ဒီလူေတြဘယ္ေရာက္သြားလဲ

ပ်ဴေတြဘယ္ေရာက္သြားသလဲဆိုတဲ့ ေမးခြန္းရွိထားျပီးသားဆိုေတာ့ ေနာက္ထပ္ေမးရမယ့္ ေမးခြန္းတစ္ခုက ဒီလူေတြဘယ္ေရာက္သြားလဲဆိုျပီးေမးလိုက္ခ်င္ပါတယ္ ။ မွန္နန္း၊ ရာဇဝင္ၾကီး၊ ေမာင္ကုလား စတဲ့စတဲ့ ရာဇဝင္က်မ္းေတြမွာေျပာေနၾကတဲ့ သေရေခတၱရာမင္းဆက္ေတြကိုေျပာခ်င္တာပါ။

က်မ္းထဲမွာ ပါတဲ့ စာရင္းကိုၾကည့္ပါ။

၁။ မဟာသမာၻ၀
၂။ (ညီ) စူဠသမာၻ၀
၃။ (သား) ဒြတၱေဘာင္
၄။ (သား) ဒြတၱရန္
၅။(သား) ရန္ေပါင္
၆။ (သား) ရန္မန္
၇။ (သား) ရကၡန္
၈။ (သား) ခန္ေလာင္း
၉။ (သား) လက္ခိုင္
၁၀။ (သား) သိရိခန္
၁၁။ (သား) သီရိရာဇ္
၁၂။ ငတပါး
၁၃။ (သား) ပါပိရန္
၁၄။ (သား) ရန္မုကၡ
၁၅။ (သား) ရန္သိခၤ
၁၆။ (သား) ရန္မုဥၨလိႏၵ
၁၇။ (ညီ) ေဘရိႏၵ
၁၈။ (သား) မုဥၨလ
၁၉။ (သား) ပုဏၰ
၂၀။ (ညီ) သာခ
၂၁။ (သား) သာသိ
၂၂။ (ညီ) ကန္ႏု
၂၃။ (ေနာင္ေတာ္) ကန္တက္
၂၄။ (ေနာင္ေတာ္) ဘိဇၨ
၂၅။ (သား) သုမုႏၵရီမင္း
၂၆။ (သား) အတိတ်ာ
၂၇။ (ညီ) သုပညာနဂရဆိႏၵ

ဒီမင္းေတြဟာ ေရွးျမိဳ႕ေဟာင္း သေရေခတၱရာမွာ မင္းလုပ္စိုးစံခဲ့တယ္လို႕ဆိုထားပါတယ္။ ေရွး/သု တူးေဖာ္ေရးက ရရွိတဲ့ သုေတသနဆိုင္ရာအေထာက္ထားေတြကိုျပန္ၾကည့္တဲ့အခါ အထက္ပါမင္းေတြႏွင့္ပတ္သက္ျပီး တစ္စုံတစ္ရာ မေတြ႕ရပါ။ ေက်ာက္စာဝန္ ေတာ္စိန္ခို ဦးေဆာင္တဲ့ ၁၉၁၁ တူးေဖာ္မႈေတြကေန ေက်ာက္အ႐ိုးအိုး ႏွစ္လုံးေတြ႕တယ္။ ၁၉၂၂ မွာ ခ်ာစ္ ဒူရာဇယ္ ( Mr Chas Duriosell ) ဦးေဆာင္တဲ့ တူးေဖာ္မႈကေန ေနာက္ထပ္ ေက်ာက္အ႐ိုးအိုးတစ္လုံးထပ္ေတြ႕တယ္။

ေက်ာက္အရိုးအိုးေတြအေပၚမွာ ေရးထားတဲ့ ပ်ဴစာေတြကို ေဒါက္တာ စီ အို ဗလက္ဒန္ ( Dr C. O Blagden ) ၊ ဦးသာျမတ္ ၊ ဦးျမ ႏွင့္အျခား ေရွးစာပညာရွင္ေတြ ဝိုင္းျပီး အကၡရာဖလွယ္ျပီးတဲ့ ေနာက္မွာေတာ့ ေရွးျမိဳ႕ေဟာင္း သေရေခတၱရာမွာ အမွန္တကယ္ စိုးစံခဲ့တဲ့ မင္းေတြရဲ့ နာမည္ေတြ ႏွင့္ သကႏွစ္ကိုသုံးတယ္လို႕ ယုံၾကည္ရတဲ့ ခုႏွစ္ေတြထြက္လာတယ္။ ေက်ာက္အ႐ိုးအိုး ေတြေပၚမွာပါတဲ့ အဓိက က်တဲ့စာက်င္းကိုၾကည့္ရေအာင္ပါ။

၁။ ေဒဝ မိၾတ ( နတ္ခ်စ္သူ )
Devamitra ( The Beloved of Gods )

၂။ ဟရိ ဝိၾကမ ( ဗိႆႏိုးနတ္မင္းရဲ့ လက္ရုံး )
Harivikrama ( The Might of Visnu )

၃။ သီဟ ဝိၾကမ ( ျခေသၤ့ကဲ့သို႕ ရဲရင့္သူ )
Sihavikrama ( The Courage of Lion )

၄။ သူရိယ ဝိၾကမ ( ေနကဲ့သို႕ ထြန္းေတာက္သူ )
Suriyavikrama ( The Power of Sun )

၅။ ျဂီထု ဝိၾကမ ( အမိ နတ္မင္းက ေစာင္မသူ )
Crithuvikrama ( The Protection of Armour )

၆။ ဇၾတတတ ဝိၾကမ ( အမ်ိဳးတကာ ထိတ္လန္႕သူ )
Jatratatavikrama ( The Terror of Race )

၇။ အဒိတ် ဝိၾကမ ( ေနမ်ိဳးအသေရ ရွိသူ )
[A] dityavikrama ( The Glory of Sun Race )

အထက္ပါ စာရင္းက မင္းေတြရဲ့ အမည္ကို ေက်ာက္အ႐ိုးအိုးေပၚက သကၠတ အကၡရာ တခ်ိဳ႕ပါတဲ့ ပ်ဴ စာလုံးေပါင္း ၁၁၂၇ လုံးကေန ေဖာ္ထုတ္ရရွိတာပါ။ အထူးသျဖင့္ မင္းနာမည္ေတြကို သကၠနာမည္နဲ႕ ေရးထားလို႕ ခုလို သိရတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီမင္းေတြ နဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ေရွးကေရးခဲ့တဲ့ ရာဇဝင္က်မ္းေတြမွာ မေတြ႕ရပါ။ ဒါေၾကာင့္ဘဲ ေဒါက္တာသန္းထြန္းက ပ်ဴေတြဘယ္ေရာက္သြားသလဲ ဆိုျပီးေမးခဲ့ေလသလားလို႕ ထင္တယ္။

မွန္နန္းထဲေျပာထားတာက တေကာင္းမင္း သတိုးမဟာရာဇာ ႏွင့္ မိဖုရားတစ္ပါးကေန မဟာသမာၻ၀ ႏွင့္ စူဠသမာၻ၀ ဆိုတဲ့ မ်က္မျမင္ညီေနာင္ ႏွစ္ဦးဖြားျမင္တယ္။ ေဖာင္ေပၚတင္ျပီး ျမစ္ထဲေမွ်ာတဲ့အခါ ဘီလူးမနဲ႕ေတြ႕၊ မ်က္စိျမင္ေအာင္ ဘီလူးမကလုပ္ေပး။ မ်က္ျမင္ျပီးေနာက္ အကိုျဖစ္တဲ့ မဟာသမာၻ၀ က ရေသ့တစ္ပါး ေစာင့္ေလွ်ာက္ေကြၽးေမြးထားတဲ့ ေဗဒါရီ နဲ႕ေပါင္းဖက္သလို ညီျဖစ္သူက ဘီလူးမနဲ႕ ေပါင္းဖက္။ တိုတို ရွင္းရွင္းေျပာေတာ့ ယခုသေရေခတၱရာေနရာမွာ အကိုျဖစ္သူက မင္းျဖစ္၊ အကိုနတ္ရြာလားေတာ့ ညီ မင္းတက္။ ဒီလိုဘဲေျပာထားတယ္။ စိတ္ဝင္စားစရာ အခ်က္ေတြကိုၾကည့္တဲ့အခါ ညီေနာင္ ႏွစ္ပါး ရေသ့ႏွင့္ေတြ႕ျပီး သေရေခတၱရာ ျမိဳ႕တည္ျပီး မင္းလုပ္တာဘဲေတြ႕တယ္။

ဒီအခ်က္ ဘာလို႕ စိတ္ဝင္စားစရာေကာင္းလဲဆိုေတာ့ ေမွာ္ဇာဝက္ေခါင္း ကုန္းတူးေဖာ္မႈက ရရွိတဲ့ ဓ်ာနမုျဒာ ဗုဒၶ႐ုပ္ပြါးပံုပါ ပလႅင္ေလးဖက္ေပၚက သကၠတစာမွာ ေျပာထားတာက ယင္းဆင္းထုကို ဇယစႁႏၵဝရ္မန္ မင္းသားက ထုေစေၾကာင္း မွတ္တမ္းတင္ထားတာပါ ။

ပထမ စာပိုဒ္(ဂါထာ) မွာေျပာထားတာက တစ္ေန႕တည္းမွာပင္ (တျမိဳ႕မွာ ယခုေမာ္ဇာျဖစ္ဟန္ရွိတဲ့) ျမိဳ႕ေတာ္ ႏွစ္ျမိဳ႕ကို အျပိဳင္တည္ေစဖို႕ ရာ ဇယစႁႏၵဝရ္မန္ရဲ့ ဆရာရေသ့ ဂုဟ ေခၚ ဂုဟဒီပ က ေျပာဆိုဆုံးမျပီး နည္းေပးလမ္းျပလုပ္တဲ့ဟန္ ျဖစ္ပါတယ္။ ညီငယ္က ဟရိဝိၾကမ ျဖစ္ျပီး သေရေခတၱရာျမိဳ႕ကို အုပ္စိုးတဲ့ ဘုရင္ျဖစ္တယ္။ အခုလုပ္တဲ့ ေကာင္းမႈမွာလည္း အတူတူျပဳလုပ္ၾကတာျဖစ္ျပီး ရေသ့ဆရာရဲ့ ေက်းဇူးေၾကာင့္ ညီေတာ္ ေနာင္ေတာ္ ႏွစ္ျပည္ေထာင္ ခ်စ္ၾကည္ရင္းႏွီးျပီး ေနာင္လာေနာက္သားတို႕ သင့္တင့္ညီညြတ္ၾကလိမ့္မယ္လို႕ ေျပာထားပါတယ္။ အဲဒီလို ခ်စ္ၾကည္မႈဟာ ကမၻာတည္သေရြ႕ျဖစ္ပါေစဆိုတဲ့ ဆုေတာင္းနဲ႕ အဆုံးသတ္ပါတယ္။

ဒီေက်ာက္စာအရ ဆရာရေသ့ ရွိတယ္။ ျမိဳ႕ႏွစ္ျမိဳ႕ကို အုပ္စိုးမင္းလုပ္တဲ့ ညီေနာင္ ႏွစ္ပါး ႏွင့္ ဆရာရေသ့ ရွိတယ္ ဆိုတဲ့အခ်က္လက္ေတြဟာ မွန္နန္းမွာ ေျပာထားတဲ့ ညီေနာင္ ႏွစ္ပါး ႏွင့္ ရေသ့ ဇာတ္လမ္းကို သြားသတိရေစပါတယ္။ သမိုင္းပညာရွင္ေတြရဲ့ အဆိုအရ ညီေတာ္ ေနာင္ေတာ္ဆိုေပမယ့္ ဇယစႁႏၵဝရ္မန္ ႏွင့္ ဝိၾကမမင္းဆက္ရဲ့ ဦးဆုံးမင္းျဖစ္ဟန္ရွိတဲ့ ဟရိဝိၾကမ တို႕ဟာ မင္းျပိဳင္သာျဖစ္ျပီး ေသြးသားေတာ္စပ္မႈ မရွိႏိုင္လို႕ဆိုပါတယ္။ ခ်စ္ၾကည္ဖို႕ရာ ျဖန္ေျဖေစ့စပ္ေပးသူ ရေသ့ဆရာ ဂုဟဒီပေၾကာင့္ ခုလို ေကာင္းမႈကုသိုလ္လုပ္တယ္လို႕ ဆိုထားတဲ့အတြက္ ဒီႏွစ္ျမိဳ႕ ေရွးကမတည့္ လို႕ယူဆႏိုင္ပါတယ္တဲ့။ ေနာက္ျပီး ဇယစႁႏၵဝရ္မန္ မင္းဟာ ကေမၻာဒီယားက ဇယစႁႏၵဝရ္မန္ မင္းဆက္ေတြ ႏွင့္ ပတ္သက္မႈရွိသလား ဆိုတာကေတာ့ ေနာက္မွေျပာရမယ့္ မတူညီတဲ့ အေၾကာင္းရာျဖစ္သြားပါျပီ။

ဒီစာရဲ့ အစပထမ ေမးခြန္းကိုျပန္ဆက္ရေအာင္ပါ။ ျမန္မာေရွးရာဇဝင္မွာေျပာထားတဲ့ သေရေခတၱရာမင္းဆက္ေတြ ဘယ္ေရာက္သြားလဲဆိုျပီး ေမးဖို႕လိုလာပါျပီ။ ေရွး/သု ကရထားတဲ့ ေက်ာက္အ႐ိုးအိုးေတြေပၚက စာႏွင့္ ေမွာ္ဇာဝက္ေခါင္း ကုန္းတူးေဖာ္မႈက ရရွိတဲ့ ဓ်ာနမုျဒာ ဗုဒၶ႐ုပ္ပြါးပံုပါ ပလႅင္ေလးဖက္ေပၚကစာအရ သေရေခတၱရာမင္းဆက္ေတြရဲ့ မွန္ကန္ခိုင္မွာတဲ့ သုေတသနေတြ႕ရွိခ်က္ေတြ ေအာက္ ေမွးမွိန္ေပ်ာက္ကြယ္သြားတယ္လို႕ ေျဖလိုက္ခ်င္ပါတယ္။ ေရွ႕ေလွ်ာက္ ဆက္ျပီးသုေတသနလုပ္ဖို႕ေတာ့ လိုပါေသးတယ္ဆိုတာ ဝန္ခံရင္းေပါ့။

ထိုးကြင္းအစ ေမာင္ကံက တဲ့လား

ထိုးကြင္းမင္ေၾကာင္ စေပၚတာ ဘိုးေတာ္ဘုရားေခၚ ဗဒံုမင္း လက္ထက္ ၊ ေထာင္မင္းၾကီးသား ေမာင္ကံ ကတီထြင္ခဲ့တယ္ဆိုတာကို စေရးတာ ၀၁-၁၀-၁၉၄၀ ထုတ္ေက်ာင္းသားစာေစာင္ ဗဟုသုတခန္းလို႕ ဆိုပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဆိုလိုခ်င္တာက အလွထိုးတဲ့ မင္ေၾကာင္ကို ေျပာဟန္တူပါတယ္။

ေလာကီအစီရင္ အရေသာ္လည္းေကာင္း အမွတ္သညာအရေသာ္လည္းေကာင္း အရင္ထိုးေနၾက ေဆးမင္ေၾကာင္ဟာ ကြက္တိကြက္ၾကားနဲ႕ မလွဘူး။ ဒီေတာ့ ဒီဇိုင္း ကႏုတ္ေတြေဖာ္ျပီး ထိုးဟန္တူပါတယ္။ အေရးမ်ားတဲ့ ဒီဇိုင္းက မန္က်ည္းရြက္ဖတ္၊ ကန္စြန္းႏြယ္ ႏွင့္ ငါးၾကင္းကြက္ ေတြျဖစ္တယ္တဲ့။ ဒီေတာ့ ေမာင္ကံစခဲ့တဲ့ မင္ေၾကာင္ဟာ အရပ္စကားနဲ႕ေျပာရင္ေတာ့ ေရွ႕ကပံုေတြကို မၾကိဳက္လို႕ စိတ္ကူးအသစ္ ႏွင့္ စခဲ့တဲ့ အလွထိုးမင္ေၾကာင္လို႕ ေျပာရပါမယ္။

တကယ္ေတာ့ ေဆးမင္ေၾကာင္ဟာ ဘိုးေတာ္ဘုရား မတိုင္မွီေခတ္ကတည္းက ရွိႏွင့္ျပီးေနပါျပီ။ ဗင္းနစ္ျမိဳ႕သာ အီတလီလူမ်ိဳး နီကိုလိုဒီကြန္တီ ( Nicolo De Conti ) ၁၄၃၅ ခုႏွစ္မွာ ျမန္မာျပည္ ပဲခူးကိုေရာက္တယ္။သူ႕ ရဲ့ ခရီးသြားမွတ္တမ္းမွာ ပဲခူးကျမန္မာေတြဟာ အသားကို သံဆူးႏွင့္ထိုးေဖာက္ျပီး ဖ်က္မရတဲ့ ေဆးေတြကို ပြတ္ထည့္တယ္ဆိုျပီး ျမန္မာေတြ ေဆးမင္ေၾကာင္ (Tattoo) ထိုးေၾကာင္း မွတ္တမ္းတင္ခဲ့တယ္။ နီကိုလို ရဲ့မွတ္တမ္းဟာ ျမန္မာေတြရဲ့ ေဆးမင္ေၾကာင္အေၾကာင္းေျပာတဲ့ ပထမဆုံးမွတ္တမ္းအျဖစ္ရွိေနေသးတယ္။

ဟံသာဝတီဆင္ျဖဴမ်ားရွင္ ( ဘုရင့္ေနာင္ ) လက္ထက္ ေရွးမွတ္တမ္းတစ္ခုမွာ ေရးထားတာက " ေခြးလင္းစားလည္း ၊ ေကာင္းမြန္စြာအဝတ္တန္ဆာတို႕ကို ဝတ္၍၊ ပန္းဆိုးေခါင္းထုပ္ႏွင့္ ပန္းမာလ္ထူစြာပန္၍၊ အက်ႌမဝတ္ဘဲ ' မင္ေသ့ ' ခါးျပက္ျပက္ ႏွင့္ အေမြးအထံုလိမ္း၍ တက္၏ " ဆိုျပီး အကၠပတ္ ကို သံေစလြတ္ခန္းမွာေရးခဲ့တယ္။

မဏိပူရ ကသည္းျပည္ကို သံေစလြတ္ရာမွာ အဓိကဦးေဆာင္သူျဖစ္တဲ့ ေခြးလင္းစား ရဲ့ကိုယ္မွာ ' မင္ေသ့ ' ေခၚ ေဆးမင္ေၾကာင ္ေတြထိုးထားတာ ေတြ႕ရတဲ့သေဘာေပါ့။ ဒါကိုလည္း တေလးတစား ထုတ္ျပခ်င္ဟန္တူပါတယ္။

အရင္ကေတာ့ ျမန္မာေတြရဲ့ ေဆးမင္ေၾကာင္ဟာ ဟံသာဝတီဆင္ျဖဴမ်ားရွင္ (ဘုရင့္ေနာင္) လက္ထက္ ယိုးဒယားကိုတိုက္ေတာ့မွာ ပါလာတယ္လို႕ထင္ခဲ့တယ္။ ခုေတာ့ ရွာရင္းရွာရင္း အဲဒီထင္ျမင္ခ်က္ လြင့္ပစ္ရေတာ့မယ္ထင္တယ္။

ေဆးမင္ေၾကာင္ကိုဘဲ ေခၚၾကတဲ့ အမည္ေတြရွိေသးတယ္။
၁။ ထိုးကြင္းမင္ေၾကာင္
၂။ ထိုးကြင္း
၃။ မင္ေသ့
၄။ ေကာ္
၅။ ေကာ္ရစ္ စတဲ့နာမည္ေတြပါ။

သို႕ေပမယ့္ အဓိက က ႏွစ္မ်ိဳးဘဲရွိပါတယ္။ ေလာကီအစီရင္အျဖစ္ ထိုးတာရယ္ ၊ အလွထိုးတာရယ္ပါ။ အလွထိုးကေတာ့ ကုန္းေဘာင္ေခတ္ ၊ ေစာေစာကေျပာတဲ့ ေထာင္မင္းၾကီးသားေခတ္မွ စတယ္ထင္တယ္။ ရဲရဲေတာ့ မေျပာ ရဲပါ။ ေရွးကျမန္မာ့စစ္သည္ေတာ္ေတြကို အစု ခြဲရာမွာလည္း ေဆးမွတ္ျပီးခြဲတာမ်ိဳးရွိတယ္ဆိုတာကိုေတာ့ တစ္ခ်က္သတိထားရမယ္။

ျမန္မာေတြရဲ့ ေဆးမင္ေၾကာင္နဲ႕ ပတ္သက္ျပီး တခ်ိဳ႕ ရဲတင္းတဲ့လူေတြက ပ်ဴေခတ္ကတည္းက စတယ္လို႕ ေျပာတယ္။ အေထာက္ထားေတာ့မရွိပါ။ ပ်ဴေတြတကယ္သာ မင္ေၾကာင္ထိုးရင္ တရုတ္ေတြရဲ့ မွတ္တမ္းမွာ တခုတ္တရ ထည့္ေရးခဲ့မွာ အမွန္ဘဲ။ တခ်ိဳ႕က ပုဂံေခတ္တဲ့။ ဒါလည္း အေထာက္ထားမခိုင္ပါ။

ပုဂံေခတ္မွာ အင္းခ်တဲ့ေလာကီအစီရင္မ်ိဳးရွိလာျပီ။ က်န္စစ္သားနန္းေတာ္သစ္ေဆာက္ေတာ့ ေၾကးျပားေပၚ အင္းေရးျပီး တိုင္ေအာက္မွာျမႇဳပ္တယ္။ ဒီေတာ့ ဒီလိုေၾကးျပားေပၚအင္းေရးျပီး ကိုယ္မွာေဆာင္တဲ့ ဓေလ့ေရာရွိႏိုင္တယ္လို႕ေတာ့ ခန္႕မွန္းပါတယ္။ ေဆးမင္ေၾကာင္ထိုးတယ္ ဆိုတဲ့အေျပာမ်ိဳးထိေတာ့  မေျပာရဲပါ။

ေရွးကျမန္မာေတြက ေဆးမင္ေၾကာင္ကို ' မင္ေသ့ ' ဆိုျပီးသာေခၚၾကတာကို သိရတယ္။ မွတ္တမ္း ၊ ေက်ာက္စာ ၊ နံရံေဆးေရးေတြမွာ မေတြ႕ရလို႕ ရတု ၊ ေလးခ်ိဳး ၊ ကဗ်ာေတြမယ္ လိုက္ရွာေတာ့ မဟာဓမၼရာဇာ ဘြဲ႔ခံ အေနာက္ဖက္လြန္မင္း ခရစ္ႏွစ္ (၁၆၀၅-၁၆၂၈) မွာ စာဆိုေတာ္ ရွင္ကုမာရကႆဖ ရဲ့ ဓမၼရာသီပ်ိဳ႕ မွာ " မဲနည္သြားဆိုး ၊ မင္ေသ့ထိုး " ဆိုတဲ့ အသုံးကို ေတြ႕ရတယ္။ အဲဒီေခတ္ အေျခခံလူတန္းစားေတြထဲမယ္ ' မင္ေသ့ ' ထိုးေပးတဲ့ အလုပ္ဘဲသီးသန္႕လုပ္သူေတြရွိတယ္ဆိုတာ မွတ္သားရပါတယ္။

ေသာ္ကပင္ ဆရာေတာ္ရဲ့ စာမွာ " ဂူတြင္ ဥမင္၊ ေရႊမင္ေဝ့ေဝ့၊ မင္ေသ့ထိထိုးျမဲ ၊ ဟဆြဲမဖက္ " ဆိုျပီးပါတယ္။ ေနာက္ထပ္ေတြ႕ရတာက " ပုတီးသာေဆာင္၊ ေၾကာင္တစ္ေကာင္ ၊ ေကာ္တစ္ဘက္ႏွင့္ ထိုးလက္စမသိမ္း" ဆိုျပီးေတြ႕ပါတယ္။ ႏွစ္ခုစလုံးရဲ့ ေခတ္ကာလ အပိုင္းျခားကို အင္းဝေခတ္လို႕မွန္းေပမယ့္ ဒီလို ရတု ကဗ်ာ ပ်ိဳ႕ ေလးခ်ိဳးေတြကို အေျခခံျပီး ခုႏွစ္ရွာရတာက အင္မတန္ဝိေရာဓိျဖစ္စရာပါ။

ေစာေစာက စကားကိုျပန္ေကာက္ရရင္ ထိုးကြင္းအစေမာင္ကံ က ဆိုတဲ့အဆိုမွန္တယ္ဆိုရင္ေတာင္ စိတ္ကူးသစ္ႏွင့္ ေရွးကပံုစံေတြကို တြန္းလွန္ျပီး ဒီဇိုင္းသစ္ပံုစံသစ္ႏွင့္ တစ္ေခတ္ဆန္းတယ္လို႕ ေျပာလို႕ ရေပမယ့္ ထိုးကြင္းမင္ေၾကာင္ စေပၚတာ ဘိုးေတာ္ဘုရားလက္ထက္ ေထာင္မင္းၾကီးသား ေမာင္ကံ ကစတယ္လို႕ ေတာ့ ေျပာမရပါ။

ေစာ္ဘြားေတြရဲ့ အေဆာင္ေယာင္

ေရွ႕ကပိုစ္ေတြမွာ ျပည္စိုးအေၾကာင္း တေစ့တေစာင္းေျပာခဲ့ဖူးပါတယ္။ ေစာ္ဘြားေတြရဲ့ အေဆာင္ေယာင္ေတြႏွင့္ပတ္သက္ျပီး လိုက္စုေပေနေပမယ့္ စားရင္းမွာပါတဲ့ ပစၥည္းအမ်ားစုကို မျမင္ဖူးပါ။ ေရႊ / ေငြ နဲ႕လုပ္တဲ့ ပန္းခိုင္တခ်ိဳ႕ရဲ့ ဓာတ္ပံုတခ်ိဳ႕သာေတြ႕ဖူးတယ္။ ေတြ႕ ျမင္ ၾကား သိတာေတြရွိရင္လည္း ေဝမွ်ေပးပါဦး။

ဝန္းသိုေစာ္ဘြားမ်ား အရာဆက္ခံၾကေသာအခါ အရာခံလက္ေဆာင္ အမ်ားအစားေပးၾကရ၏။ ဝန္းသိုေစာ္ဘြားမ်ားသည္ အရာဆက္ခံေသာအခါ ဘုရင္ကို ေငြ ၅၀၀ိ၊ ဝန္ၾကီးကို ၂၅၀ိ၊ ဝန္ေထာက္ ၄ ေယာက္ကို ၂၀၀ိ၊ အတြင္းဝန္ ၂ ေယာက္ကို ေငြ ၁၀၀ိ၊ နားခံ ၂ ေယာက္ကို ေငြ ၇၅ိ၊ အေဝးေရာက္ ၄ ေယာက္ကို ေငြ ၁၂၀ိ၊ သံေတာ္ခံ ၄ ေယာက္ကို ေငြ ၆၀ိ၊ ျပင္သံေတာ္ဆင့္ ၁ ေယာက္ကို ေငြ ၃၀ိ၊ တံခါးနီေၾကး ၃ိ ေပးေဆာင္ရေလသည္။ ( ဝန္သိုျမိဳ႕ ၁၁၂၅ ခုစစ္တန္း)

ဘုရင္မင္းျမတ္ သည္ႏွစ္စဥ္ သတင္းကြၽတ္ လတြင္ ဦးကင္ေတာ္ဖြင့္ဝါကြၽတ္ကန္ေတာ့ခံေသာအခါ ဝန္းသိုျမိဳ႕ သူၾကီး၏ ႏွစ္စဥ္ ကန္ေတာ့ဆက္မွာ ဘုရင္ကိုေရာ အိမ္ေရွ႕မင္းကိုပါ ကန္ေတာ့ဆက္သရပါတယ္။
ဘုရင္ကို ဆက္သတဲ့ ပစၥည္းေတြကေတာ့
၁။ ေရႊဖလား ၅ိ ခုတ္
၂။ ဖ်င္ ၂
၃။ ခါသာ ၂
အိမ္ေရွ႕မင္း ကို
၁။ ေငြဖလား ၂ ိ ၂ ံ
၂။ ဖ်င္ ၁

၁၁၄၅ခု စစ္တန္းအရ ဝန္သိုျမိဳ႕ သူၾကီးတို႕၏ အေဆာင္အရြက္မွာ -
၁။ ျမင္းကတိုင္ ၇ ပြင့္
၂။ ကေတာင္ ေရႊေရး စာမရီပန္းခက္ကိုက္ အနားသံ ၄ ံ ေရႊပိန္း
၃။ ႏွင္း ႏွင္းသိပ္
၄။ အိေျမာင္ရင္ပတ္ကြင္း
၅။ ေရႊဇဝါ အုပ္ခက္ထိပ္အုပ္
၆။ ျမီးျဖမ္းရင္ဘတ္ သကၠလပ္ၾကိဳး ေရႊၾကယ္တပ္ မိုးၾကိဳးၾကဳတ္
၇။ လက္ဖက္အိုး
၈။ တေကာင္းပိတ္
၉။ ထားအိမ္အေဆာက္ ေရႊအမႊန္ ထားအိမ္ရင္းဖ်ား ေရႊငါးပတ္ခံတြင္း ေရႊသံပတ္စြဲ ငါးတန္႕
၁၀။ ဒိုင္းဝန္ ေရႊဇဝါပိန္း။
ဝန္သိုျမိဳ႕ ၁၁၂၅ စစ္တန္းတြင္ ေစာ္ဘြားတို႕ အေဆာင္အရြက္တို႕မွာ
၁။ ဆင္ေပါက္ ၊ ဆင္မ
၂။ ရဲကအနီ ၂ စု ေရႊတစု
၃။ အလံက်ည္ေရႊေရး
၄။ အလံနီ ၂
၅။ ေပါင္ဝန္းအနီ ၂ စု
၆။ အထြတ္ေရႊ
၇။ သကၠလပ္ၾကိဳး အနားဖဲကြပ္
၈။ ခြၽန္း ၄
၉။ ထီးဝါ ၂
၁၀။ က်ိဳင္း ၂
၁၁။ အထြတ္ေရႊ ၄ ံ ခန္႕
၁၂။ ျမင္းကကိုင္း ေရႊေညာင္ရြက္ ၂ ဆင့္ တေညာက္ေရႊရြက္ ၃ ပြင့္
၁၃။ ကေတာင္ေရႊေရး
၁၄။ စာမရီပန္းခက္ ကိုက္
၁၅။ အနားသံ ၄ ံ ေရႊးပိန္း
၁၆။ ႏွင္း ႏွင္းသိပ္
၁၇။ အိမ္ေျမာင္ လကြင္း
၁၈။ ရင္ပတ္ကြင္း
၁၉။ ျမီးပ်မ္းရင္ပတ္
၂၀။ သကၠလပ္ၾကိဳးၾကယ္စီ
၂၁။ သကၠလပ္ တင္ရမ္း
၂၂။ မုဒရက္ေပါင္ဆြဲ
၂၃။ ေရွ႕တက္ ေနာက္တက္ ဇက္ရႊန္း ၃ ဆင့္
၂၄။ ကြမ္းခြက္ ၈ ေျမႇာင့္
၂၅။ မိုးၾကိဳးေထြးအင္
၂၆။ တေကာင္းပိတ္
၂၇။ လက္ဖက္အိုး
၂၈။ က်ပ္ျမင့္မိုရ္
၂၉။ ထားလိုက္ လက္ဝဲ လက်္ာ ၂ စဥ္
၃၀။ စည္နီ ၇
၃၁။ ပံုသာ ၁
၃၂။ ခရာ
၃၃။ ႏွဲၾကီး ၁
၃၄။ ႏွဲငယ္ ဆိုျပီး အေဆာင္အေယာင္ အေတာ္မ်ားတာကိုသတိထားမိပါတယ္။

ဝန္သို ေစာ္ဘြားရဲ့ အိမ္
အိမ္ ၃ ဆင့္ ေဟာ္ခ်ိဳးတက္ အမိုးအဂၤေတပြတ္ မာရဘင္ အနီသုတ္၊ ျပတင္းအနီ ၂ စု ေရႊ ၁ စု၊ ဝင္ျမင္းၾကမ္းလႊတ္ ၊ ျပတင္းတံခါး ေလးေပါက္ ေဆာက္လုပ္ေနထိုင္ခြင့္ရွိသည္။ (ဝန္သိုျမိဳ႕ ၁၁၄၅ စစ္တန္း)

ဝန္သိုျမိဳ႕ ၁၁၂၅ ခု စစ္တန္း အရ ေစာ္ဘြားတို႕ေသလြန္တဲ့အခါ စီရင္ရတဲ့အေဆာင္ေယာင္ေတြက---
ေစာ္ဘြားတို႕ေသလြန္လွ်င္ ပ်ဥ္အဖုံးကမၸတ္ ေရႊအနီခံသတ္ ပ်ဥ္ခံု ခ်င္ပု ဗီတာန္ေျခ ၆ ေခ်ာင္း၊ ေရႊျမဴတာ၊ ေငြျမဴတာ၊ ေရႊပခ်ဳပ္ ၊ ေငြပခ်ဳပ္၊ စႏၵယမား မီးေလာင္တိုက္ ငွက္ေခ်းခံရာဇမတ္ကာ ႏွင့္ သၿဂႋဳဟ္ပို႕ရသည္။ အကူေတာ္ဖ်င္ သာလူ ေပထုပ္ေပးရသည္။


၇ ႏိုဝင္ဘာ ၁၆၃၇ အမိန္႕ေတာ္ပါ ဗန္ေမာ္ ေစာ္ဘြား ေဆာင္ျမဲ ( အေဆာင္ေယာင္ )
၁။ ဆင္ေပါက္မ ၂
၂။ ကြမ္းစားခြက္
၃။ ဘဘက္အိုး
၄။ တေကာင္းပိတ္ရွစ္ေထာင့္ ပယင္းတပ္
၅။ ေရႊေထြးအင္
၆။ ဓားနက္
၇။ ေက်ာက္စီ သံပတ္ ၇တန္႕
၈။ ဓားလိုက္အိတ္သြတ္ ၂ျမင္းဇက္ရြန္း၃ဆင့္
၉။ စီးႏွီးတင္ရမ္း
၁၀။ ကတီၱပါျမင္းၾကိဳးေရႊၾကယ္တပ္
၁၁။ ႏွင္း ႏွင္းသိပ္
၁၂။ ကေတာင္ေရႊေရးဇာမရီပန္းခက္ကိုက္
၁၃။ အနားခံ ၄ သစ္
၁၄။ ထိပ္အုပ္သံပရာခြံ
၁၅။ အိမ္ေျမႇာင္ရင္ဘတ္ကြင္းအိမ္ျဖဴ ၃ဆင့္ ပတင္ကုန္လုံး ေရႊခ်အိပ္ဦး အတိုင္တည္ထိ
၁၆။ စိုက္
၁၇။ ဝင္ကမၸတ္သတ္
၁၈။ စည္နီ ၃ လုံး
၁၉။ ေငြႏွဲ
၂၀။ ေငြခရား ၄လုံးစီ
၂၁။ ပံုသာ
၂၂။ လင္ကြင္း
၂၃။ ေရႊလွံ ၁၀
၂၄။ ေသနတ္ ၁၀
၂၅။ ဆင္ေပါင္းအနီ ၂စု
၂၆။ ေရႊ ၁စု

ဝါဝင္ ဝါကြၽတ္ ကန္႕ေတာ့ရလွ်င္
၁။ ေရႊဖလား ၅ ိ လုပ္ေျမာ ေရႊပန္းပြင့္ ေငြပန္းပြင့္ ၁စီး
၂။ လဘက္ေခ်ာင္းအရွည္ ၅ ၤ၊ ေခ်ာင္းေရ ၁၂

၇ ႏိုဝင္ဘာ ၁၆၃၇ အမိန္႕ေတာ္ပါ သိႏၷီေစာ္ဘြားတို႕ ေဆာင္ျမဲ ( အေဆာင္ေရာင္ )
၁။ ထီးနီ ၂
၂။ ထီးဝါ ၂
၃။ ထီးျဖဴ ၂
၄။ ဆင္ေပါက္မ ၂
၅။ ေဗာင္းေရႊအနီ ၁စု ေရႊ၂စု ျမင္းၾကိဳး ကတီၱပါတင္ ရမ္းဇက္ရႊမ္း ၃ဆင့္ ေရႊၾကယ္တက္ ႏွင္းႏွင္းသိပ္
၆။ ကေတာင္ေရႊေရး
၇။ ဇာမရီပန္းခက္ကိုက္
၈။ အနားသံ ၄ သစ္
၉။ ကေရႊဝါ ၇ ပြင့္
၁၀။ ဓားနတ္သံ ပတၱျမားစီ ၇ တန္႕
၁၁။ အိတ္သြတ္ေခြးငယ္ ေခြးမ
၁၂။ ေက်ာက္စီဓားလိုက္အိမ္ခတ္ ၄
၁၃။ ကြမ္းခြက္တေကာင္းပိတ္ လဘက္အိုးကေတာင္ေက်ာက္ တရစ္စီေဟာပတင္တုံလံု ေရႊခ်ထ်က္တည္ဝင္က ကမၸတ္သတ္အိပ္လွည့္အိပ္ဘန္
၁၄။ စည္ ၃ လုံး
၁၅။ ႏွဲ ၄
၁၆။ ခရာ ၄

၇ ႏိုဝင္ဘာ ၁၆၃၇ အမိန္႕ေတာ္ပါ မိုးညင္းျမိဳ႕ ေစာ္ဘြားဟိုခင္ဘြား ငေနတက္နံ ၁၊ အသက္ ၄၅ႏွစ္သူႏွင့္ ေစာ္ဘြားအမတ္တို႕ သကၠရာဇ္ ၉၉၉ (၁၆၃၇) အရပ္ရပ္ အင္းစာရင္း ရွင္းလင္းစစ္သိမ္းေတာ္မူရာ တင္သြင္းသည့္ ေရႊတိုက္စာရင္းစာတမ္း။

ေစာ္ဘြားတို႕ ေဆာင္႐ိုးကား
၁။ ဆင္ေပါက္ ဆင္မေပါင္း ေရႊ ၃စု အနီတစု
၂။ ျမင္းၾကိဳး ကတီၱပါ ေရႊၾကယ္တပ္
၃။ ထီးနီ ၂
၄။ ထီးဝါ ၂
၅။ တင္ရမ္းကတီၱပါ ၃ ဆင့္
၆။ ကေတာင္ ေရႊေရး စာမရီပန္းခက္ကိုက္
၇။ အနားသံ ၄ ံ
၈။ ႏွင္း ႏွင္းသိပ္ရင္ပတ္ကြင္း ေရႊဇဝါခုႏွစ္ပြင့္
၉။ ဓားနတ္သံပတ္ခုႏွစ္တန္႕ ေခြေသးေခြမ ေက်ာက္စီဓားလိုက္အိတ္စြပ္ ၂ သကၠလပ္ကြပ္ၾကပ္
၁၀။ တေကာင္းပိတ္
၁၁။ လဘက္အိုး
၁၂။ ကြံးေတာင္ ပတၱျမားတရစ္စီး
၁၃။ ေရႊေထြးအင္
၁၄။ ေဟာ္ပတင္တံုလံုေရႊခ်
၁၅။ ဗတိုင္တည္ဝင္ ကမၸတ္သတ္ ( ဗဟိုရ္တည္ဝင္ ကမၸတ္သတ္ )
၁၆။ စည္ရ
၁၇။ အိပ္ဖန္ ၁၀
၁၈။ ေရႊႏွဲ
၁၉။ ေငြခရာ ၄ လုံး
၂၀။ လင္းကြင္း
၂၁။ ပံုသာ

ေရႊဘဝါးေတာ္ ေအာက္ကန္႕ေတာ့ ရသည္မွာ (ဝါဝင္ ဝါကြၽတ္ ကန္႕ေတာ့ရလွ်င္ )

၁။ ျမင္း ၁ စီး
၂။ ဖဲနီ
၃။ ဖဲစိမ္း
၄။ ေရဖလား ၃ ိလုပ္
၅။ ေရႊပန္းခိုင္
၆။ ေငြပန္းခိုင္
၇။ လဘက္ေခ်ာင္းေရ ၃၂ အရွည္ ၇ၤ အစဥ္ကန္ေတာ့ ျမဲေရွးထုံးစံေပးသည့္ စာတမ္း။

ေမာင္းမ လက္သုံးပံု

ဟိုတေလာေလးက သတင္းၾကီးေနတဲ့ " ေဆာင္ၾကာျမိဳင္ မွတ္တမ္း " ဖတ္ျဖစ္တယ္။ မင္းတုန္းမင္းေနာက္ခံ မွတ္တမ္းလို႕ ထင္ေနခဲ့တာ။ ေခါင္းစဥ္မွာကိုက ' မွတ္တမ္း ' ဆိုတဲ့ အေရးသားနဲ႕ဆိုေတာ့ တကယ္ပဲ မွတ္သားရေတာ့မယ္ထင္ခဲ့တာ။ ဖတ္ၾကည့္ေတာ့မွ ေမာင္မိႈင္း ျဖစ္ေနတယ္။

ေပါက္ကရေလးဆယ္ေတာ့ေရးရဲ့ တကယ္တန္ဖိုးရွိတဲ့မွတ္တမ္းမွတ္ရာမ်ိဳးေတာ့ မဟုတ္ခဲ့။ စာေရးဆရာ လိုရာဇာတ္လမ္းဆင္တဲ့ေနာက္ အဟုတ္ၾကီးလိုက္ခဲ့ျပီး အဖ်ား႐ႉးျပန္တယ္။ ရွင္းရွင္းေျပာေတာ့ ဝတၳဳအေနႏွင့္လည္း အံမဝင္၊ မွတ္တမ္းလည္းမဟုတ္တဲ့ တကယ့္ အပ္ေၾကာင္းထပ္ ကာမခန္းေတြခ်ည္းေရးထားတဲ့ အျပာစာအုပ္လို႕သာမွတ္တယ္။

မင္းတုန္းမင္း မိဘုရားမ်ားတာလူတိုင္းသိတယ္။ ရွင္းရွင္းေျပာေတာ့ နန္းေတာ္ထဲက အမ်ိဳးသမီးေတြအားလုံးသူ႕မယားခ်ည္းလို႕ ေျပာလို႕ရတယ္။ ဒီေတာ့ နန္းေတာ္ထဲက အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ အေရးဟဲ့အေၾကာင္းဟဲ့ဆို သက္လုံးေကာင္းဖို႕ဆိုတာထက္ အရွင့္အလိုေကာင္းဖို႕ ေလ့က်င့္သင္ၾကားရဟန္တူပါတယ္။ ဒီေတာ့ လက္သုံးပံုက်မ္းအျဖစ္ မွတ္တမ္းလုပ္ျပီးသင္ၾကားေပးရပါတယ္။

အဲဒီ က်မ္းကို " ေမာင္းမ လက္သုံးပံု " လို႕ ေခၚပါသတဲ့။ ေဒါက္သာသန္းထြန္း နယ္လွည့္ရာဇဝင္ စာ၂၈၄ မယ္ေျပာထားတာက မင္းတုန္းမင္းၾကီးရဲ့ မိဘုရားတစ္ပါးမွာ ပုရပိုဒ္တစ္ခုရွိတယ္။ လူေယာက်္ား လူမိန္းမ ႏွစ္ေယာက္တြဲသံ ဝါသျပဳေနတဲ့ ပံုႏွစ္ဆယ့္ေလးပံုပါသတဲ့။ အသက္ၾကီးလာတဲ့ မိဘုရားၾကီးက မီး႐ိႈ႕ဖ်က္ဆီးခိုင္း လို႕ အခိုင္းခံရတဲ့လူက တိတ္တဆိတ္ ဓာတ္ပံု႐ိုက္ယူထားလို႕ ပံုမွတ္တမ္းက်န္ရစ္ပါတယ္တဲ့။ အဲဒီဓာတ္ပံုကိုေတာ့ ျမင္ဖူးခ်င္ပါရဲ့။ ဘယ္မိဖုရားျဖစ္တယ္ဆိုတာ နာမည္တပ္ျပီးမေျပာခဲ့ေပမယ့္ ထားဝယ္မွာေနသြားတဲ့ နာမည္ၾကီးမင္းတုန္းမင္းရဲ့ မိဘုရားၾကီးမ်ားျဖစ္မလားလို႕ ခန္႕မွန္းပါရဲ့။

ေရွးကျမန္မာ အမ်ိဳးသမီးတစ္ေယာက္မွာ နန္းတြင္းဝင္ျပီဆိုတာနဲ႕ သင္ၾကားရတဲ့ နန္းမူနန္းရာေတြထဲမွာ " လိင္မႈဆိုင္ရာပညာရပ္ ' ဟာလည္းဘဲ မသင္မျဖစ္သင္ၾကားရတဲ့ ပညာရပ္တစ္ခု။ ေရွးတရုတ္မွတ္တမ္းေတြမွာေတာ့ အတိအလင္း မွတ္တမ္းေတြက်န္ရစ္တယ္။ အိႏၵိယ မွတ္တမ္း ပုရပိုဒ္ေတြ ေဆးေရးေတြမွာလည္း မွတ္မွတ္သားသားက်န္ရစ္တယ္။ တိဘက္ဘက္က ေရွးလက္ရာေတြမွာလည္းက်န္ရစ္တယ္။ အထူးခ်ျဖင့္ ပုရပိုဒ္ေတြမွာက်မ္းတစ္ေဆာင္အျဖစ္နဲ႕ က်န္ရစ္တယ္။ အမွန္ေတာ့ ဒီလို နန္းဓေလ့ထဲ လိင္မႈဆိုင္ရာေတြကို တီးတိုးသဖန္းပိုး လို႕တမ်ိဳး အတိလင္းတစ္သြယ္သင္ၾကားေပးရတာဟာ အေရွ႕ အေနာက္ ကမၻာ ဘယ္ေနရာမွာျဖစ္ျဖစ္ ေရွးသက္ဦးဆံပိုင္ ဘုရင္စနစ္ရွိခဲ့တဲ့ တိုင္းႏိုင္ငံေတြမွာ လုပ္ျမဲထံုးစံသာျဖစ္တယ္။ ဘာသာတရားနဲ႕မဆိုင္ပါ။

မင္းတုန္းမင္းျပီးေတာ့ သီေပါမင္းလက္ထက္ လွမ္းၾကည့္ရေအာင္ပါ။ ညီအမေတြကို မယား/မိဖုရားလုပ္တာလူတိုင္းသိတယ္။ စုဖုရားလတ္ ခ်ဳပ္ခ်ယ္လို႕ သိပ္မ႐ႈပ္ႏိုင္ရွာဘူးရယ္လို႕ လူတိုင္းသိထားၾကတယ္။ ဒိုင္းခင္ခင္ကေတာ့ ဇာတ္လမ္းတစ္ပုဒ္အျဖစ္က်န္က်စ္တယ္။ စုဖုရားလတ္ ေဝဖန္ေရးေတြထဲမွာ ဆရာၾကီးျမသန္းတင့္ရဲ့ ေဝဖန္ေရးမွာေတာ့ စုဖုရားလတ္ သီေပါနဲ႕ေပါင္းဖက္ေတာ့ ဆယ္ေက်ာ္သက္။ ပါေတာ္မူေတာ့ ၂၀ စြန္းစြန္းရယ္။

ဒီေတာ့ ဒီအသက္ရြယ္ ဘုရင့္မိဘုရားတစ္ပါးဆီ ဒီလိုအျပဳမူေတြရွိတယ္ဆိုသာ သာမန္မိန္းမသားေတြလို ျပဳမူတာဘဲဆိုျပီး ေဖးေဖးမမေျပာသြားခဲ့တယ္။ လူတခ်ိဳ႕ကေတာ့ စုဖုရားလတ္ဟာ တစ္လင္တစ္မယား စနစ္ကိုတည္ေထာင္ဖို႕ ၾကိဳးစားခဲ့တဲ့ ေနဝင္ခ်ိန္မိဖုရားတစ္ပါးအျဖစ္ ေခၚဆိုတတ္ပါေသးတယ္။ ထားပါေတာ့။

သီေပါမင္းေခတ္ ဝက္မစြတ္ဝန္ေထာက္ သိမ္းထားတဲ့ ပုရပိုဒ္ေတြထဲမွာ ဘုရင္အလိုရွိတိုင္း ကာမဂုံျဖည့္ေပးရတဲ့ အမ်ိဳးသမီးစာရင္း က်န္ရစ္တယ္။ အဲဒီစာရင္းကို ျပဳစုေပးရတဲ့သူက ေရနံသာစားျဖစ္တယ္။ ရွင္းရွင္းေျပာေတာ့ ဘုရင္လုပ္သူက အဟမ္း အဟမ္း ဆိုရင္ ေရနံသာစားက စားရင္းထဲကအတိုင္း နီးစပ္ရာ အမ်ိဳးသမီးေျပးေခၚေပးရဟန္တူပါတယ္။ စာရင္းကို ၾကည့္ရေအာင္ပါ။

" ကာမဂံု အခြင့္ရလွ်င္ အခါမေရြး ( x ) လိုေၾကာင္း ေရနံသာ ေရတြက္သည့္စာရင္း "

သမီးပ်ိဳ စာရင္းျဖစ္ျပီး စုစုေပါင္း ၁၆ ေယာက္။
၁။ အစ္မေတာ္ဘုရား ( ခြၽန္းေတာင္း / မိုင္းခိုင္မင္းသမီး )
၂။ ျပင္စည္မင္းသမီး (မေကြး မိဖုရားသမီး )
၃။ မိုးမိတ္မင္းသမီး (စာပြဲေတာင္းမိဖုရားသမီး )
၄။ လိႈင္ကြၽန္းသမီးၾကီး (ေတာင္တြင္း/မင္းကေတာ္သမီး)
၅။ ငန္စြန္ (မိဖုရား)သမီး ထရန္ကာ (မင္းသမီး)
၆။ ေၾကးျမႇင့္ မိဖုရား
၇။ ပင္းအတြင္းဝန္ သမီး
၈။ မိုင္ခိုင္ ( ျမိဳ႕စားခင္မမင္းဝန္) မင္းသမီးအၾကီး
၉။ မိုင္ခိုင္ ( ျမိဳ႕စားခင္မမင္းဝန္) မင္းသမီးအငယ္
၁၀။ ေညာင္ဝန္ သမီး
၁၁။ ဥယာဥ္အုပ္ သမီး
၁၂။ တရားမ အေရးပိုင္သမီး
၁၃။ စာေရးၾကီး ငအံု သမီးအၾကီး
၁၄။ ကုလားဝန္ သမီးအၾကီး
၁၅။ သီေပါဝန္ သမီး
၁၆။ ပင္သာ သမီး

သူတပါး မယား ေတြလည္းပါတယ္။ စာရင္းၾကည့္ပါ
၁။ ေတာင္ခြင္မင္းၾကီး ကေတာ္
၂။ ပင္သာ (မင္းသား) မယား
၃။ စာေရးၾကီး ဦးဘိုးရွုတ္ မယား
၄။ ေရနံေခ်ာင္းမင္းၾကီး မယား သီလ
၅။ အေျမာံဝန္ မယား
၆။ ကြပ္ရြာဝန္ေထာံ မယား
၇။ ခန္ပတ္ဝန္ၾကီး မယား
၈။ ေရွ႕ဝင္းမႉး မယား
စုစုေပါင္း သူတပါး မယား ၈ ေယာက္ရွိတယ္။

သူတပါး တူမ ႏွင့္ အျခား သမီးလား မယားလားမသိတဲ့ စာရင္းက
၁။ ပင္းကလဲဝန္ေထာံ တူမ
၂။ ကုလားမ ဘီဘီ
၃။ ျပင္စည္
၄။ ေက်ာံပန္းေတာင္း
စုစုေပါင္း ၄ ေယာက္။ သီေပါမင္းေခတ္မွာ အျဖဴမ ကိုယ္လုပ္ေတာ္ေတြလည္းရွိတယ္။ သူတို႕ေတြဟာ သက္ဆိုင္ရာနယ္ခ်ဲ႕လိုတဲ့အစိုးရကေစလြတ္တဲ့ လခစားေၾကးစား မိန္မပ်က္ တစ္ျဖစ္လဲ သူလွ်ိဳေတြေပါ့။ နာမည္ၾကီးကိုယ္လုပ္ေတာ္ကေတာ့ ယြန္းခင္ခင္ (The Lacquer Lady)ေပါ့။

ဒီစာရင္းဟာ သီေပါမင္းရဲ့ မယားစာရင္းဆိုေသခ်ာေစတာက လူအမည္ေတြႏွင့္ အမိန္႕ေတာ္ထုတ္တဲ့ေန႕ ( မွတ္တမ္းတင္တဲ့ေန႕ ) ဟာ ျမန္မာလို ၁၂၄၆-၁၂၄၇ ခု ( ၁၈၈၄-၅ ) ျဖစ္တာေၾကာင့္ပါတဲ့။

အထူးမွတ္သားရမွာက ရွင္ဘုရင့္အလိုရွိတိုင္း လာေရာက္ျပီး ကာမဂံု ဆက္ရမယ့္စာရင္းထဲမွာ သူတပါးမယားေတြပါေနတာပါဘဲ။ ဘာသာတရားအဆုံးမႏွင့္ သီလတရား က်င့္ဝတ္ေတြရွိေစကာမူ ဘုရင္ေတြအတြက္ အက်ဳံးမဝင္တာ သတိထားမိပါတယ္။ ဘုရင္ဆိုတာ ကာေမသု သီလေစာင့္စရာမလိုတဲ့သေဘာေပါ့။ မင္းက်င့္တရားဆယ္ပါးေတာ့ မေျပာေတာ့ပါဘူး။

ေရွးက ျမန္မာ့တပ္မေတာ္မွာ အမွတ္သညာအျဖစ္ ေဆးေရး

ေရွးက ျမန္မာ့တပ္မေတာ္မွာ အၾကပ္ စစ္သည္ တပ္သားေတြကို အုပ္စုခြဲရာမွာ အမွတ္သားအျဖစ္ ေဆးေရးျပီးမွတ္တယ္လို႕သိရတယ္။ ေဆးေရးတယ္လို႕ ဆိုထားတဲ့အတြက္ အစီရင္သေဘာ ေဆးမင္ေၾကာင္ထိုးတာမ်ိဳးေတာ့မဟုတ္ပါ။ တပ္စု တပ္သား ခြဲျခားရာမွာ သူ႕အစု ကိုယ့္အစုလြယ္ကူသိသာေစရန္ေသာ္လည္ေကာင္း ဘယ္သူက ဘယ္အစုဆိုတာကိုအလြယ္တကူသိရွိႏိုင္ရန္ေသာ္လည္းေက ာင္း ရည္ရြယ္တယ္လို႕ထင္ပါတယ္။ ရာထူးရာခံ အဆင့္တန္းခြဲျခားတဲ့ သေဘာမသက္ေရာက္ပါ။

သို႕ေပမယ့္ သတိထားရမွာက အေလာင္းဘုရားလက္ထက္ ကသည္းျပည္ကိုတိုက္ရာမွာ အထူးတပ္သားအုပ္စု (တပ္ခြဲ) ဖြဲ႕တယ္၊ အဲဒီတပ္သားအဖြဲ႕ဝင္ေတြအားလုံးရဲ့ကိုယ္ေပၚမွာ မဟာ ပိႏၷဲေဆးစီရင္တယ္လို႕ အမိန္႕ေတာ္တစ္ခုမွာေတြ႕ရတဲ့အတြက္ တပ္သားေတြရဲ့ကိုယ္ေပၚမွာ အမိန္႕အရေသာ္လည္းေကာင္း ၊ အစီအရင္အျဖစ္ေသာ္လည္းေကာင္း အျခားေဆးမင္ေၾကာင္ေတြ ေတြ႕ႏိုင္ေသးတယ္ဆိုတာ သတိခ်ပ္ရပါမယ္။

ေရွးက ျမန္မာ့တပ္မေတာ္မွာ အၾကပ္ စစ္သည္ တပ္သားေတြကို အုပ္စုခြဲရာမွာ အမွတ္သညာအျဖစ္ ေဆးေရးေတြကိုအခံျပီး စာရင္းလုပ္ၾကည့္ပါတယ္။ ဇယားကြက္ေတြပါတဲ့အတြက္ ဖိုရမ္မတင္တတ္ပါ။ ဒါေၾကာင့္ ပံုအျဖစ္တင္လိုက္တယ္ ။ အထက္ပါစာရင္းဟာ ကုန္းေဘာင္ေခတ္ကိုဘဲကိုယ္စားျပဳပါတယ္။

၂၀ ရာစုလက္ရာ ေက်ာင္းအို ေက်ာင္းပ်က္မ်ား

ျမန္မာဗိသုကာအေၾကာင္းေျပာမယ္ ဆိုတာနဲ႕ လူအမ်ားစုက ပုဂံ ဘုရားေတြအေၾကာင္း ေဖာင္ေလာင္ေအာင္ေျပာခ်င္ၾကမလားဘဲ။ ပုဂံေခတ္ဟာ အမွန္တကယ္လည္း ျမန္မာဗိသုကာ ပညာအထြတ္အထိဋ္ေရာက္တဲ့ကာလ တစ္နည္းေျပာေတာ့ " ျမန္မာဗိသုကာ ေရႊေခတ္ " ေပါ့။ ဒီေတာ့ ေစတီ ပုထိုး ဂူဘုရား အေတာ္မ်ားမ်ားက်န္ရစ္တယ္။ လူေတြေနထိုင္တဲ့ အိမ္ ေတြကို သစ္သား/ ဝါးေတြႏွင့္ေဆာက္တာဆိုေတာ့ ခုခ်ိန္မေတြ႕ရေတာ့ပါ။ က်န္စစ္သားနန္းတည္ ေက်ာက္စာအရ " မင္းၾကီးအိမ္ " လို႕ဆိုျပန္ေတာ့ အုပ္ခ်ဳပ္သူ မင္းၾကီးေနတဲ့ အိမ္ဘယ္လိုရွိတယ္ဆိုတာ အရိပ္အမြတ္ေလာက္သိရတယ္။

ရဟန္းသံဃာေတြအတြက္ ေက်ာင္ေဆာက္ျပီး လႉဒါန္းတာမ်ိဳးကို ေက်ာက္စာေတြမွာ မၾကာခဏေတြ႕ရေလ့ရွိေတာ့ ရဟန္းေတြ သီတင္းသုံးေနထိုင္ရာေက်ာင္းေတြလည္း ရွိခဲ့မေပါ့ဆိုျပီး ေကာက္ခ်က္ခ်လို႕ရတယ္။ အဲဒီေက်ာင္းေတြကို အုတ္ေတြႏွင့္ ေဆာက္လုပ္ျပီးစီးထားတာမ်ိဳးဆိုရင္ေတာ့ ကုလားေက်ာင္း လို႕ေခၚတတ္ၾကပါေသးတယ္။ ဒီေတာ့ ကုလားဟန္ ပါတယ္လို႕ ေျပာတာပဲေပါ့။ အုတ္ေက်ာင္းတင္ ကုလားဟန္ပါတာမဟုတ္ပါ ေစတီ ပုထိုး ႏွင့္ ဂူဘုရားေတြဟာလည္းဘဲ ကုလားဟန္ပါတာပါဘဲ။ ကုလား ၊ မြန္ ၊ ပ်ဴ ဟန္ေတြေပါင္းစပ္ျပီးေနာက္မွာေတာ့ ျမန္မာဟန္ျဖစ္လာတယ္။ ပုဂံေခတ္ ဗိသုကာလက္ရာေတြအေၾကာင္းေရးထားတဲ့ စာအုပ္ေတြရွိျပီးသားမို႕ အျမည္းေလာက္သာ ေျပာပါမယ္။

ပ်ဴေခတ္ အေဆာက္ဦးေတြ ေရရွည္မခံပ်က္စီးရတဲ့အဓိက အေၾကာင္းအရာႏွစ္ခုရွိပါတယ္တဲ့။ ပထမ အမွားက ထုထည္ၾကီးေပမယ့္ ေအာက္ပိုင္းမွာေတာ့ ေျမသားနက္နက္တူးျပီး အုတ္ျမစ္ခ်တာမ်ိဳးမလုပ္လို႕ျဖစ္တယ္ ၊ ဒုတိယအမွားက ခုလိုထုထည္ၾကီးၾကီးရဖို႕ အုတ္စီတဲ့အခါ စပ္ေၾကာင္းလႊဲျပီးမစီလို႕ျဖစ္တယ္တဲ့။ အဲဒီအမွားေတြက အေၾကာင္းတစ္ခုခုေၾကာင့္ အေဆာက္ဦးလႈပ္တဲ့အခါ အေျခမခိုင္တဲ့အတြက္ ေဘးဘက္ကို ယိုင္ဆင္းသြားတာမ်ိဳး ၊အလြယ္တကူအက္ေၾကာင္းလိုက္ျပီး အထက္ေအာက္အျခမ္းလိုက္ကြဲထြက္သြားတာမ်ိဳး ျဖစ္ေလ့ရွိတယ္။

ျမန္မာေတြရဲ့ ဗိသုကာပညာရပ္ဟာ ပုဂံေခတ္ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ သိသိသာသာ ညံ့သြားတဲ့သေဘာေတြ႕ရတယ္။ ပုဂံေခတ္ေနာက္ပိုင္းေတြ႕ရတဲ့ သာသနိကအေဆာက္ဦးေတြမွာ အဓိကျပသနာက(Stuctural Failure )ျဖစ္တာအေတြ႕ရမ်ားတာသတိထားမိတယ္။ ပုဂံေခတ္ဦးပိုင္း ဂူဘုရားေတြဟာ မြန္ဗိသုကာဟန္လြမ္းတဲ့ ထုထည္ၾကီးၾကီး ႏွင့္ ေျမေပၚဝပ္ေနတဲ့ ဟန္ေတြမ်ားတယ္၊ ဂူတြင္းပိုင္းမွာေတာ့ အလင္းေရာင္ရရွိမႈနည္းတယ္။ သို႕ေသာ္ ႏွစ္ေပါင္း တစ္ေထာင္ေက်ာ္ျပီးသည့္တိုင္ အပ်က္စီးသိပ္မမ်ားဘဲ က်န္ခဲ့တာက မြန္ဗိသုကာဟန္ေတြျဖစ္ေနတာဟာ သိသိသာသာ သတိထားမိစရာျဖစ္လာတယ္။

တကယ္ေတာ့ မြန္ေတြရဲ့ ဗိသုကာဟန္ဆိုတာ ကေမၻာဒီးယား ခမဲလ္ (Khmer)ေတြကေန အတုယူထားတဲ့ဟန္ျဖစ္တယ္။ ခမဲလ္ေတြပညာရွင္ေတြက အေဆာက္ဦးတည္ေဆာက္ရာမွာ အဓိကေဆာက္လုပ္ေရးသုံးပစၥည္းအျဖစ္ ေက်ာက္တုံး ၊ ေက်ာက္ဆိုင္၊ ေက်ာက္သားကိုအသုံးျပဳတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီပညာရပ္ကို ျမန္မာမႈ (မြန္မႈ)ျပဳတဲ့အခါ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္အေျခေနအရ ေျမသားမီးဖုတ္ (အုတ္) ေတြကို အေျခခံေဆာက္လုပ္ေရးပစၥည္းအျဖစ္ အစားထိုးခဲ့ၾကျပန္တယ္။

ထီးလိႈင္မင္း (က်န္စစ္သား ) လက္ထက္ေလာက္ကစျပီး ဗိသုကာပညာ တစ္ဆက္ခ်ိဳး တိုးတက္တယ္လို႕ဆိုၾကပါတယ္။ ဥပမာ အျဖစ္ျပရရင္ သဗၺညဳ ဘုရားေပါ့။ မြန္ဗိသုကာဟန္လို ဝပ္ေနတာမ်ိဳးမဟုတ္ေတာ့ဘဲ အထက္ေကာင္းကင္ကို ငြါးငြါးစြင့္စြင့္ တက္သြားတဲ့ဟန္ ( တက္ႂကြဟန္ ) ဘက္ေျပာင္းလာတယ္။ ဒီလို တက္ႂကြဟန္ ဗိသုကာေၾကာင့္ ဂူအတြင္းပိုင္းကိုအလင္းေရာင္ ပိုမ်ားလာေအာင္ဖန္တီးလာႏိုင္တဲ့အျပင္ လူအမ်ားရဲ့အျမင္မွာ ဂူဘုရားဟာ တကယ္တမ္းအျမင့္ထက္ ပိုျပီးျမင့္တက္ေနဟန္ကိုျဖစ္ေစပါတယ္တဲ့။ ဒီလို တဆက္ခ်ိဳးေျပာင္းလဲလာတဲ့ ဗိသုကာဟန္ကို ျမန္မာဟန္လို႕အမည္ေပးၾကတာေတြ႕ရပါတယ္။

အဲဒီ ျမန္မာေတြရဲ့ တက္ႂကြဟန္ ဗိသုကာဟာ အင္းဝ ေခတ္ေႏွာင္းပိုင္းကစျပီး ကုန္းေဘာင္ေနာက္ဆုံး မင္းဆက္အထိ အခ်ိန္အတိုင္းတာတြင္းမွာေတာ့ ေစတီ ဘုရား ပုထိုးေတြတည္ေဆာက္ရာမွာ အသုံးနည္းသြားျပီး ရဟန္းတို႕ သီတင္းသုံးရာ ဘုန္းၾကီးေက်ာင္း ေတြတည္ေဆာက္ရာမွာသာ ပိုျပီးအသုံးမ်ားပါတယ္။ ဥပမာ ဘံုအဆင့္ဆင့္တက္သြားဟန္ ၊ ျပာႆဒ္ ၊ စႏု ၊ ေဘာဂေတြ ထည့္ျပီး မိုးေပၚခြၽန္တက္သြားတဲ့ဟန္ ' မိုးထိဟန္ ' ေတြဘဲေပါ့။

ခုခ်ိန္မွာေတာ့ အေတာ္ေလးအေတြ႕ရနည္းသြားပါျပီ။ ဒီဇိုင္း ထုတ္ႏိုင္တဲ့ပညာရွင္ေတြ နည္းသြားသလို လုပ္တတ္ကိုင္တတ္သူ ပညာရွင္ေတြလည္း ရွားပါးကုန္ပါျပီ။ ဒီလို ျမန္မာဗိသုကာဟန္ေတြ လူၾကိဳက္နည္း သြားတာဟာ အေတာ္စိတ္မေကာင္းစရာပါဘဲ။ ျပန္လည္ေဖာ္ထုတ္ျပီး မွတ္တမ္းတင္ ထိမ္းသိမ္းဖို႕ရာ အေတာ္ေလးေတာင္အခ်ိန္ေႏွာင္းေနျပီထင္ပါရဲ့။

၂၀ ရာစု ဒီဘက္ေခတ္ ေက်ာင္းအို ေက်ာင္းပ်က္ေတြ ရွိသေလာက္ ျပန္ေဝမွ်လိုက္ပါတယ္။ ၁၉ ရာစုလက္ရာ ေက်ာင္းေတြေလာက္ သစ္သား ပန္းပုလက္ရာေတြမပါေတာ့ေပမယ့္ ခု ၂၁ ရာစုထဲေရာက္ေတာ့ ဒီလိုအေဆာက္ဦးေတြဟာ ျပင္ဆင္ထိမ္းသိမ္းမႈအားနည္း တာေၾကာင့္ ျပိဳပ်က္ယိုင္လဲစျပဳလာပါျပီ။ အဲဒီအေဆာက္အံုေတြေနရာမယ္ ေလေအးေပးစက္တပ္ထားတဲ့ အာစီအုတ္တိုက္ေတြေနရာယူသြားပါျပီ။

ေရႊဘို ခ႐ိုင္၊ ဇီးကုန္း အနီး ငါးရာနဲ ( ငရနဲ ေက်ာင္း )

ေရႊဘို ခ႐ိုင္ ၊ ထန္းတပင္ ေက်းရြာ ( အုတ္ေက်ာင္း )

ေရႊဘို ျမိဳ႕ေပၚ ခ်မ္းသာၾကီးဘုရားေဘးက ဘုန္းၾကီးေက်ာင္း

ပဲခူး ကလ်ာဏီ သိမ္ဝင္အတြင္းက ဘုန္းၾကီးေက်ာင္း

ပဲခူး ေရႊသာေလွ်ာင္း ဘုရားေဘးက ဇရပ္အို

သမိုင္းထဲက ေလာကီပညာ (၆)

အခ်ဳပ္ကိုျပန္ေျပာရရင္ ျမန္မာေတြရဲ့ ေလာကီပညာေတြထဲက အင္း ၊ အိုင္၊ခလဲ့ ၊ လက္ဖြဲ႕ ၊ ဂါထာ မႏၲန္ ပီယ ဆိုတာတစ္အုပ္စုျဖစ္တယ္။ ေၾကးျပား၊ ေငြျပား ၊ ေရႊျပားေတြအေပၚမွာ အင္းကြက္ေလးေတြေရးျပီး အိမ္မွာျဖစ္ျဖစ္ လူကိုယ္တိုင္ျဖစ္ျဖစ္ေဆာင္ထားတဲ့အခါ အေဆာင္တန္ခိုးေၾကာင့္ ဒုတ္ျပီး၊ ဒါးျပီးမယ္ ၊ နဂိုထက္ အစြမ္းတိုးမယ္။ ရွင္းရွင္းေျပာေတာ့ ေဘးအႏၲရာယ္မ်ိဳးစုံကင္းမယ္ ဆိုတဲ့ ယံုၾကည္ခ်က္နဲ႕ လုပ္တဲ့အစီရင္ျဖစ္တယ္။

ေရွးကဘုရင္ေတြ စစ္တိုက္ထြက္တဲ့အခါ ေလာကီပညာရွင္၊ အင္းေရးဖို႕ ပန္းခ်ီပညာရွင္ နဲ႕ လိုအပ္လို႕ရွိရင္ ပရိတ္ ဂါထာ မႏၲန္ရြတ္ဖတ္ ဖို႕ ရဟန္းေတာ္ ေတြကိုပါ တစ္ပါတည္းေခၚေဆာင္သြားေလ့ရွိပါတယ္။ စစ္မ်က္ႏွာ ၊ စစ္တိုက္ရာအရပ္ကိုလိုက္ျပီး ေလာကီအစီရင္ေတြ မတူပါ။ အေလာင္းဘုရားလက္ထက္ ကသည္းျပည္ကိုစစ္တိုက္ထြက္ရာမွာ သူ႕အားကိုးတဲ့အမာခံတပ္သားေတြကို မဟာပိႏၷဲ အင္းကိုစီရင္တယ္ဆိုေပမယ့္ ယိုးဒယားကိုတိုက္တဲ့အခါ ဒီေလာကီအစီရင္ျပန္သုံးမယ္မထင္ပါ။ အင္းတစ္ခ်ပ္ကို လူေျခာက္ေယာက္ဝိုင္းေရးျပီး အင္းေရးစဥ္ အခါမလပ္ ဂါထာ မႏၲန္ရြတ္ဖတ္ေပးရမည္ ဆိုတဲ့ သကၠရာဇ္ ၉၉၇ခု နယံုလဆန္း ၄ ရက္ေန႕ ( ၉ ေမ ၁၆၃၅ ) ရက္စြဲပါ အမိန္႕ေတာ္တစ္ခုေတြ႕တယ္။

ဒီအုပ္စုထဲမွာ ေဆးမင္ေၾကာင္ အေၾကာင္း ခ်န္ထားလို႕မျဖစ္ပါ။ကိုယ့္အၾကိဳက္ေျပာရရင္ ေဆးမင္ေၾကာင္ ဆိုတဲ့အေခၚထက္ " ထိုးကြင္း မင္ေၾကာင္ " ဆိုတဲ့အသုံးကို ပိုႏွစ္သစ္ပါတယ္။ ျမန္မာပညာရွင္ေတြ က်ယ္က်ယ္ေလာင္ေလာင္ေျပာတာက ျမန္မာေတြ ေဆးမင္ေၾကာင္ စထိုးတာ အဝေခတ္မွာစပါတယ္တဲ့။ တခ်ိဳ႕ ရဲရင့္တဲ့ပညာရွင္ေတြကျဖင့္ ပ်ဴေခတ္ကတည္းက စ ပါတယ္တဲ့။ ဘာကို ကိုးကားျပီး ေျပာတယ္မသိပါ။ ပုဂံေခတ္ဦးပိုင္းကတည္းက အင္းခ်တဲ့အေလ့ရွိတယ္ဆိုတာ က်န္စစ္သား နန္းတည္ေက်ာက္စာကို ဖတ္ျပီးေျပာလို႕ရတယ္။ ဒါေတာင္ ဒီတစ္ခုတည္းကိုမွီျပီးေျပာတဲ့အတြက္ သိပ္ခိုင္မာလွတယ္မဟုတ္ပါ။

သို႕ေသာ္ ေဆးမင္ေၾကာင္ ပ်ဴေခတ္မွာစခဲ့သည္ရွိေသာ္ လက္ဆင့္ကမ္းလာမွာျဖစ္တဲ့အတြက္ ပုဂံေဆးေရးပန္းခ်ီေတြမွာ ေတြ႕ႏိုင္မယ္ထင္တယ္။ ခုေတာ့ ပုဂံေခတ္ အဝေခတ္ နန္ရံေဆးေရးပန္းခ်ီေတြမွာမေတြ႕ရေသးပါ။ ေက်ာက္စာေတြမွာလည္း ဒါမ်ိဳးကိုေဖာ္ျပေလ့မရွိ။ ရတု ၊ ရကန္ ၊ ေလးခ်ိဳး ကဗ်ာေတြထဲမွာေတြထဲမွာ ေတြ႕ႏိုင္လို႕ ဆက္ျပီးသုေတသနလုပ္ရဦးမွာပါ။

အီတလီလူမ်ိဳး ခရီးသြား Nicolo de' Conti' ရဲ့ ခရစ္ႏွစ္ ၁၄၃၅ ခုႏွစ္ျမန္မာျပည္ ခရီးစဥ္မွတ္တမ္းအရ ျမန္မာေတြ ရဲ့ကိုယ္ေပၚမွာ အမ်ိဳးသားတို႕ရဲ့ အေဆာင္ေယာင္ အလွပအျဖစ္ ဒီလို ခႏၶာကိုယ္အစိတ္ပိုင္း ေပၚ သံဆူးႏွင့္ ထိုးျပီး ေဆးေရာင္ ေတြပြတ္ထည့္သုတ္လိမ္းတယ္လို႕ ဆိုတဲ့အတြက္ ေဆးမင္ေၾကာင္ထိုးေလ့ရွိတယ္လို႕ ယူဆခ်င္စရာျဖစ္တယ္။ ဒါဟာေစာ ဆုံးေတြ႕ရတဲ့ ျမန္မာေတြရဲ့ ထိုးကြင္း ေခၚ မင္ေသ့ ေခၚ ေကာ္ရစ္ ေခၚ ေဆးမင္ေၾကာင္ အေၾကာင္းျဖစ္ေပမယ့္ အဲဒီ အီတလီခရီးသြား ျမန္မာျပည္ အင္းဝေရာက္တဲ့ ခုႏွစ္ ဟာ ၁၄၃၅ ခုႏွစ္ အေသျခာဟုတ္ရဲ့လားဆိုတာ စီစစ္ဖို႕လိုပါဦးမယ္။ ၁၄၃၅ ခုႏွစ္ေသျခာခဲ့ရင္ေတာ့ ေလာေလာဆယ္ ေဆးမင္ေၾကာင္ အေၾကာင္း အေစာဆုံးေတြ႕ရတဲ့ မွတ္တမ္းျဖစ္ပါမယ္။

ခရစ္ႏွစ္ ဟံသာဝတီ ဆင္ျဖဴမ်ားရွင္ ဘုရင့္ေနာင္ (၁၅၅၁ - ၁၅၈၁) လက္ထက္ေရာက္တဲ့အခါမွာေတာ့ အဲဒီေဆးမင္ေၾကာင္ေတြဟာ အေဆာင္ေယာင္ အလွပထက္ ေလာကီပညာရပ္ ဆိုင္ရာအစီရင္ေတြအျဖစ္ ေျပာင္းလဲတိုးတက္လာတယ္လို႕ ခန္႕မွန္းပါတယ္။ တစ္နည္းေျပာေတာ့ ထိုးကြင္းမင္ေၾကာင္ဟာ ယံုၾကည္မႈကိုအေျခခံတဲ့ ေလာကီပညာရပ္ဆိုင္ရအစီရင္ျဖစ္ပါတယ္။ အင္းခ်ျပီးေရးထားတဲ့ ေၾကးျပား ၊ ေငြျပားေလးေတြကိုလိပ္ျပီး လက္ေမာင္းမွာခ်ည္ထားမယ္။ ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႕ေဆာင္ထားမယ္။ အဲဒီအခါ အေဆာင္တန္ခိုးနဲ႕ အစြမ္းထက္မယ္၊ ခုန္ပ်ံ ေက်ာ္လႊား ႏိုင္မယ္ ၊ ဓား လွံ ေလး ျမႇား ရန္ကကင္းလြတ္မယ္ စသျဖင့္ ယုံၾကည္ၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

သို႕ေပမယ့္ ဒီလိုစီရင္ထားတဲ့ ေၾကးျပား ၊ ေငြျပားအေဆာင္ကို ကိုယ္မွာခ်ည္ထားေပမယ့္ က်ေပ်ာက္တာမ်ိဳးရွိမယ္။ ဒီေတာ့ တခ်ိဳ႕က အသားအနာခံျပီး အေရျပား ဒါမွမဟုတ္ အသားထဲထိ ခြဲျပီးထည့္မယ္။ ေနာက္ေတာ့ ေၾကးျပား ေငြျပားေပၚ အင္းေရးရာကေန လူ႕ခႏၶာကိုယ္ ေျခ လက္ ေခါင္း ခါးေတြမွာ တိုက္႐ိုက္ေရးျပီးစီရင္ၾကတယ္လို႕ထင္ပါတယ္။ အေဆာင္လက္ဖြဲ႕လို မေတာ္တဆ က်ေပ်ာက္ဖို႕ရာ ပူပင္စရာမလိုတဲ့အျပင္ ေဆးစြမ္းလည္းပိုျပီး ထက္လာေစလိမ့္မယ့္ယုံၾကည္ေနၾကပါမယ္။

၁၅ ရာစုေနာက္ပိုင္း မင္ေသ့ ၊ ထိုးကြင္း ၊ မင္ေၾကာင္ အေၾကာင္းေရးစပ္ၾကတဲ့ ပ်ိဳ႕ ၊ ကဗ်ာ ၊ လကၤာ ၊ ဧခ်င္း ၊ ေတးထပ္ ေတြအမ်ားၾကီးရွိပါျပီမို႕ တစ္ခုျခင္းစီကို မေရးလိုေတာ့ပါ။ မဟာဓမၼရာဇာ ဘြဲ႔ခံ အေနာက္ဖက္လြန္မင္း ခရစ္ႏွစ္ (၁၆၀၅-၁၆၂၈) ေခတ္ ရဟန္းတစ္ပါးျဖစ္တဲ့ အရွင္ကႆဖ ေရးတယ္လို႕ယူဆရတဲ့ ေညာင္ရမ္းေခတ္ လူတန္းစားအေၾကာင္း စပ္ဆိုတဲ့ ရကန္တစ္ပုဒ္မွာေတာ့ ' မင္ေသ့ထိုး ' သူ ဆိုျပီးပါတယ္။ ဒီေတာ့ ၁၆ ရာစုမွာ ဒီပညာရပ္ႏွင့္ အသက္ေမြးဝမ္းေၾကာင္းျပဳသူေတြရွိေနျပီလို႕ ခန္႕မွန္ရတယ္။ ဒါက ဘာကိုေျပာသလဲဆိုေတာ့ ပြဲေက်ာင္း ရဟန္းေတြအျပင္ ဒီပညာရပ္နဲ႕ အသက္ေမြးတဲ့ သီးျခားလူတန္းစားတစ္ရပ္ရွိတယ္ဆိုတာ နားလည္ရပါတယ္။

၁၈ - ၈- ၁၈၁၂ ေန႕စြဲ ဘုရင့္အမိန္႕ေတာ္ တစ္ခုမွာ " ငါးပိတန္းဆရာႏွင့္ အပါအဝင္ ရဟန္းသာမေဏတို႕မွာ ေရွ႕ပြဲေက်ာင္းတို႕ အေနအထိုင္ အတိုင္း ဦးထုပ္ေဆာင္း သရပတ္ေဆာင္း ဒုကုဋ္တင္ ရင္ဖြဲ႕စည္း စည္တီး မီးႏွက္ ေဆးေရး ကြင္းထိုး မသာလိုက္ ေဗဒင္ေဟာ ေလွေလွာ္ လက္ေဝွ႕သတ္မွစ၍ ေရွ႕ပြဲေက်ာင္းတို႕ ေနထိုင္သည့္နည္း ေနထိုင္ၾကေစ။ " လို႕ေတြ႕ရတယ္။ ေဆးေရး ကြင္းထိုး ဆိုတာ တစ္နည္း ေဆးမင္ေၾကာင္ထိုးတာကိုေျပာတာျဖစ္ျပီး " ေဆးမွတ္တယ္ " ဆိုတဲ့အေခၚနဲ႕မတူပါ။ ေရွးျမန္မာစစ္သည္ေတြ အစုဖြဲ႕ ခြဲတဲ့အခါ လြယ္ကူေစဖို႕အတြက္ လူ႕ခႏၶာကိုယ္ ေျခ လက္ ေခါင္း ခါးေတြမွာ နတ္သား ၊ ဘီလူး ၊ ဆင္ပံု ၊ ျမင္းပံု ၊ အလံ ၊ ဓား ၊ ေလး ၊ ျမႇား စသျဖင့္သင့္ေတာ္သလို ေရးမွတ္တာကို ေဆးမွတ္တယ္လို႕ေခၚပါတယ္။ ဒီႏွစ္ခု ခြဲျခားသိဖို႕လိုပါမယ္။

ေဗဒင္ ယၾတာ ဆိုတဲ့ေလာကီပညာရပ္ ဘယ္တုန္းကတည္းက စတယ္ဆိုတာေျပာဖို႕မလြယ္ပါ။ ဘာသာေရးအျမင္အရ သိတၳဒၶ မင္းသား ဘုရားျဖစ္၊ မျဖစ္ ပုဏၰားေတြက ေရွ႕ျဖစ္ေဟာတယ္ ဆိုရင္ ဒီပညာရပ္ဘယ္တုန္းကတည္းကေပၚတယ္ဆိုတာခန္႕မွန္းဖို႕ရာမလြယ္ပါ။ လူတစ္ေယာက္ဘာျဖစ္မယ္ ၊ ေဘးအႏၲရာယ္က်ေရာက္ဖို႕ရွိတယ္ ၊ ဘယ္လိုလုပ္ပါ ဘယ္လိုေနထိုင္ပါဆိုတဲ့ ေရွ႕ျဖစ္အေဟာ ဟာ အလြယ္ေျပာလို႕ရတဲ့ ေဗဒင္ နဲ႕ ယၾတာ။ ေနာင္လာမယ့္ ႏွစ္ပါင္း တစ္ရာ ႏွစ္ရာေလာက္အထိ ၾကိဳျပီး ေရွ႕ျဖစ္ေဟာတာမ်ိဳးကို သိုက္စာလို႕ေခၚတယ္။ ရတနာပစၥည္းေတြ ဘယ္အရပ္ ဘယ္ေနရာမွာ ျမႇဳပ္ႏွံထားတယ္ဆိုတာမ်ိဳးကို တြက္ခ်က္ေရးမွတ္ထားတာမ်ိဳးကိုလည္း သိုက္စာလို႕ေခၚပါေသးတယ္။

အတိတ္ ၊ နိမိတ္ ၊ တေဘာင္ ၊ စနည္း ဘေဝါဆိုတာေတြဟာလည္း ေလာကီပညာရပ္ဆိုင္ရာ အုပ္စုတစ္စုျဖစ္တယ္။ အတိတ္ကျဖစ္ခဲ့တာ အခုျဖစ္ေနတာေတြဟာ ေနာင္အခါျဖစ္လာဖို႕ရွိတယ္ဆိုျပီး ေရွ႕ေျပးဖတ္တာကို သတိေပးတဲ့အတိတ္လို႕ဆိုတယ္။ နိမိတ္ဆိုတာကေတာ့ မၾကာခင္ က်ေရာက္မယ္အႏၲရာယ္ကို ထင္သာျမင္သာေအာင္ အခု ခလုတ္တိုက္တယ္ဆိုသလို အခက္အခဲတစ္ခုကို ၾကဳံရတာမ်ိဳးျဖစ္တယ္။ တေဘာင္က ေနာင္မၾကာခင္က်ေရာက္မယ့္ ေဘးအႏၲရာယ္ကို လူအမ်ားက ၾကိဳျပီးေျပာေနတတ္တယ္ကိုေခၚတယ္။

စနည္းဆိုတာက လူသံမဟုတ္ဘဲ အသံဆိုးအသံနက္ ဘာေၾကာင့္မွန္းမသိဘဲ ၾကားရျခင္းကို ေထာက္ျပီးေရွ႕ျဖစ္ေဟာတာကိုဆိုလိုတယ္။ ဘုရင္ေတြအတြက္ စနည္းနာတယ္ ဆိုတာက မ်က္ျမင္ၾကဳံေတြ႕ရတဲ့ ကိစၥကို တျခားလူမၾကားဘူးအထင္နဲ႕အခ်င္းခ်င္း တီးတိုးေျပာဆိုေနတာမ်ိဳးကို ေခ်ာင္းနားေထာင္ျပီး ေဝဖန္ခ်က္ရယူတာပါတဲ့။ ဘေဝါက သိပ္ၾကီးက်ယ္တဲ့ ဒုကၡတစ္ခုေတြ႕ရေတာ့မယ္လို႕ ေၾကာက္လန္႕စိတ္ေပၚေအာင္ မျဖစ္စဘူး ျဖစ္တဲ့ကိစၥျဖစ္ပါတယ္တဲ့။ ဥပမာ ဆင္းတုေတာ္ ေသြးထြက္တယ္ ၊ မ်က္ရည္စို႕တယ္၊ ေကာင္းကင္အလုံးခ်င္းခ်င္းနီတယ္ ၾကယ္တံခြန္လြတ္တယ္ စသျဖင့္။

ျမန္မာ့သမိုင္းမွာ ေလာကီပညာရပ္ကို ေခတ္အဆက္ဆက္ မင္းေတြသာမက ရဟန္း ရွင္လူ ျပည္သူအေပါင္းကပါ အေလးေပး ေဆာင္ရြက္ေလ့ရွိတာကိုေတြ႕ရပါတယ္။ ရွင္းရွင္းေျပာေတာ့ ဘာသာတရားဆိုင္ရာ အဆုံးမေတြရွိေစကာမူ ေလာကီပညာရပ္ကို သိပ္အားကိုးတယ္လို႕ ဆိုႏိုင္တယ္။ ေလာကီပညာရပ္ေတြကို ေကာင္းက်ိဳး အတြက္သုံးတယ္လို႕ တပ္အပ္မေျပာႏိုင္ေပမယ့္ သူတပါးဒုကၡေရာက္ေအာင္ ဆိုးက်ိဳးအတြက္သုံးတာေတြလည္းရွိတယ္ဆိုတာ ေျပာႏိုင္တယ္။ ေခတ္အဆက္ဆက္ မင္းေတြေရာ လူေတြပါမက်န္ အမွန္တရားႏွင့္ ကင္းလြတ္ျပီး ေလာကီပညာရပ္ေတြကို သိပ္အားကိုးလြန္တဲ့အတြက္ အျပစ္မဲ့လူေတြထိခိုက္ပ်က္စီးေစတာမ်ိဳးဟာ နည္းနည္းေလးမွေကာင္းတဲ့အရာလို႕ မထင္ပါ။

အခ်ဳပ္ျပန္ေျပာရရင္ ဒီေဆာင္းပါးဟာ ဟိုတစ္စ ဒီတစ္စ ဆြဲထုတ္ထားတဲ့ " စပ္ထမီ " တစ္ထည္သာ။ လိုအပ္ခ်က္မ်ားစြာ ရွိေနဦးမွာပါ။ အျခားအခ်က္လက္ေတြ အေတာ္မ်ားမ်ားရွိေနေသးတယ္ဆိုတာ အားလုံးသိျပီးျဖစ္မွာပါ။ ဒီထက္ပိုျပီး အခ်ိန္ေပးႏိုင္တဲ့အခါ ျမန္မာ့ေလာကီပညာရပ္ေတြအေၾကာင္း ဒီထက္ပိုျပီး ျပည့္စုံတဲ့ စာတမ္းတစ္ေဆာင္အျဖစ္ ျပဳစုဖန္တီးႏိုင္လိမ္႔မယ္လို႕ ယုံၾကည္ပါတယ္။

ရည္ညႊန္း။ ။
ျမန္မာ့သမိုင္းတြင္ ေလာကီပညာအေရးပါပံု ၊ ေဒါက္တာသန္းထြန္း ၊ ျမန္မာေထြေထြရာရာသမိုင္း ၊ စာ ၄၈-၇၄။
ပဒတ္လိုဏ္ ( ဗဒလင္းဂူ ) ေက်ာက္ေရးအႏုပညာ၊ ေဒါက္တာသန္းထြန္း၊ ျမန္မာ့သမိုင္းပံု ၊ စာ ၃၄- ၄၂။
က်န္စစ္သားနန္းတည္ေက်ာက္စာ မြန္ဘာသာ၊ ေဒါက္တာသန္းထြန္း ၊ျမန္မာ့ ထီးမူနန္းရာ ၊ စာ ၃-၁၆။
ႏွစ္ ၆၀၀ ျပည့္ အင္းဝ၊ အင္းဝေခတ္ျပန္လည္သုံးသပ္ခ်က္ ၊ ေရႊကိုင္းသား ၊ ရာျပည့္စာအုပ္တိုက္၊ ဒီဇင္ဘာ ၂၀၀၈။
တေကာင္း -သေရေခတၱရာ - ပုဂံ - အင္းဝ- အမရပူရ - မႏၲေလး ႏွင့္ ေခတ္သစ္ ဆင္ယင္ထုံးဖြဲ႕မႈ ၊ ေရႊကိုင္းသား ၊ ရာျပည့္စာအုပ္တိုက္ ၊ ၂၀၀၅။
အမိန္႕ေတာ္ေပါင္းခ်ဳပ္ ပ-ဒု တြဲ ၊ ေဒါက္တာသန္းထြန္း ၊ The Royal Orders Of Burma, I & II
ကုန္းေဘာင္ေခတ္ စစ္တမ္းမ်ား ၊ ေဒါက္တာရီရီ ။
ျမန္မာ့ရက္စဥ္သမိုင္း ပ-ဒု-တ တြဲ၊ ယဥ္ေက်းမႈ ဝန္ၾကီးဌာန သမိုင္းသုေတသန ဦးစီးဌာန၊ ၂၀၀၉။
မႏၲေလးမဟာမုနိတံတိုင္းအတြင္းရွိ ေက်ာက္စာမ်ား တ-တြဲ၊ ပညာေရးဝန္ၾကီးဌာန ျမန္မာ့သမိုင္းအဖြဲ႕ ႏွစ္ ၅၀ ျပည့္ ေရႊရတု၊ ၂၀၀၆။
ျမန္မာမဟာ မဂၤလာမင္းခန္းေတာ္၊ စာေရးေတာ္ၾကီး ဦးရာေက်ာ္၊ရာျပည့္စာအုပ္တိုက္ ၊ တ-အၾကိမ္ ၂၀၀၉။
ေရႊနန္းသုံး ေဝါဟာရအဘိဓာန္ ၊ ဦးေမာင္ေမာင္တင္၊ သာသနာေရး ဦးစီးဌာန ဗုဒၶသာသနာအဖြဲ႕ ပံုႏွိပ္တိုက္၊ ဒီဇင္ဘာ ၁၉၇၅။
ပုဂံလြန္ ႏွစ္တစ္ရာ (၃) သတိုးမင္းဖ်ား ၊ ဒါက္တာသန္းထြန္း ၊ တစ္ေန႕တစ္လံ ပုဂံဘယ္ေျပးမလဲ ၂၀၀၆၊ စာ ၄၈၅-၄၉၀။
နယ္လွည့္ရာဇဝင္ ပ-ဒု-တ တြဲ ၊ ေဒါက္တာသန္းထြန္း ၊ ျပည့္စုံ စာအုပ္တိုက္ ၂၀၀၄။

သမိုင္းထဲက ေလာကီပညာ ( ၅ )

ဗဒံုမင္းေနာက္ ႏွစ္ေပါင္း ၄၀ အၾကာ၊ မင္းတုန္းမင္း (၁၈၅၃-၁၈၇၈) လက္ထက္မွာ မႏၲေလးနန္းေတာ္ကိုတည္ေဆာက္တယ္။ ၁၈၅၇ ဩဂုတ္လ ျမိဳ႕ကြက္႐ိုက္ျပီးကတည္းက အေစာင့္အေရွာက္ အရံအတားလည္းျဖစ္နန္းသက္လည္းရွည္ေအာင္ဆိုျပီး ေလာကီအစီအရင္ေတြအစြမ္းကုန္သုံးပါတယ္။၂၀ ဧျပီ ၁၈၅၈မွာ ျမိဳ႕တံခါးေတြမွာ အင္းျမႇဳပ္တယ္။ အင္းေတြေရးထားတဲ့ ျမိဳ႕ေစာင့္နတ္႐ုပ္ေတြကိုစီရင္တယ္။ ၂၇ မတ္ ၁၈၅၈ ခုႏွစ္မွာ နတ္႐ုပ္ေတြကို လိပ္ျပာသြင္းတယ္။ နတ္႐ုပ္ေတြကို လိပ္ျပာသြင္းတယ္ဆိုေတာ့ လူစေတးတာကိုေျပာသလားဆိုတာ ေသခ်ာမသိပါ။ ၁၅ ေမ၁၈၅၉ မွာ ျမိဳ႕ေထာင့္ေတြမွာ တစ္ရာ့တစ္ဆယ္ဝင္ စည္အိုးၾကီးေတြကို ဆီအျပည့္ထည့္ျပီးျမႇဳပ္တယ္။

မႏၲေလးနန္းေတာ္ ႏွင့္ ျမိဳ႕တည္ေဆာက္ရာမွာသုံးတဲ့ အင္းနာမည္ေတြက
၁။ စမၸာနဝေနာ ကိုးသြယ္ အင္း ( စမၸာနဝရတ္ ကိုးသြယ္ အင္းျဖစ္မယ္ထင္ပါတယ္)
၂။ ဥလႅလိရိအ႒မုက္ အင္း
၃။ သီရိေဇယ် သက္ေတာ္ရွစ္ဆယ္ အင္း
၄။ သီရိေဇယ် မဏိလသက္ေတာ္ရွည္ အင္း
၅။ သာသနာ ၅၀၀၀ အင္း
၆။ သိရသႎၼ ေမဂါထာ အင္း
၇။ သမၼဳေဒၶအင္း
၈။ သတၱ ရတနာအင္း
၉။ အ႒ေဇယ်မဂၤလာအင္း ( ေဒါက္တာသန္းထြန္း ၊ နယ္လွည့္ရာဇဝင္ ၊ စာ ၂၆၈ မွကူးယူပါတယ္။ )

ဘယ္အင္းကို ဘယ္လိုစီရင္ျပီးဘယ္လိုအကြက္ေတြခ်တယ္ဆိုတာ ေသျခာမရွိလို႕ မရွင္းျပႏိုင္ပါ။ သို႕ေသာ္ ၉ ေမ ၁၆၃၅ ခုႏွစ္ ဘုရင့္အမိန္႕ေတာ္ပါ အခ်က္လက္ေတြကို ကိုးကားျပီး အင္းခ်ရာမွာလိုက္နာရမယ့္ သံမဏိစည္းမ်ဥ္းေတြဘယ္လိုရွိတယ္ဆိုတာကို ေျပာႏိုင္သေလာက္ကို ခန္႕မွန္းျပီးေျပာပါမယ္။

" အင္းဆိုသည္အရာသည္ ကန္းျခင္းေစြျခင္းေထာင့္ယြန္္းျခင္းမရွိရ၊ သံကညစ္ျဖစ္ေစ၊ ႏြားေမြးစုတ္ျဖစ္ေစ၊ ကညစ္သြားစုတ္ဖ်ားခ်၍ ေရးျပီးမွ မသင့္မကာသည္ဟူ၍ ေျမျဖဴႏွင့္ မပြတ္ေခ်ေစႏွင့္ ၊ အင္းျပားျဖစ္ေစ ၊ ပန္းေပါင္းအင္းျဖစ္ေစ ၊ အင္းေရး ၁၊ ပညာရွိပုဏၰား ၁၊ ပညာရွိအမတ္ ၁၊ အင္းေရးေသာအခါဘတ္၍ ဆိုမည့္ အရိယာသံဃာ ၁၊ ကညစ္စုတ္သြားခ်မည္(ရွိ) ေသာအခါ အၾကည့္အ႐ႈ ရဟန္းေတာ္ ၁၊ ေရးသားျပီးလွ်င္ အကၡရာသခၤ်ာစစ္၍ တည္တိုက္ရမည္ တပည့္ရဟန္းေတာ္ ၁၊ အင္းတျပားလွ်င္ ေျခာက္ေယာက္၊ အင္းတကြတ္ေစ့ေအာင္၊ ၾကည့္႐ႈၾကပ္မျပင္ဆင္၍ ေရးေစရမည္။ ဆရာေတာ္တို႕ကိုလည္း ျပန္ေလွ်ာက္ရမည္ " လို႕ေျပာထားတယ္။

အင္းေရးတဲ့အခါ ကန္းျခင္းေစြျခင္းေထာင့္ယြန္္းျခင္းမရွိရ။ ကန္းျခင္း ( အင္းကန္းျခင္း ) ဆိုတာဘာကိုေျပာမွန္းေသခ်ာမသိပါ။ ကန္းျခင္းဆိုတဲ့အနက္ကို အလြယ္ေျပာရရင္ မေအာင္ျမင္တဲ့ အင္းကိုေျပာတယ္ဘဲထင္ပါတယ္။ ေစြျခင္း ( အင္းေစြျခင္း ) ဆိုတာကေတာ့ အင္းကြက္ေတြခ်တဲ့အခါ မညီမညာျဖစ္တာကိုဆိုလိုဟန္တူတယ္။ " ေစြတယ္ " ဆိုတဲ့အသုံးဟာ မညီမညာ ျဖစ္တယ္၊ တိမ္းေစာင္းတယ္ ဆိုတဲ့ သေဘာျဖစ္မယ္ထင္တယ္။ သို႕ေသာ္ အင္း ပညာရပ္မွာ အင္းေစြ ဆိုျပီး သီးသန္႕အသုံးရွိရင္ေတာ့ မေျပာတတ္ေတာ့ပါ။ ေထာင့္ယြန္းျခင္း ဆိုတာေတာ့ ေထာင့္မွန္မက်တာကို ဆိုလိုတာထင္တာဘဲ။ ေသခ်ာေတာ့အသိပါ။

အင္းေရးတဲ့အခါမွာ စာေရးကရိယာအျဖစ္ သံကညစ္ကိုအသုံးျပဳပါတယ္။ ႏြားေမြးစုတ္ ဆိုတာက ႏြားေမြးနဲ႕လုပ္ထားတဲ့ စုတ္တံကို ေျပာတာထင္တယ္။ ကညစ္နဲ႕ ေရးေနစဥ္ တစ္စုံတစ္ခုေၾကာင့္ ခြၽတ္ေခ်ာ္သြားခဲ့သည္ရွိေသာ္ ေျမျဖဴအသုံးျပဳျပီး ပယ္ဖ်က္ၾကဟန္တူပါတယ္။ အလြယ္ေျပာေတာ့ ခဲတံနဲ႕ေရးထားတဲ့ စာ မွားတဲ့အခါ ခဲဖ်က္သုံးျပီး ဖ်က္တဲ့သေဘာထင္ပါတယ္။ အတိုခ်ဳပ္ေျပာေတာ့ အင္းေရးတဲ့အခါ အမွားအယြင္း အတိမ္း အေစာင္းမရွိ ေသေသသပ္သပ္ေရးရမယ္ ၊ မေတာ္လို႕ မွားသြားတဲ့အခါ ေနာက္တစ္ခ်ပ္အသစ္ျပန္ေရးပါလို႕ ဆိုတာပါဘဲ။

အထက္ပါအလုပ္ေတြကို အင္းေရး ဆိုတဲ့အမႈထမ္းက သတိၾကီးၾကီးထားျပီးလုပ္ရပါတယ္။ ဘယ္ေနရာအတြက္ ဘယ္အင္းကိုသုံးမယ္ဆိုတာကိုေတာ့ ေလာကီပညာရွင္ ပုဏၰား ဟူးရား ေတြက ေရြးခ်ယ္စီရင္ပါမယ္။ ပုဏၰား ဟူးရား ေတြက ေရြးခ်ယ္စီရင္တဲ့ အင္းေတြ မွန္၊မမွန္ သင့္ေတာ္၏ မသင့္ေတာ္၏ဆိုတာေတြကို ေရွးေလာကီက်မ္းေတြႏွင့္အညီ တိုက္ဆိုင္စီစစ္ဖို႕ ေလာကီပညာရပ္ ႏွံ႕စပ္သိရွိျပီးျဖစ္တဲ့ ပညာရွိအမတ္က စစ္ေဆးၾကီးၾကပ္ရတယ္။

အင္းေရးတဲ့အခါ ဒီအတိုင္းေရးတာမ်ိဳးမဟုတ္ဘဲ သံဃာေတာ္ေတြက ရြတ္ဖတ္သရဇယ္ေပးရဟန္တူတယ္။ အင္းေရးတဲ့အခါ ဘယ္ေနရာ ဘယ္ေထာင့္၊ ဘယ္အရပ္ကို မ်က္ႏွာမူ ၊ အခ်ိန္အခါနဲ႕ ေနရာေတြကိုေသခ်ာ တြက္ခ်က္ရမွာမို႕ အင္းစေရးတဲ့ အစပိုင္းဟာ အေရးၾကီးဆုံးျဖစ္ဟန္တူတယ္။ အဲဒီ အစ မွန္မွန္ ကန္ကန္ရွိေစဖို႕ ေလာကီပညာ အင္းေရးပညာႏွံ႕စပ္ကြၽမ္းက်င္တဲ့ ရဟန္းေတာ္တစ္ပါးပါးက ၾကီးၾကပ္ေပးရဟန္တူပါတယ္။
ျပီးေနာက္မွာေတာ့ အင္းေရးရာမွာ သုံးတဲ့ စကားလုံး ( စာလုံး ဝါက် )၊ ဂဏန္း အပါအဝင္ စီရင္တဲ့အင္းရဲ့ သေဘာတရားနဲအညီတြက္ခ်က္ထားတဲ့ဟာ ကိုက္ညီမႈရွိ/မရွိ ကို စာေပပညာ ေလာကီပညာ အင္းေရးပညာႏွံ႕စပ္ကြၽမ္းက်င္တဲ့ ရဟန္းေတာ္တစ္ပါးပါးက ၾကီးၾကပ္ေပးရပါတယ္။

အင္းတကြက္ကို လူေျခာက္ေယာက္ ဝိုင္းေရးရတဲ့ အင္းအမ်ိဳးစားေတြလည္းရွိတယ္ဆိုတာ နားလည္ရျပန္တယ္။ အထက္မွာ ေျပာခဲ့တဲ့အရာအားလုံးဟာ စီရင္တဲ့အင္းကိုလိုက္ျပီး အေျပာင္းအလဲရွိမယ္ထင္ပါတယ္။ ဘုရင္လုပ္သူဟာ ဒီလို ေလာကီပညာ အင္းစီရင္ရာမွာ သတိၾကီးၾကီးထားျပီးအလုပ္လုပ္ၾကဖို႕ တခုတ္တရ အမိန္႕ေတာ္ထုတ္ရသလဲဆိုတာ တစ္ခုစဥ္းစားစရာျဖစ္လာပါတယ္။ဘာေၾကာင့္ပါလဲ။ တကယ္လို႕ နေမာ္နမဲ့ ျပီးလြယ္စီးလြယ္လုပ္ခဲ့သည္ရွိေသာ္ ဘာေတြျဖစ္သြားႏိုင္လဲ။ သာလြန္မင္း လက္ထက္ အမိန္႕ေတာ္တစ္ခုကို ကိုးကားျပီးေျဖရင္ေတာ့ ရႏိုင္ေကာင္းပါတယ္။

ဒီလို ခြၽတ္ေခ်ာ္မႈရွိေနတဲအင္းေတြကို ျမိဳ႕႐ိုး ျပအိုး တံခါးေပါက္ အစရွိတဲ့ေနရာေတြမွာ အသုံးျပဳမိခဲ့သည္ရွိေသာ္ ' ျပည္သူလူထု ရဟန္းရွင္လူကို ထိခိုက္ႏိုင္ပါတယ္တဲ့။ အမွန္ေတာ့ ေလာကီပညာအမ်ားစုဟာ ဘုရင္နန္းသက္ရွည္ေအာင္ ဘုရင့္အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ ရည္ရွည္တည္တံ့ေအာင္၊ ဘုရင္မွာ သိပ္ေကာင္းတဲ့ေလာကီအစီရင္ေတြရွိျပီးသားျဖစ္တယ္ ဒီေတာ့မင္းတို႕ ေတာ္လွန္ပုန္ကန္ဖို႕ မၾကိဳးစားၾကနဲ႕ ဆိုတဲ့သေဘာေတြနဲ႕ လုပ္ခဲ့တာေတြမ်ားပါတယ္။ ဒီေတာ့ ဘုရင့္အတြက္လုပ္တဲ့ ေလာကီအစီရင္မွာ ခြၽတ္ယြင္းခ်က္ေတြရွိခဲ့ရင္လည္း ဘုရင္ကိုသာထိခိုက္ရုံသာရွိေတာ့မေပါ့။ ျပည္သူ႕အက်ိဳးယုတ္တယ္ ဆိုတာ နာမည္ေကာင္းယူတဲ့သေဘာသာ။

သာလြန္မင္းေခတ္မွာ ရာဇဝတ္မႈ ႏွင့္ တရားမမႈ ဆိုျပီး အမႈအခင္းႏွစ္မ်ိဳးရွိပါတယ္တဲ့။ ရာဇဝတ္မႈဆိုတာကေတာ့ ဘုရင့္အာဏာကို မနာခံဖီဆန္တဲ့လူဟာ ရာဇဝတ္မႈေျမာက္ေတာ့တာပါဘဲ။ ခြၽတ္ေခ်ာ္ေနတဲ့ အင္းခ် အင္းေရး အင္းျမႇဳပ္ လုပ္တဲ့လူမွန္သမွ်ဟာလည္းဘဲ ရာဇဝတ္မႈေျမာက္ပါတယ္။ ကုန္းေဘာင္မင္းဆက္ေတြဟာ ေလာကီပညာကို သိပ္အေလးေပးေတာ့ ဒီလိုဘဲျဖစ္မယ္လို႕ ခန္႕မွန္းရပါတယ္။

ျပည္တြင္း ျပည္ပညာရွင္ေတြ မႏၲေလးနန္းေတာ္တည္ေဆာက္ရာမွာ ဘုရင္က " လူသတ္ျပီး စေတး " တဲ့ ေလာကီအစီရင္ကို သုံးတယ္လို႕ က်ယ္က်ယ္ေလာင္ေလာင္ေျပာၾကတယ္။ ျမန္မာေတြဘက္မွာေတာ့ ပါးစပ္ေျပာ အရပ္ေျပာရာဇဝင္ေတြအျဖစ္သာ လူေျပာမ်ားျပီး လူစေတးတယ္ဆိုတဲ့ မွတ္တမ္း မေတြ႕ရပါ။ ခ်ားလ္စ္ ဒူရိြဳင္ဆယ္ရဲ့ မွတ္တမ္းစာ ( C.Duroiselle: Guide to the Mandalay Palace, Rangoon, Govt.Printing, 1925, pp.25-8) အရ က်ား၊မ ၾကီးငယ္ ငါးဆယ့္ႏွစ္ေယာက္ စေတးတယ္လို႕ဆိုပါတယ္။

၁၉၆၃ ခုႏွစ္ တကၠသိုလ္ပံုႏွိပ္တိုက္ ေတာ္လွန္ေရးအစိုးရ ယဥ္ေက်းမႈဌာနအတြက္ ပံုႏွိပ္တဲ့ မႏၲေလးနန္းေတာ္ (Mandalay Palace) စာအုပ္မွာေတာ့ ခုလိုလူစေတးရာမွာ ကိုယ္ဝန္အရင့္မာ ရွိတဲ့ အမ်ိဳးသမီးကိုအသုံးျပဳရန္လိုလားတယ္လို႕ဆိုထားျပန္ပါတယ္။ လက္ဖတင္နင္ ဂ်င္နရယ္ဖိုက္ခ်္ရဲ့ " ယခင္ႏွင့္ ယခုျမန္မာႏိုင္ငံ " စာအုပ္မွာေတာ့ ျမိဳ႕တစ္ခါး တစ္ဆယ့္ႏွစ္ရပ္မွာ လူတစ္ဆယ့္ႏွစ္ေယာက္ ဖမ္းျပီးကၾကိဳးခ်ီဖိသတ္သည္ဆိုျပီး ေရးထားတယ္။ စုစုေပါင္းငါးဆယ့္ႏွစ္ေယာက္။

ဆက္ေျပာတာက လူေတြနဲ႕အတူ ျမိဳ႕ေထာင့္ေတြမွာ ဆီထည့္ထားတဲ့ စဥ့္အိုးၾကီးေတြကို အထိအခိုက္မရွိေအာင္ သတိၾကီးစြာထားျပီး ျမႇဳပ္ႏွံတယ္။ ဆီကို ျမႇဳပ္ရတဲ့အေၾကာင္းကေတာ့ အေစာင့္ ( နတ္စိမ္း ) မျပတ္အျမဲ ဆက္လက္ ေစာင့္ေရွာင့္ေစရန္ ေသခ်ာေအာင္ စီရင္ျခင္းျဖစ္သည္။ ေစာင့္ေရွာက္ေလွ်ာ့နည္းျခင္း ၊ သို႕မဟုတ္ လုံးဝေစာင့္ေရွာက္ျခင္းမျပဳဟုေသခ်ာလွ်င္ လူသစ္ အစားထိုးတယ္။ ဆီမခန္းေျခာက္သေရြ႕ ေစာင့္ေရွာက္ျခင္း မျပတ္ဟု ယံုၾကည္လက္ခံတယ္။ (စာအုပ္ေဟာင္း ၂၅၊ ၈၊ စာအုပ္သစ္ ၁၅-၁၇) ။

ခုလိုလူသတ္ျပီးစေတးတဲ့ ေလာကီအစီရင္မ်ိဳးအမွန္တကယ္ရွိ၊ မရွိ ေသခ်ာရွင္းရွင္းလင္းလင္းရွိဖို႕ရာ တူးေဖာ္ၾကည့္ဖို႕လိုပါမယ္။ လူအ႐ိုး ေတြရွာေဖြေတြ႕ရွိျပီ အမွန္ျဖစ္ေၾကာင္း အတည္ျပဳေပးရသည့္တိုင္ ျမန္မာေတြမွာသာ မဟုတ္ ဥေရာပတိုက္အခ်ိဳ႕ေနရာအပါဝင္ အာရွတိုက္တစ္ခုလုံးနီးပါး ေရွးယခင္ကတည္းက ရွိခဲ့တဲ့အေလ့ထျဖစ္တဲ့အတြက္ မေဖာ္ျပဝံ့စရာ အေၾကာင္းမရွိပါ။

သမိုင္းထဲက ေလာကီပညာ ( ၄ )

ေညာင္ရမ္းမင္း သီဟသူလက္ထက္ အေၾကာင္းေျပာျပီးေနာက္ အႏွစ္ ၂၀၀ ဝန္းက်င္အေျခေနကို ေျပာၾကည့္ရေအာင္ပါ။

ေဖာင္းကားစားေမာင္ေမာင္ နန္းလုျပီးေနာက္ ဆရာေတာ္တစ္ပါးက နန္းထက္ျမဲလိုရင္ ေနျပည္ေတာ္အေနာက္ေတာင္ဘက္မွာရွိတဲ့ ကုကိၠဳပင္ကိုခုတ္ပါဆိုျပီး ယၾတာအခါေပးပါတယ္။ကုကိၠဳက တနလၤာနံ၊ ဗဒံုမင္းက တနလၤာသားျဖစ္တဲ့အတြက္ ရန္သူျဖစ္တဲ့ ဗဒံုမင္းကို သတ္ခိုင္းတဲ့သေဘာပါတဲ့။ ဒါကိုမေကာက္တတ္ေတာ့ တကယ့္ကုကိၠဳပင္ ကိုခုတ္ပစ္ပါတယ္တဲ့။ တဖက္ ဗဒံုမင္းက သူ႕ကိုယ္စား ကုကိၠဳပင္ေတြေသကုန္ျပီ။ သူကေတာ့ အသက္မေသဘဲ ထီးနန္းစံရေတာ့မယ္ဆိုျပီး ေကာက္ပါတယ္တဲ့။

ဘိုးေတာ္ဘုရား ေခၚ ဗဒံုမင္း ( ၁၇၈၂ - ၁၈၁၉ )ဟာ နန္းစတက္ကတည္းက အတိတ္၊ နိမိတ္၊ တေဘာင္ ေတြသိပ္အားကိုးတာေတြ႕ရပါတယ္။ နန္းတက္ျပီးေနာက္ နန္းသက္ရွည္ေအာင္ဆိုျပီး ေရွးအစဥ္လာမပ်က္ အင္းခ် စီရင္ပါေသးတယ္။ ေနာက္ေတာ့ ဒီလိုအင္းေရးတာဟာ " မေကာင္းသည့္အရာျဖစ္သည္" ဟု သမုတ္ျပီး ျမိဳ႕ေလးေထာင့္မွာ ျမႇဳပ္ထားတဲ့ အင္းေတြကို ဖယ္ရွားဖို႕ ၁၈၁၄ ခုႏွစ္မွာ အမိန္႕ေတာ္ထုတ္ျပန္ပါတယ္။ ဒီမင္းလက္ထက္မွာ အင္း ၊ အိုင္ ၊ ခနဲ႕ ၊ လက္ဖြဲ႕ေတြသိပ္အေရးေပးမခံရတဲ့သေဘာပါဘဲ။

အတိတ္၊ နိမိတ္၊ တေဘာင္ ၊ စနည္း၊ ဘေဝါ ေတြကို သေဘာအဓိပၸါယ္ေကာက္ယူျပီး ေရွ႕ေျပးဖတ္တဲ့ေနရာမွာ သိပ္မွန္တဲ့ " အယူေတာ္ မဂၤလာ ဦးႏိုး " ဟာ ဗဒံုမင္းလက္စြဲျဖစ္တယ္။ ဦးႏိုးကို ဒဗယင္းျမိဳ႕နယ္၊ ကိုးသန္းတိုက္နယ္ ၊အရွမ္းၾကခပ္ရြာဇာတိ။ ၁၆ ဇြန္ ၁၇၆၂ မွာေမြးဖြားတယ္။ ငယ္စဥ္က ဘံုသာတုလြတ္ ဆရာေတာ္ဆီမွာ ေလာကီပညာသင္ယူတယ္။ ဒီပညာရပ္မွာ ထူးခြၽန္ေပါက္ေျမာက္တဲ့သတင္း နန္းေတာ္အသိုင္းဝိုင္းေရာက္ျပီး ဘုရင့္အပါးေတာ္ျမဲျဖစ္လာတယ္။ ႏိုင္ငံေရး၊ စစ္ေရး ၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ သာသနာေရး ႏွင့္ လူမႈေရးဆိုင္ရာ တေဘာင္ေတြကို အဓိပၸါယ္ေကာက္ယူျပီး ေရွ႕ေျပးဖတ္ရာမွာ သိပ္မွန္တယ္ဆိုျပီး သမိုင္းတြင္က်န္ရစ္တဲ့ ပညာရွင္တစ္ေယာက္ပါပဲ။

ဗဒံုမင္းက ရခိုင္ကိုသိမ္းယူေစလို႕ သကၠရာဇ္ ၁၁၄၆(ခရစ္ ၁၇၄၈) မွာအမိန္႕ေတာ္ျပန္တဲ့အခါ " ေကတုမတီ ညာခ်ီရင္သား လြန္ၾကီးပြါး ဘုရားကိုယ္တိုင္ႂကြလတံၱ။ မုဆိုးဆတ္သား စားလတံၱ " ဆိုျပီး စနည္းေပၚတယ္။ ဒီစနည္းမွာ ဆတ္ကိုရခိုင္လို႕ယူရမယ္။ မုဆိုးကို ေကတုမတီစား အိမ္ေရွ႕မင္သားလို႕ယူတယ္။ ရွင္းရွင္းေျပာေတာ့ ေတာင္ငူစား အိမ္ေရွ႕မင္းသားကို တိုက္ခိုင္းတဲ့အခါ ေအာင္ျမင္မယ္လို႕ အယူေတာ္မဂၤလာက ေရွ႕ေျပးဖတ္တယ္။

သကၠရာဇ္ ၁၁၄၇ (ခရစ္ႏွစ္ ၁၇၈၅) မွာ ယိုးဒယားကိုစစ္ထြက္ဖို႕ ျပင္ဆင္ရာမွာ အယူေတာ္မဂၤလာကို အဆိုးအေကာင္းၾကည့္စမ္းလို႕ခိုင္းပါတယ္။ ယိုးဒယားေစ်းကို သူျဖတ္သြားတုန္းမွာ " ဘာမထီ မခ်ီလွ်င္ ေနညႊန္႕မ်ိဳး စိုးရေခါင္က တသာကီ ဇာမရီ ခ်ီထြက္လွ်င္ ရတက္ေတာ္ ပူဗ်ာေငြ႕ ေတြ႕လိမ့္ေနာင္တ " ဆိုတဲ့ တေဘာင္ကိုၾကားပါတယ္တဲ့။ ၾကားရတဲ့တေဘာင္အရ စစ္မထြက္ရင္ေကာင္းမယ္ ၊ ထြက္မိရင္ ရွုံးမယ္ ဆိုျပီး ေျပာင္ေျပာင္တင္းတင္းဘဲ ေလွ်ာက္ပါတယ္တဲ့။ ဒါကို ဘုရင္က နားမေထာင္။ ယၾတာလုပ္ျပီး ယိုးဒယားကိုစစ္ထြက္တယ္။ စစ္မ်က္ႏွာတိုင္းမွာ ရွုံးတဲ့အခါ ယၾတာလုပ္တာ ဘာမွအသုံးမဝင္ဘူးလို႕ မိန္႕ေတာ္မူပါတယ္။

ဘုရင့္အမႈထမ္း မိုးတားစား သတိုးမင္းၾကီးမင္းထင္ေက်ာ္သူ လႊတ္တက္တရားသူၾကီးဟာ အလြန္အမင္း လာဘ္စားျပီး လူအေပါင္းကို ႏွိပ္စက္တယ္။ ဘုရင္က ဒါကိုအေရးယူဖို႕ အယူေတာ္မဂၤလာကိုစနည္းနာေစတဲ့အခါမွာ " အေမက သမီးကို ဆန္ဝယ္သြားဖို႕ခိုင္းတာ ေငြစကို တစ္မူးလဲမဟုတ္ တစ္မတ္လည္းမဟုတ္ေလေတာ့ တစ္ျပည္ပဲရေတာ့တယ္လို႕ ၾကိမ္းတယ္။ ဒီလိုသာဆက္ျပီးလုပ္ရင္ နင့္ကိုျပည္ေတာင္း ေမွာက္ျပီး ဆန္ခ်င္ေပးလိမ့္မယ္လို႕ ေျပာျပန္တယ္ " ဆိုျပီး စနည္း ရတယ္။ မူးမဟုတ္၊ မတ္မဟုတ္လို႕ ျပည္ေမွာက္တယ္ဆိုျပီး ဘုရင့္ကိုျပန္ေလွ်ာက္ပါတယ္တဲ့။

ဘုရင္က လာဘ္စားတဲ့ တရားသူၾကီးကို ရာထူးကခ်လိုက္ပါတယ္။ ဒီတေဘာင္ဟာ ျပည္သူေတြရဲ့အသံလား ၊ အယူေတာ္မဂၤလာကိုယ္တိုင္ရဲ့ အသံလားဆိုတာ စဥ္းစားစရာပါ။ ဘာျဖစ္လို႕ဒီလို စဥ္းစားရသလဲဆိုေတာ့ လာဘ္စားတဲ့အမႈထမ္းကို သက္ေသရွာဖမ္းရမယ့္ အစား စနည္းကိုအားကိုးလြန္းတဲ့ ဘုရင္ေၾကာင့္ ေတာ္သင့္တဲ့ စနည္းကို ဖန္တီးတယ္လို႕ထင္ပါတယ္။

ဒီသေဘာကိုထပ္ေတြ႕တယ္။ ရွင္ဘုရင္ဟာ တိုင္းျပည္တိုးတက္ေအာင္ လုပ္ရမယ့္အစား ခဏခဏစစ္ထြက္တယ္။ စစ္တိုက္တယ္ဆိုတာ ႏိုင္ႏိုင္ ရွုံးရွုံး စစ္ဒါဏ္ခံရတယ္။ ျပည္သူေတြ ပင္းပန္းဆင္းရဲျဖစ္ေနတဲ့ၾကားက ဘုရင္ဟာ အရြယ္စားၾကီးမားလြန္းတဲ့ မင္းကြန္းပုထိုးေတာ္ၾကီးကိုတည္တယ္။ ျပည္သူေတြအတြက္ၾကီးေလးတဲ့ ဝန္ျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ " ဘုရားၾကီး အျပီးတိုင္ ၊ မုဆိုးမ႑ိဳင္ က်ိဳးလိမ့္မလြဲ " " ဘုရားလည္းျပီး ျပည္ၾကီးလည္းပ်က္ " ဆိုျပီး တေဘာင္ေပၚပါတယ္။ တကယ္ လူထုရဲ့အသံဘဲလား ၊ ျပည္သူေတြရဲ့ ဒုကၡကိုျမင္လို႕ အယူေတာ္မဂၤလာကိုယ္တိုင္ ဖန္တီးတဲ့အသံလားဆိုတာ စဥ္းစားစရာပါ။

သံဃာေတာ္ေတြ မညီမညႊတ္ျဖစ္ျပီး ဥတၱရာသဂ္ ေခၚအေပၚဝတ္႐ံုကို ပခုံးတဖက္သာ ဖုံးအုပ္လိုတဲ့ အတင္ ( ဧကံသိက ) ႏွင့္ ပုခုံးႏွစ္ဖက္စလုံးဖုံးတဲ့ အ႐ံု (ပ႐ုပဏ)ဆိုျပီး သနာေရးဆိုင္ရာ အျငင္းခံုၾကီးျဖစ္တယ္။ သကၠရာဇ္ ၁၁၇၆(ခရစ္ႏွစ္ ၁၈၁၄)မွာ ေဆြးေႏြးပြဲလုပ္ျပီး ဆုံးျဖတ္ရာမွာ အ႐ံုေတြရဲ့ စကားက ဝိနယနဲ႕ညီညႊတ္တယ္ဆိုျပီး အႏိုင္ရသြားပါတယ္။ ဒီကိစၥ ဒီမွာတင္ျပတ္မသြားပါ။ " ဦးျပည္းေယာက္်ား လဘက္စားသည္ တိုင္းကားျပည္ရြာ ဆူလတံ့၊ ဦးျပည္းမိုးၾကိဳးပစ္ခတ္ခ်ိဳး က အ႐ိုးေနလ မွိန္လတံ့။ ဦးျပည္းလူေမာ္ ေရေၾကာင္းေပ်ာ္သည္ ေလွေပၚေတာင္းေမွာက္ျဖစ္လတံ့။ ထိုေရာအခါ သာသနာသည္ ေရာင္ဝါေနသို႕ ထြန္းလတံ့ " ဆိုျပီး စနည္းေပၚတယ္။

ဒီစနည္းကို ဘုရင္ကသိပ္ႏွစ္သက္ျပီး ၊ စနည္းထဲမွာပါတဲ့အတိုင္း အတုလဆရာေတာ္ ( လူထြတ္ ) ေမာင္ပန္းေထြးကို အဝတ္မပါဗလာ ေလွာင္အိမ္ထဲထည့္ျပီး သရက္ေရာက္တဲ့အထိ ဧရာဝတီျမစ္ထဲေမွ်ာလိုက္ပါတယ္။ အတုလနဲ႕ အေပါင္းပါျဖစ္တယ္ဆိုျပီး မန္လည္ဆရာေတာ္ကို လက္ရွိသာသနာျပဳ သာသနာေစာင့္ အရာက ႐ုပ္သိမ္းလိုက္ပါတယ္။ ဒါဟာ တေဘာင္ေတြရဲ့ အစြမ္းေၾကာင့္ ဆိုတာထက္ ပေဒသရာဇ္ ဘုရင္ေတြရဲ့ လုပ္ခ်င္ရာလုပ္တတ္တဲ့သာတကကိုေဖာ္ျပတာသာျဖစ္တယ္။

သမိုင္းထဲက ေလာကီပညာ ( ၃ )

ေရွ႕မွာ အင္းဝ တည္ေထာင္သူ တရဖ်ားျပီးေနာက္မွာေတာ့ ေနာင္ႏွစ္ေပါင္း တစ္ရာေက်ာ္ကို ေက်ာ္ျပီးၾကည့္ရေအာင္။ အေတာ္အသင့္ျပည့္စုံတဲ့ ေလာကီပညာရပ္ဆိုင္ရာအမိန္႕ေတာ္ တစ္ခုေတြ႕ပါတယ္။

ေညာင္ရမ္းမင္း သီဟသူလက္ထက္ ၂၅ ဩဂုတ္ ၁၅၉၈ ဘုရင့္အမိန္႕ေတာ္တစ္ခုမွာ " သကၠရာဇ္ ၉၆၀ ဝါေခါင္လျပည့္ေက်ာ္ ၅ရက္ ၅ ေန႕ျမိဳ႕တည္နန္းေတာ္ေဆာက္အခါ ေတာ္ၾကဳံသည္။ ဘားမဲ့ဆရာေတာ္ကို ေလွ်ာက္ရမည္မွာ ျမိဳ႕ေတာ္ေနာက္မ်က္ႏွာ ဓာတ္တံခါးဝယ္ ခ်င္ေသ့ႏွင့္ ဟိုင္းထြက္ဟန္ ၊ ေရွ႕တံခါး တဆူတြင္ ဂဠဳံနဂါးထြက္ဟန္၊ ေျမာက္တံခါးတဆူမွာေျမြႏွင့္က်ားထြက္ဟန္၊ ေတာင္တံခါးတဆူ၌ ေၾကာင္ႏွင့္ ႂကြက္ထြက္ဟန္မ်ားႏွင့္ တံခါး၄ရပ္မွာ ေနာက္ဆင္ႏွင့္ ဂဠဳန္၊ ေရွ႕က်ားႏွင့္ခ်င္ေသ့၊ ေျမာက္မ်က္ႏွာ ေဩာင္း၊ ေတာင္ေျမေခြးႏွင့္ နဂါးတို႕သည္ ဝင္ေသာအရာတို႕သည္ကို ယတရာ ပေယာဂ ဥပေဒသႏွင့္တကြ စီရင္ေတာ္မူပါေလွ်ာက္ " ဆိုျပီးေတြ႕ရတဲ့အတြက္ ျမိဳ႕တံခါး ႏွင့္ ျမိဳ႕႐ိုးတံခါးေတြမွာ ေလာကီအစီရင္ေတြေသခ်ာခ်မွတ္စီရင္တယ္ဆိုတာ စုံစုံေစ့ေစ့သိရတယ္။

ဒီေနရာမွာ မထင္မွတ္ဘဲ တစ္ခုမွတ္သားရမွာက အခ်ိဳ႕နံရံေဆးေရးေတြ သာမန္႐ိုး႐ိုးအလွဆိုတာထက္ တစ္ခုခုကို အေလးနက္ဦးတည္ထားတဲ့ ေလာကီပညာဆိုင္ရာ အစီရင္တခ်ိဳ႕ျဖစ္တယ္ဆိုတာမွတ္သားရပါမယ္။ ျမိဳ႕ေဟာင္းအေတာ္မ်ားမ်ားက က်ဳံးျမိဳ႕႐ိုးေတြ မက်န္ရစ္ခဲ့ေအာင္ ပ်က္စီးသြားျပီးျဖစ္တာေၾကာင့္ လက္ရာေတြဘယ္လိုရွိမယ္ဆိုတာ မျမင္ရႏိုင္ေတာ့ပါ။

ျမိဳ႕တံခါးေတြဟာလည္းဘဲ ထို႕အတူျဖစ္တာေၾကာင့္ ေပ်ာက္ပ်က္ကုန္ျပီး ျဖစ္ပါတယ္။ ခုေတာ့ အဲဒီအမိန္႕ေတာ္ပါ ေဆးေရးအ႐ုပ္ေတြကို သာသနိကဆိုင္ရာ အေဆာက္ဦးေတြမွာ လိုက္ရွာဖို႕သာရွိတယ္။ ဒါေတာင္ ထုံးသုတ္ခံရလို႕ ကုန္လုနီးပါးရွိေနပါျပီ။

ျမိဳ႕ေတာ္ေနာက္မ်က္ႏွာ ဓာတ္တံခါးဝယ္ ခ်င္ေသ့ႏွင့္ ဟိုင္းထြက္ဟန္ ဆိုတာမွာ ျခေသ့ၤဟာ ေကသရာဇာျဖစ္တယ္သလို ဘုရင္ဟာလည္းဘဲ ေရေျမ့ရွင္ျဖစ္တယ္၊ ဟိုင္း ဆိုတာမွာ အင္အားၾကီးတဲ့ ခြန္အားၾကီးတဲ့ ဟိုင္းဆင္ကိုရည္ရြယ္တယ္။ အင္အားၾကီးတဲ့ သူရဲေကာင္းအေျခြရံကိုရည္ညြန္းတယ္လို႕ မွတ္ယူရပါတယ္။ ေရွ႕တံခါး တဆူတြင္ ဂဠဳံနဂါးထြက္ဟန္ ဆိုတာမွာ ဂဠဳန္ဟာ နာဂါးကိုႏိုင္သူျဖစ္တယ္၊ မိမိအစာကို အညွာတာမရွိ တရွိန္ထိုး ထိုးသုတ္ယူငင္ဖ်က္စီးတတ္သလို ဤျမိဳ႕ရြာကို ဖ်က္ဆီးရန္လာေသာ ရန္သူအေပါင္းတို႕ကို တရွိန္ထိုးေျခဖ်က္ႏွိမ္ႏွင္းမယ္လို႕ မွတ္ယူရပါမယ္။

ေျမာက္တံခါးတဆူမွာေျမြႏွင့္က်ားထြက္ဟန္ ဆိုတာမွာ ေျမြဟာအဆိပ္ျပင္းျပီး အင္မတန္ေၾကာက္စရာေကာင္းတယ္။ က်ားကေတာ့ျဖင့္ ခြန္အားၾကီးျပီး ရက္စက္ၾကမ္းက်ဳတ္တယ္။ ေတာင္တံခါးတဆူ၌ ေၾကာင္ႏွင့္ ႂကြက္ထြက္ဟန္မ်ားမွာ ေၾကာင္ဟာ ပါးနပ္လိမၼာစြာနဲ႕ မိမိအစာကို ဖမ္းယူစားေသာက္ႏိုင္တယ္၊ ႂကြက္ကေတာ့ျဖင့္ လွ်င္ျမန္ေပါ့ပါးျပီး ဉာဏ္ပညာၾကီးတယ္လို႕ ဆိုလိုခ်င္သလားမသိပါ။

" ေဩာင္း၊ ေတာင္ေျမေခြးႏွင့္ နဂါးတို႕ " တို႕ဆိုရာမွာေတာ့ ေဩာင္းဟာ ခန္မာျပီးခြန္အားၾကီတယ္၊ ေတာင္ေျမေခြးကေတာ့ အၾကံပိုင္ျပီး ရက္စက္ၾကမ္းက်ဳတ္တယ္၊ နဂါးကေတာ့ ေရွးအစဥ္လာအရ ယူျပီးေျပာတာျဖစ္ေပမယ့္ တကယ္ျမင္ဖူးဟန္မတူပါ။ ေအာင္ျခင္းရွစ္ပါးမွာ ျမတ္ဘုရားရွင္ နာဂါးကိုေအာင္ျမင္ခန္းပါအတိုင္းေျပာရရင္ ေဒါသအမ်က္ထြက္တဲ့အခါ အာခံတြင္းက မီးေတာက္မီးလွ်ံေတြထြက္ျပီး ရန္မူတတ္တာေၾကာင့္ ေၾကာက္မက္ဖြယ္ သတၱဝါတစ္မ်ိဳးထပ္တိုးတာပါဘဲ။

ခုလိုအ႐ုပ္ေရးျပီး စီရင္ရာမွာ ဘယ္အရပ္မွာ ဘာ႐ုပ္၊ အ႐ုပ္ေတြကို ဘယ္လိုတြဲ ျပီးဆြဲ ဆိုျပီး ေသခ်ာတြက္ခ်က္ယူျပီးမွ အေဆာင္အရြက္ေစတာမ်ိဳးပါ။ အဲလို စီရင္ရာမွာ ေလာကီပညာရပ္ဆိုင္ရာ ဥပေဒသေတြျဖစ္တဲ့ ဘယ္အခ်ိန္မွာ ဘာေန႕သားက ဘာနဲ႕လုပ္ထားတဲ့ အရာႏွင့္ ဆြဲရမည္ စသျဖင့္ အေသခ်ာစီရင္ရပါမယ္။ ထို႕အတူ ရဟန္းသံဃာအခ်ိဳ႕ ပရိတ္ရြတ္ေပးတာတို႕ ၊ ဂါထာ ၊ မန္တန္စုတ္တာတို႕ဆိုတာဟာ မျဖစ္မေနလုပ္ေပးရေလ့ရွိတယ္။

ဒီေနရာမွာ တစ္ခုသတိထားရမွာက ဒီလို ေလာကီအစီရင္ေတြလုပ္ဖို႕ရာ ဘားမဲ့ဆရာေတာ္ကို ေလွ်ာက္ထားတယ္လို႕ အတိအလင္း ဆိုပါတယ္။ ဒီေတာ့ ဒီလိုေလာကီအစီရင္ေတြ လုပ္ရာမွာ ေတာေက်ာင္းရဟန္းခ်ည္းမဟုတ္ မင္းဆရာ ရဟန္းေတြပါ ပါတယ္ဆိုတာကို သတိထားျပီး မွတ္ဖို႕လိုပါမယ္။

ေနာက္ထပ္ ထပ္ျပီးေတြ႕ရတာက " နံရံကို နရပေတမန္၍ ႏြားေနာက္႐ုပ္ က်ား႐ုပ္ ျပိဳင္း႐ုပ္ ကြၽဲ႐ုပ္၊ ပိႆႏိုပ္႐ုပ္ ဘုမၼစို၀္႐ုပ္ ပေရာဟိေလးေယာက္တို႕၀္ အ႐ုပ္တို႕ကို ေဆးစံုေရးေစ။ ရပ္သစ္ေတာ္ပ်ားခံ ေရႊတိုင္ထိပ္မွာလည္း ေရႊပ်ား ေငြပ်ား အင္းစီရင္ရန္မ်ားသည္ မဇၥ်ိမထိုက္ေသာ ဠသရ ၆ျပည္ေထာင္ျပည္ၾကီး တဆယ္ကို၀္ျပည္ေထာင္မွာ စီရင္သည္က ဥပေဒသက္ေသရွိသည္။ ထိုတိုင္းၾကီးျပည္ၾကီးမ်ားတြင္ စီရင္သည့္ နည္း စီရင္ေတာ္မူရန္ ျမိဳ႕ေတာ္ ပတ္လည္ ေၾကးသြန္းသံလ်က္ စြဲလ်က္ ဓါးျပအိႏၵနတ္႐ုပ္ ၁၀၀၀။ နႏၵီနတ္႐ုပ္မွာ ေ၀သာမိတၱေတာင္ ကပၸီလ၀တ္ျမိဳ႕ေစာင့္ ၁၀၀၀။ နတ္႐ုပ္မ်ားႏွင့္ ေၾကးနီျပား အင္းေက်ာက္သစ္တာေက်ာက္အို၀္ထားရန္ ေရႊျပားေငြျပား ေၾကးနီျပား အင္းေတာ္မ်ားကို ႏွံထားစီရင္ရန္ " လို႕ပါတယ္။

အဓိကေတြ႕ရတဲ့ အစီရင္ေတြက
၁။ ႏြားေနာက္႐ုပ္
၂။ က်ား႐ုပ္
၃။ ကြၽဲ႐ုပ္
၄။ ပိႆႏိုပ္႐ုပ္ ( Vishnu )
၅။ ဘုမၼစို၀္႐ုပ္
၆။ ပေရာဟိေလးေယာက္တို႕၀္ အ႐ုပ္
၇။ ေၾကးသြန္းသံလ်က္ စြဲလ်က္ ဓါးျပအိႏၵနတ္႐ုပ္ ၁၀၀၀။
၈။ နႏၵီနတ္႐ုပ္မွာ ေ၀သာမိတၱေတာင္ ကပၸီလ၀တ္ျမိဳ႕ေစာင့္ ၁၀၀၀။ ( ႏြားလားဥႆဘ ႐ုပ္)
ဟိႏၵဴ ႏွင့္ ျဗဟၼဏ ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈအမွတ္ လကၡဏာေတြပါတဲ့ ေလာကီအစီရင္ပါတဲ့ ဒီအစီရင္ေတြကိုၾကည့္ျပီးေသခ်ာေျပာႏိုင္တာက ဒါဟာ အိႏၵယဘက္က တင္သြင္းလာတယ္လို႕ဆိုႏိုင္ပါတယ္။

အမိန္႕ေတာ္မွာ ထပ္ျပီးေတြ႕ရတာက " နတ္႐ုပ္မ်ားႏွင့္ ေၾကးနီျပားအင္း ေက်ာက္သစ္တာေက်ာက္အိုဝ္ထားရန္ ေရႊျပား ေငြျပား ေၾကးနီျပား အင္းေတာ္မ်ားကိုႏွံထားစီရင္ရန္ " ဆိုျပီးေတြ႕ရတဲ့အတြက္ ' အင္း ' ခ်တဲ့ ေလာကီအစီရင္ မျဖစ္မေနပါတယ္။ ဒီလိုလုပ္တာဟာ လြန္ခဲ့တဲ့အႏွစ္ ၄၀၀ ပုဂံေခတ္ကတည္းက အားကိုးတၾကီးသုံးလာတဲ့ ေကာကီအစီရင္ေတြပါပဲေျပာတယ္။ အင္းေတာ္မ်ားကို စီရင္ရန္ သာေျပာျပီး စီရင္တဲ့ အင္းအမ်ိဳးစားမပါေလေတာ့ ေသခ်ာအတိက်မေျပာႏိုင္ပါ။

ျဖစ္ႏိုင္ေျခရွိတဲ့ အင္းတခ်ိဳ႕ရဲ့ နာမည္ေတြကိုေျပာရရင္
၁။ စမၸာနဝေနာ ကိုးသြယ္ အင္း ( စမၸာနဝရတ္ ကိုးသြယ္ အင္းျဖစ္မယ္ထင္ပါတယ္)
၂။ ဥလႅလိရိအ႒မုက္ အင္း
၃။ သီရိေဇယ် သက္ေတာ္ရွစ္ဆယ္ အင္း
၄။ သီရိေဇယ် မဏိလသက္ေတာ္ရွည္ အင္း
၅။ သာသနာ ၅၀၀၀ အင္း
၆။ သိရသႎၼ ေမဂါထာ အင္း
၇။ သမၼဳေဒၶအင္း
၈။ သတၱ ရတနာအင္း
၉။ အ႒ေဇယ်မဂၤလာအင္း
၁၀။ သုဝဏၰ ဘုမိၼအင္း စာလုံး ၃၂ လုံး
၁၁။ ပဋာဌာရဏာအင္း
၁၂။ ရွင္ဥပုတ္ပရိတ္အင္း
၁၃။ ေဩာင္းနေမာနရာနိ အဌာနိအင္း
၁၄။ ဥဒံၶယာဝအင္း
၁၅။ သရနဂုဏ္အင္းအက်ယ္ ၃

ခုေျပာခဲ့တဲ့ အင္းေတြဟာ ၁၆ ရာစုႏွစ္ေလာက္ကေနစျပီး ေနာက္ပိုင္းတစ္ေလွ်ာက္လုံးျမန္မာမင္းေတြ ျမိဳ႕တည္၊ နန္းတည္ရာမွာ အသုံးမ်ားတဲ့ အင္းေတြျဖစ္လို႕ နီးစပ္ရာေဖာ္ျပလိုက္တာပါ။ သာသနာ ၅၀၀၀ အင္း ႏွင့္ သမၼဳေဒၶအင္း တို႕ကေတာ့ ေလာကီဆိုင္ရာထက္ ေလာကုတၱရာဆိုင္ရာ အင္းေတြျဖစ္မယ္လို႕ မွန္းပါတယ္။

" ထိုမွတပါး အရပ္ရပ္မွ လာလတံၱ႕ေသာ ရန္သူရန္ဘက္တို႕ ေႏွာက္ယွက္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ နီးနီးစပ္စပ္ေရာက္ေသာ္လည္းေကာင္း ၊ မေရာက္မလာဝမ့္ေစေၾကာင္း၊ သတၱဝါတို႕ ေခါင္းကိုခ်ေစ၍ အင္းမ်ိဳဝ္တို႕ကို ေရေျမရွင္ႏွင့္ သာသနာေတာ္အေရာင္ဝါတိုးတက္၍ " ဆိုျပီးထပ္ေတြ႕ရျပန္ပါတယ္။" သတၱဝါတို႕ေခါင္းကိုခ်ေစ၍ အင္းမ်ိဳဝ္ " လို႕ေျပာတာဟာ လူသတ္ျပီးစေတးတာကိုေျပာတာလို႕ ေသခ်ာတပ္အပ္မေျပာႏိုင္ေသာ္လည္းဘဲ သတၱဝါတစ္မ်ိဳးမ်ိဳးကို ေခါင္းျဖတ္သတ္ျပီး စေတးတာပါပဲ။

ဒီအခ်က္ဟာ စိတ္ဝင္စားစရာေကာင္းပါတယ္။ အေနာက္တိုင္း ပညာရွင္ေတြအျမဲစြတ္စြဲေလ့ရွိတဲ့ ျမန္မာဘုရင္ေတြနန္းေတာ္သစ္ ၊ ျမိဳ႕သစ္တည္ေဆာက္ရာမွာ လူသတ္ျပီးစေတးတယ္ဆိုတဲ့ အဆိုကိုသတိရေစပါတယ္။ အကယ္၍ ဒီဓေလ့ရွိခဲ့တယ္ဆိုပါရင္ေတာင္မွာ ဒါဟာ ျမန္မာတစ္ႏိုင္တည္းရွိတာမဟုတ္ဘဲ အာရွတိုက္တစ္ခြင္ေတာ္မ်ားမ်ား ၊ လက္တင္အေမရိက ႏွင့္ တခ်ိဳ႕ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြမွာရွိတတ္တဲ့ အေလ့ထျဖစ္တာေၾကာင့္ သိပ္ျပီးဆန္းလွတယ္မဟုတ္ပါ။

အမိန္႕ေတာ္ထဲမွာ အေသခ်ာထည့္ေျပာထားတဲ့ " သာသနာေတာ္အေရာင္ဝါတိုးတက္၍ " ဆိုတဲ့ အသုံးက ဒီလိုရက္စက္တဲ့ေလာကီအစီရင္ေတြလုပ္တာဟာ သာသနာေတာ္အက်ိဳးတြက္လည္းပါတယ္ ဆိုျပီး ရဟန္းသံဃာေတြရဲ့ ကန္႕ကြက္မႈကေရွာင္ရွား ဖို႕အေၾကာင္းျပျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုလုပ္လိုက္တဲ့အခါ အရပ္ေလးမ်က္ႏွာ သာယာစည္ပင္ ဝေျပာလို႕ လူအမ်ားခ်မ္းသာမယ္ဆိုျပီး ထပ္ေျပာပါေသးတယ္။

ဒီလိုေလာကီအစီရင္ေတြလုပ္တာဟာ ဘိုးေဘး ဘီဘင္ ေရွးဘုရင္ေတြလက္ထက္ " မဇၥ်ိမထိုက္ေသာ ဠသရ ၆ ျပည္ေထာင္ျပည္ၾကီး တဆယ္ကို၀္ျပည္ေထာင္မွာ စီရင္သည္က ဥပေဒသက္ေသ ရွိသည္။ ထိုတိုင္းၾကီးျပည္ၾကီးမ်ားတြင္ စီရင္သည့္ နည္း စီရင္ေတာ္မူရန္ " ဆိုျပီး ဘုရင္ကေျပာလိုက္တဲ့အခါမွာ ရဟန္းရွင္လူ ျပည္သူအမ်ားက ဘာမွတတ္ႏိုင္ေတာ့မည္မဟုတ္ပါ။

အမွန္တကယ္ေတာ့ ရဟန္းရွင္လူ ျပည္သူေတြအတြက္ ဆိုတာထက္ မင္းျဖစ္သူႏွင့္ သားေတာ္အစည္ ေျမးေတာ္အဆက္ ျမစ္ေတာ္ အညြန္႕ အႏြယ္ေတာ္ တို႕ မင္းလုပ္ အုပ္ခ်ဳပ္ဖို႕ရာသာ အဓိကျဖစ္ပါတယ္။

ဆက္ရန္..............

သမိုင္းထဲက ေလာကီပညာ ( ၂ )

ဒီလိုနဲ႕ လက္ဆင့္ကမ္းလာတဲ့ေလာကီပညာရပ္ဟာ အဝေခတ္ေရာက္တဲ့အခ်ိန္မွာေတာ့ အင္အားအေကာင္းဆုံးနဲ႕ ေရပန္းအစားဆုံး အခ်ိန္ကာလျဖစ္လာပါတယ္။ ျပည္တြင္း၊ ျပည္ပ ပညာရွင္အမ်ားစုက အဝေခတ္ဟာ ျမန္မာ့စာေပယဥ္ေက်းမႈ ေရႊေခတ္လို႕ ဆိုၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံရပ္ျခားကေန ပါဠိ၊ သကၠတဘာသာ က်မ္းအမ်ားအျပား တင္သြင္းလာျခင္းဟာအဓိကအေၾကာင္းရင္းျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီ က်မ္းေတြထဲမွာ ေလာကီပညာရပ္ဆိုင္ရာက်မ္း ေတြလည္းပါ ပါတယ္။

ဒီေနရာမွာ တစ္ခုသတိထားရမွာက လူအမ်ားေျပာေနသလို အင္း၊ အိုင္ ၊ ခလဲ့၊ လက္ဖြဲ႕ ၊ ဂါထာ၊ မႏၲန္၊ ပီယ၊ ေဗဒင္ ယၾတာ ဆိုင္ရာေလာကီပညာရပ္ေတြကို လက္ဆင့္ကမ္းေလ့လာလိုက္စားသူေတြဟာ ပုဂံအရည္ၾကီးေတြကေနဆင္းသက္တဲ့ ေတာေက်ာင္းရဟန္းေတြျဖစ္တယ္ဆိုတဲ့အဆိုပါ။ အမွန္တကယ္ေတာ့ ေတာေက်ာင္းရဟန္းေတြသာမက သာမန္ေက်ာင္းက ရဟန္းတခ်ိဳ႕ပါ ေလ့လာလိုက္စားျပီး ေပါက္ေျမာက္ေအာင္ျမင္တဲ့သာတကေတြရွိပါတယ္။မင္းဆရာ ရဟန္းေတြလည္းပါ ပါတယ္။

အဝေခတ္လယ္ပိုင္းမွာ ႏိုင္ငံေရးမတည္မျငိမ္ျဖစ္တဲ့အခါ ကိုယ့္ရပ္ ကိုယ့္ေဒသ လုံျခဳံေရးအတြက္ ရဟန္းေတြက သာ တာဝန္ယူေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ေနာက္ေတာ့ အဲဒီ ရဟန္းေတြကို သံဃာ့ရာဇာလို႕ ေခၚျပီး တကယ္လည္းဩဇာအာဏာၾကီးခဲ့ပါတယ္။ ဒီလို သံဃာ့ရာဇာေတြရဲ့ ေက်ာင္းေတြဟာ လက္ေဝွ႕ ၊ နဘန္း နဲ႕ ေလာကီပညာရပ္ဆိုင္ရာသင္ၾကားေရးေက်ာင္းေတြျဖစ္လာပါတယ္။ ဒီအခ်က္ကိုယူျပီး ေဆးမင္ေၾကာင္စတင္ေပၚေပါက္လာတာ အဝေခတ္ကတည္းကျဖစ္တယ္လို႕ခန္႕မွန္းၾကတာပါ။

ဒီလိုေက်ာင္းမ်ိဳးကို ကုန္းေဘာင္ေခတ္ေရာက္လာတဲ့အခါ ပြဲေက်ာင္းလို႕ အမည္ေပး ေခၚေဝၚတာေတြ႕ရတယ္။ ႏိုင္ငံေရးျပန္လည္တည္ျငိမ္လာသည့္တိုင္ ေတာေက်ာင္းေတြႏွင့္ ေတာေက်ာင္းပညာရပ္ေတြကို ဘုရင္ကိုယ္တိုင္ေနာက္ကြယ္ကေန အားေပးအားေျမႇာက္လုပ္တာမ်ိဳးရွိေနတဲ့အတြက္ ကုန္းေဘာင္ေခတ္အထိ ပြဲေက်ာင္းေတြဆက္လက္ရပ္တည္ႏိုင္လာပါတယ္။

ပုဂံအလြန္ အႏွစ္တစ္ရာအေျခေနဟာ ႏိုင္ငံေရးမတည္ျငိမ္တဲ့ကာလျဖစ္ပါတယ္။ ေဒသတြင္း မင္းျမိဳင္ေတြအၾကား အာဏာလြန္ဆြဲတာေတြအျပင္ ျပည္ပရန္ ႏွင့္ ရွမ္းေတြအင္အားေကာင္းလာတဲ့အခ်ိန္လည္း ျဖစ္တာေၾကာင့္ ေဒသတြင္းတည္ျငိမ္မႈမရွိပါ။ ညီအကို သားအဖ ၾကားလုပ္ၾကံသတ္ျဖတ္မႈေတြေၾကာင့္လည္း ေခါင္းေဆာင္ေတြအၾကား တစ္ဦးအေပၚ တစ္ဦးယုံၾကည္မႈ မရွိၾကပါ။ ဒီေတာ့ လုပ္ၾကံျပီး မင္းျဖစ္လာျပီဆိုတာနဲ႕ အရင္ဆုံးလုပ္ၾကတာက ရာဇပလႅင္ေပၚ ျမဲျမဲၾကာၾကာ ထိုင္ရဖို႕ အဓိကထားလုပ္ေဆာင္ၾကပါေတာ့တယ္။

ဒီေတာ့ လံုျခဳံေရးအရ ျမိဳ႕သစ္တည္တာတို႕ ျမိဳ႕ေျပာင္းတာတို႕လုပ္လာၾကတယ္။

မင္းေတြျမိဳ႕ေျပာင္းရာမွာ အေရးထားတဲ့အျခားအထိကအခ်က္ေတြကေတာ့
၁။ စားနပ္ရိကၡာဖူလုံဖို႕ရန္ စိုက္ပ်ိဳးျဖစ္ထြန္းရာအရပ္ ျဖစ္လိုျခင္း
၂။ ႏိုင္ငံအုပ္ခ်ဳပ္ေရးအတြက္ အသက္ေသြးေၾကာျဖစ္တဲ့ အခ်က္အျခာက်ရာအရပ္ ျဖစ္လိုျခင္း
၃။ အေရးၾကဳံပါက ရန္သူကို ခုခံကာကြယ္ႏိုင္ရန္ သဘာဝတရားရဲ့ အားသာခ်က္က်ရာ အရပ္ ျဖစ္လိုျခင္း ( တစ္နည္းေျပာေတာ့ လုံးျခံုေရးအရ အားသာခ်က္ ရယူလိုျခင္း )

စတဲ့အခ်က္ေတြအေပၚအေျခခံျပီး ျမိဳ႕တည္ ျမိဳ႕ေျပာင္းလုပ္ၾကပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္ မင္းဆိုတာက ျပည္သူမရွိဘဲ ရပ္တည္လို႕ရတာမ်ိဳးမဟုတ္ေတာ့ ျမိဳ႕ေျပာင္းရာမွာ အမ်ားျပည္သူ ရဟန္းရွင္လူေတြရဲ့ သေဘာတူၾကည္ျဖဴမႈရွိဖို႕လိုပါတယ္။ ဒီေနရာ ဒီအရပ္ဟာ ငါ့အတြက္လံုျခဳံေရးအရ စိတ္မခ်ရလို႕ အျခားျမိဳ႕ကိုေျပာင္းမယ္ မင္းတို႕လိုက္ခဲ့ရမယ္ဆိုျပီး ေျပာင္းခိုင္းလို႕ကျဖင့္ ရဟန္းရွင္လူေတြက လိုက္နာမယ္မဟုတ္ပါ။ ဒီေတာ့ မင္းႏွင့္ မင္းခစားေတြတိုင္ပင္ျပီး ေလာကီပညာ အတုအေယာင္ကို ဖန္တီးရပါေတာ့တယ္။ အဲဒီ အတုေယာင္ေလာကီပညာကို ဗ်ာဒိတ္ခန္းလို႕ေခၚတယ္။

ဗ်ာဒိတ္ခန္းထဲ အဓိကပါတဲ့အခ်က္ေတြကေတာ့
၁။ ဘုရင္ မင္းျမတ္သည္ ဘုရားအမ်ိဳး သက်သာကီ မ်ိဳးႏြယ္မွဆင္းသက္လို႕ ျမင့္ျမတ္တဲ့အမ်ိဳးျဖစ္သည္။
၂။ ဘုရင္ မင္းျမတ္သည္ ျမတ္စြာဘုရား ဗ်ာဒိတ္ရမင္းျဖစ္သည္။
၃။ ျမိဳ႕ေျပာင္း ျမိဳ႕တည္ဖို႕ရာ ဟိုယခင္က ဘုရားရွင္ကိုယ္ေတာ္တိုင္ ႂကြလာျပီး ဗ်ာဒိတ္ေပးသည္။
၄။ ဤသို႕ ျမိဳ႕ေျပာင္း ျမိဳ႕တည္ျခင္းမွာ သာသနာ့အက်ိဳး၊ ရဟန္းရွင္လူအက်ိဳး ႏွင့္ အမ်ားသတၱဝါ ေဘးကင္းရန္ကြာဖို႕ရာျဖစ္သည္။
၅။ သို႕ျဖစ္ပါ၍ ဗ်ာဒိတ္ရမင္း ဗ်ာဒိတ္ရေနရာ ေျပာင္းေရႊ႕ရာမွာ ၾကည္ျဖဴစြာနာခံ၍ လိုက္ပါေဆာင္ရြက္ရန္ အေရးၾကီးသည္။

အဲဒီအခ်က္ေတြကိုအေျခခံျပီး မင္းအလိုက် ဖန္တီးေပးရတဲ့ ဗ်ာဒိတ္ခန္းေတြဟာ ေလာကီပညာမဟုတ္တဲ့အတြက္ ဒီေနရာမွာ ထပ္ျပီးေဆြးေႏြးဖို႕လိုမယ္မထင္ေတာ့ပါ။ သို႕ေပမယ့္ ေရွးကေရးခဲ့တဲ့ ဗ်ာဒိတ္ခန္းစာေတြဟာ ႏိုင္ငံေရး ၊ လူမႈေရး ႏွင့္ ေဒသဆိုင္ရာအခ်က္လက္ေတြေပးတဲ့အတြက္ အေရးပါတဲ့ ေရွးမွတ္တမ္းအျဖစ္ ရွိေနဆဲပါ။ ဗ်ာဒိတ္ခန္းေတြႏွင့္ ပတ္သက္ျပီး သမိုင္းသုေတသန ပညာရွင္ ဦးထြန္းလိႈင္ (ကေလာင္အမည္ ေရႊကိုင္းသား ) တစ္ျဖစ္လဲ ဦးဇင္း ဦးေသာဘိတ ရဲ့မွတ္ခ်က္ဟာ မွတ္သားဖြယ္ျဖစ္ပါတယ္။

" ကြၽႏု္ပ္တို႕၏ သေဘာမွာ ဗ်ာဒိတ္ခန္းမ်ားသည္ ျမန္မာရာဇဝင္ကို အရည္ေသြးတက္ေအာင္ သိဒိၶတင္ေပးျခင္းမွ်သာျဖစ္သည္ဟု ဆိုခ်င္ပါေတာ့သည္။ သို႕ေသာ္ ထိုသိဒိၶတင္ေပးမႈညည္ သမိုင္းက်က် မွတ္တမ္းတင္ခံႏိုင္လွ်င္ကား ေကာင္းပါ၏။ ထိုသို႕ မဟုတ္ပါက ျမန္မာရာဇဝင္၏ အရည္အေသြး ယုတ္ေလ်ာ့သိမ္ဖ်င္းသြားေအာင္ ျပဳလုပ္သည္ႏွင့္ တူေနမည္ကို စိုးရိမ္မိပါသည္" ဆိုျပီး မွတ္ခ်က္ေပးခဲ့တယ္။

၁၃၅၉ ခုႏွစ္မွာ ရွမ္းေတြဝင္လို႕ စစ္ကိုင္း ပ်က္စီးတယ္။ ၁၃၆၂ ႏွစ္မွာ ပင္းယကို ရွမ္းေတြထပ္ဝင္လို႕ ပ်က္စီးျပန္တယ္။ ရွမ္းေတြအင္းအားေကာင္းလာျပီး စစ္ကိုင္း ၊ ပင္းယ ျမိဳ႕ေတြကို ဝင္ေရာက္ဖ်က္စီးျပီးေနာက္မွာေတာ့ ျမန္မာေတြ အေတာ္ေလး အားနည္းသြားပါေတာ့တယ္။ အင္အား စုစည္းမႈဆိုတာထက္ မင္းျဖစ္ဖို႕ရာကိုသာ အဓိကထားတဲ့အတြက္ မင္းျပိဳင္ မင္းငယ္ေတြ အားျပိဳင္ေနတဲ့အခ်ိန္ျဖစ္တယ္။ ၁၃၄၆ ခုႏွစ္မွာ သတိုးမင္းဖ်ားနန္တက္တယ္။ မင္းျဖစ္လာျပီးေနာက္ လုံျခဳံမႈမရွိတဲ့ ပင္းယမွာ မေနလို႕တဲ့အခါ ျမိဳ႕သစ္တည္ဖို႕ ျမိဳ႕ေျပာင္းဖို႕ျဖစ္လာပါေတာ့တယ္။

ပုဂံေခတ္အသုံးျပဳတဲ့ေလာကီပညာဟာ ေဗဒင္ ယၾတာ ၊ အခါေပး ၊ ျမိဳ႕တည္ နန္းတည္ရာမွာ အင္းခ် စတာေတြကသာ ပိုမ်ားမယ္ထင္ပါတယ္။ အင္းျပားခ်တယ္ ေရႊအိုး ၊ ရတနာအိုးျမႇဳပ္တယ္ဆိုတာေျပာထားေပမယ့္ ဘယ္လိုအင္းမ်ိဳးဆိုတာေတာ့ ေက်ာက္စာထဲထည့္ေရးမယ္မဟုတ္ပါ။ အေသခ်ာေျပာႏိုင္ဖို႕ရာ က်န္စစ္သားနန္းေတာ္ရာေဟာင္းကို ရွာျပီးတူးၾကည့္တာမ်ိဳး လုပ္ႏိုင္ရင္ပိုေကာင္းပါမယ္။ လူစေတးတည္ဆိုရင္လည္း လူဦးေခါင္းခြံ လူ႐ိုး ရွာေတြ႕ဖို႕လိုပါတယ္။

အင္းဝေခတ္ေရာက္တဲ့အခ်ိန္မွာေတာ့ ျမန္မာေတြရဲ့ ေလာကီပညာ အင္း အိုင္ ခလဲ့ လက္ဖြဲ႕ ေဗဒင္ ယၾတာဆိုတာေတြဟာ နန္းတြင္းသုံးေလာကီပညာရပ္ တင္မေတာ့ဘဲ ရဟန္းရွင္လူ အေျခခံလူတန္းစားေတြအထိ ေရပန္းစားလာပါျပီ။ အတိတ္ နိမိတ္ တေဘာင္ စတာေတြကျဖင့္ ႏိုင္ငံေရး ၊လူမႈေရးတို႕ကိုေဖာ္ျပေလ့ရွိတယ္။ တစ္နည္း လူအမ်ားနဲ႕ ပိုျပီးသက္ဆိုင္လာတဲ့အတြက္ နန္းေတာ္အသိုင္းဝိုင္းေတြမွာ ပိုျပီးလူၾကိဳက္မ်ားပါတယ္။ အဲဒီအထဲမွာ တေဘာင္ ေကာက္ယူျပီး ေရွ႕ျဖစ္ေဟာတဲ့ အေလ့ထကိုအုပ္ခ်ဳပ္မင္းလုပ္သူေတြ အထူးအေလးေပးေလ့ရွိတာကိုေတြ႕ရပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ တေဘာင္ေတြဟာ လူထုအသံကိုထင္ဟပ္တဲ့အတြက္ အဲဒီေခတ္ ႏိုင္ငံေရး လူမႈေရးသုံးသပ္မႈေတြအတြက္ အေထာက္ကူျဖစ္ေစပါတယ္။

သတိုးမင္းဖ်ား ( ၁၃၆၄-၁၃၆၇) ဟာ ပထမဦးဆုံး စစ္ကိုင္းျမိဳ႕ ရွိရာေရႊ႕ေျပာင္း နန္းစိုက္ရန္ သင့္၊ မသင့္ တေဘာင္နာေစတဲ့အခါ

' ထဘီေတာင္းေစ ၊ ေျခေကာင္းေစ ၊ တဘက္ခါးဆီး၊ ေခြၽးၾကီးတစ္ျဖာ ပန္းမသာ ' ဆိုျပီး တေဘာင္ေပၚတယ္။ တေဘာင္ရဲ့ အနက္မွာ ' စစ္မက္ေရးရာ ၾကဳံတဲ့အခါ အခြင့္မသာ၊ ဒါေၾကာင့္ ထီးနန္အာဏာ တည္ျမဲရန္စိတ္မခ် ' ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီေတာ့မွ အင္းဝ အရပ္မွာ ျမိဳ႕သစ္တည္ရန္သင့္မသင့္ ဆိုျပီး တေဘာင္နာေစတဲ့အခါ

" ျပယာယ္သေလာ၊ ျပယ္သေလာ၊ ျပယာယ္သင္တိုင္း၊ ျမႏွင့္ ႏိႈင္းသည္၊ ေစာက်ိဳင္းပတ္စာ နယ္သေလာ၊ အေမြးတပံု အခြဆုံကိုရြယ္သေလာ " ဆိုျပီးတေဘာင္ထြက္ပါတယ္။ အလြယ္ေျပာေတာ့ ဒီတေဘာင္ဟာေကာင္းတဲ့သေဘာကိုေဆာင္တဲ့အတြက္ အဝျမိဳ႕ကိုစတည္ပါတယ္။ ဒီလိုႏွင့္ သတိုးမင္းဖ်ား ( ၁၃၆၄-၁၃၆၇) ဟာ ပထမ အဝျမိဳ႕တည္မင္းျဖစ္လာပါေတာ့တယ္။

နန္းေတာ္တည္ေဆာက္စဥ္ ရွင္ဘုရင္က ယာယီတည္းနန္းနဲ႕ေနတဲ့အခါ စပါးၾကီးေျမႊေတြ႕တဲ့အခါ ဤျမစ္ဆုံဝ၌ ျပည္ၾကီးျဖစ္၍ သာသနာေတာ္၏ ထြန္းပရာ ျဖစ္လတံၱ႔ ၊ဤျပည္ၾကီးကို မွီ၍ အသက္ေမြးေသာ သူတို႕သည္လည္း ခ်မ္းသာစြာ ျဖစ္လတံၱ႔ ဆိုျပီး နိမိတ္ဖတ္ပါတယ္။

အခ်က္ေျခာက္ခ်က္ပါတဲ့ " သတိုးမင္းဖ်ား အိပ္မက္ခန္း " မင္းဆရာ ပတူၾကီး သဃၤရာဇာ ကိုနိမိတ္ဖတ္ေစတဲ့အခါမွာလည္း တူညီတဲ့ နိမိတ္ေကာင္းဘဲရပါတယ္။ဒီအိပ္မက္ကို ပထမေမာင္းေထာင္းဆရာေတာ္(ရွင္ညာဏ) လူထြက္ မင္းတိုင္ပင္အမတ္ၾကီး မဟာဓမၼသၾကၤန္ကျဖင့္ သုံးႏွစ္တစ္ၾကိမ္စည္ပင္ဝေျပာမယ္ဆိုျပီး နိမိတ္ဖတ္ျပန္ပါတယ္။ ဇာတာေတာ္ပံုရာဇဝင္ စာမ်က္ႏွာ ၆၀ ပါ အင္းဝျမိဳ႕တည္ဇာတာခြင္ အၫႊန္းမွာေတာ့ " ၇၂၆ ခု တေပါင္းလဆန္း (၆)ရက္ ၃ ေန႕အဝကို သတိုးမင္းဖ်ား သစ္ျမိဳ႕တည္သည္။ အတာ ၁၃၆၆ တာ၊ နကၡတ္ ၂၆ လုံး " ဆိုျပီးေတြ႕ရပါမယ္။

ျမန္မာ့စြယ္စုံက်မ္း အတြဲ(၉) စာမ်က္ႏွာ(၄၁၃)မွာေတာ့ " အင္းဝျမိဳ႕ကို ပထမတည္စဥ္က သတၱဳေၾကးနီျပား အင္း(၂) မိုက္ပတ္လည္ကို ေျမတြင္ အင္း(၁၀၀၀) ျမႇဳပ္ေစ၍ ေညာင္(၁၀၀၀)စိုက္သည္" ဆိုျပီးေတြ႕ရပါမယ္။ ခုလိုေလာကီပညာေတြကိုအားကိုးတၾကီးလုပ္ေပမယ့္ အဝျမိဳ႕တည္မင္းဟာ သုံးႏွစ္သာသာ သာထီးနန္စိုးစံသြားရတာကိုမွတ္သားဖြယ္ေတြ႕ရပါတယ္။

အဝထီးနန္းကို ၾတၽာဖ်ား က ၅စက္တင္ဘာ ၁၃၆၇ ခုႏွစ္မွာဆက္ခံတယ္။ ေယာက္ဖျဖစ္သူရဲ့ ထီးအ႐ိုက္အရာကိုဆက္ခံတာျဖစ္ေပမယ့္ နန္းသိမ္းျပီးေနာက္ ထုတ္ျပန္တဲ့ ၁၉ ဇြန္ ၁၃၆၈ ေန႕စြဲပါအမိန္႕ေတာ္မွာေတာ့ သူ႕ကိုယ္သူ ဗ်ာဒိတ္ရမင္းအျဖစ္ သိဒိၶတင္ျပီး အမိန္႕ေတာ္ထုတ္သြားတာကို မွတ္သားဖြယ္ေတြ႕ရပါတယ္။ မဆီမဆိုင္ မင္းျဖစ္လာေပမယ့္ ငါလည္း ဗ်ာဒိတ္ရမင္းျဖစ္လို႕ အရင္မင္းထက္ေတာ့ မညံ့ဘူးလို႕ေျပာခ်င္တာျဖစ္တယ္။


ဆက္ရန္......................

၅- ျမင္းမႉးမင္းသား

၅- ျမင္းမႉးမင္းသား

မင္းညီမင္းသားတို႕မွာ စစ္မက္အေရးေပၚ ေပါက္လွ်င္ ခ်ီတက္ တိုက္ခိုက္ရသည္။ ဤအခါ ျမင္းမႉးမင္းသားျဖစ္ေသာ ညီေတာ္, သားေတာ္က ကသည္းျမင္း, ေစာပြတ္အိုးျမင္း, အကၠပတ္ျမင္း, ရဲဘက္ျမင္းစေသာ ျမင္းတပ္မ်ားအနက္ ျမင္းတပ္ တတပ္ကို အုပ္ခ်ဳပ္မႉးကြပ္၍ ခ်ီတက္တိုက္ခိုက္ရသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ျမင္းမႉးမင္းသားဟူ၍ အမိန္႕ေတာ္မွတ္သည္။

မင္းညီ, မင္းသားတို႕မွာ စစ္မက္ တိုက္ခိုက္ရန္ မရွိသည့္အခါ ဧကရာဇ္မင္းျမတ္ ေရွ႕ေတာ္ ဝင္ေရာက္ ခယမ္းရျခင္း၊ ႏွစ္စဥ္ နယုန္လဆန္း ၈-ရက္ေန႕က ဝါဆိုလဆန္း ၈-ရက္ေန႕တိုင္ သုဓမၼာစရပ္ေတာ္အတြင္း ပါဠိပဌမစာျပန္ပြဲ က်င္းပရာသို႕ သြားေရာက္စာနာရျခင္း၊ တစ္ႏွစ္ လွ်င္ ၃-ၾကိမ္ ပြဲတက္ကန္ေတာ့ခံေတာ္မူသည္ကို မပ်က္မကြက္ ကန္ေတာ့ဝင္ရျခင္း၊ ဧကရာဇ္မင္းျမတ္ အေဝးအနီး ထြက္ေတာ္မူသည့္အခါ မင္းမထြက္မီ ေရွးဦးစြာ ျမိဳ႕တြင္းက ျမိဳ႕ျပင္သို႕ ထြက္ႏွင့္ရသည္။ ဝင္ေတာ္မူလွ်င္လည္း ဧကရာဇ္မင္းျမတ္ ေရႊနန္းေတာ္သို႕ေရာက္၍ အေျမႇာက္သံ ၃-ခ်က္ၾကားရျပီးေနာက္မွ ျမိဳ႕တြင္းသို႕ ဝင္ရျခင္း နည္းလမ္းမ်ားကိုလိုက္နာရသည္။

လြတ္ေတာ္က အေၾကာင္းကိစၥရွိ၍ ဆင့္ဆိုလွ်င္ မင္းသားကို တိုက္႐ိုက္ မဆင့္ဆိုရ။ မင္းသား၏ အၾကီးေတာ္ အၾကီးစာေရးတို႕သို႕ ထန္းဘူးညြန္႕ရွည္တြင္ ႏွစ္ေၾကာင္းစာခြၽန္ေရး၍ ဆင့္ဆိုရသည္။
(ေရႊနန္းသုံး ေဝါဟာရအဘိဓာန္ က်မ္းစာပါ မူရင္းအတိုင္း ျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပသည္။)

၄- မင္းညီမင္းသား

၄- မင္းညီမင္းသား

မင္းဆိုသည္မွာ ဤေနရာတြင္ ဧကရာဇ္မင္းျမတ္ကို ယူရမည္။ မင္းဧကရာဇ္၏ ညီေတာ္ျဖစ္သျဖင့္ " မင္းညီ " ဆိုသည္။ မင္းဧကရာဇ္၏ သားေတာ္ျဖစ္သျဖင့္ " မင္းသား " ဆိုသည္။

မင္းသားႏွင့္ ေနရာေတာ္။ ။ ထို႕ျပင္မွတပါး မင္း၏သားေတာ္ မဟုတ္ေသာ္လည္း
(၁) လက္ဝဲေနရာကြက္ ၉၊ လက္ယာေနရာကြက္ ၉၊ ေပါင္း မင္းသားၾကီး ေနရာ ၁၈။

(၂) လက္ဝဲေနရာ ၉၊ လက္ယာေနရာ ၉၊ ေပါင္း မင္းသားလတ္ေနရာ ၁၈။

(၃) လက္ဝဲေနရာ ၉၊ လက္ယာေနရာ ၉၊ ေပါင္း ျမင္းမႉးမင္းသားေနရာ ၁၈-ရွိရာ------

၎ ေနရာေတာ္ေန မင္းသားသုံးမ်ိဳးျပင္ ေနရာေတာ္မေနရသည့္ မင္းသားတမ်ိဳးလည္း ရွိသည္။ ဤကဲ့သို႕ မင္းသားအမည္အရည္ႏွင့္ သူေကာင္းျပဳခံရသူ တို႕သည္ မင္း၏ သားေတာ္ မဟုတ္ေသာ္လည္ " မင္းသား " ဟူ၍ ေခၚေဝၚရသည္။ ထိုမွတပါး မင္းသား မေခၚႏိုင္။ မင္း၏ ညီေတာ္ ေျမးေတာ္ ျမစ္ေတာ္ဟူ၍သာလွ်င္ ေခၚေဝၚႏိုင္သည္။

(ေရႊနန္းသုံး ေဝါဟာရအဘိဓာန္ က်မ္းစာပါ မူရင္းအတိုင္း ျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပသည္။)

ေျမာက္ဦး ေရွးေဟာင္းဘုရားဌာပနာ ေနျပည္ေတာ္ ပင့္ေဆာင္ေရး ေဒသခံမ်ား ကန္႕ကြက္

ေျမာက္ဦး ေရွးေဟာင္းဘုရားဌာပနာ ေနျပည္ေတာ္ ပင့္ေဆာင္ေရး ေဒသခံမ်ား ကန္႕ကြက္
By မသင္းသီရိ စေန, 04 ဇြန္ 2011

ရခိုင္ျပည္နယ္ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕မွာရွိတဲ့ ေလာကမၪၨဴ ေရွးေဟာင္း ေစတီေတာ္ကို ျပန္လည္ ျပဳျပင္ေနစဥ္အတြင္း ေစတီေတာ္အတြင္းက ေတြ႕ရွိတဲ့ ေရွးေဟာင္း ဘုရားဌာပနာေတြကို ေနျပည္ေတာ္ဆီ ပင့္ေဆာင္မယ္ ဆိုတဲ့အတြက္ ေဒသခံေတြ မေက်မနပ္ျဖစ္ၿပီး ဒီကေန႔ မနက္ပိုင္းက ကန္႔ကြက္မႈေတြ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ဌာပနာေတြထဲမွာ ေရႊခ်ိန္ ၄ ပိႆာေက်ာ္ရွိတဲ့ ေရွးဘုရား ဆင္းတုေတာ္ႀကီး အပါအ၀င္ တျခား ေရွးက်တဲ့ ေစတီ ဌာပနာေတြကို ေျမာက္ဦး ေရွးေဟာင္းျပတိုက္မွာ သိမ္းဆည္းထားရာကေန အခု ရတနာ့မာန္ေအာင္ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းကို ေဒသခံေတြက ေျပာင္းေရႊ႕ထားလိုက္ၾကပါတယ္။ အျပည့္အစုံကို ဆက္သြယ္ေမးျမန္းထားတဲ့ မသင္းသီရိက တင္ျပေပးထားပါတယ္။

ပ်က္စီးယိုယြင္းေနတဲ့ ေရွးေဟာင္း ေလာကမၪၨဴ ေစတီကုိ ျပန္လည္မြမ္းမံဖို႔ ျပင္ဆင္ရာကေန ေမလ ၃၀ ရက္ေန႔ညေနက ေရႊခ်ိန္ ၄ ပိႆာေက်ာ္ရွိတဲ့ ေရွးေဟာင္း ဆင္းတုေတာ္ အပါအ၀င္ တျခား ဌာပနာ ၃၈ မ်ဳိးကို ေစတီေတာ္ အတြင္းမွာရွိတဲ့ ဘုရားပလႅင္ရဲ႕ ေနာက္ပိုင္းကေန ေတြ႕ရွိခဲ့ၾကတာျဖစ္ၿပီး ဒီ ေရွးေဟာင္း ဌာပနာေတြကို ေျမာက္ဦးမွာရွိတဲ့ ေရွးေဟာင္းျပတိုက္မွာ သိမ္းဆည္းထားၾကတာပါ။

ဒါေပမဲ့ အဲဒီ ဘုရားဌာပနာေတြထဲက ၂၇ ခုကို အရည္အေသြး စစ္ေဆးဖို႔ ေနျပည္ေတာ္ကို ပင့္ေဆာင္မယ္ဆိုၿပီး စစ္ေတြ ေရွးေဟာင္းသုေတသန ဌာနခြဲ လက္ေထာက္ၫႊန္ၾကားေရးမွဴးက ဒီကေန႔မနက္ ေျမာက္ဦးကို ေရာက္လာခဲ့ၿပီး ဒီသတင္းကုိ သိသြားတဲ့ ေဒသခံ အမ်ားအျပား မေက်မနပ္ျဖစ္ၿပီး ကန္႔ကြက္မႈေတြ ျဖစ္ခဲ့တယ္လို႔ ေျမာက္ဦးေဒသခံ ဦးေရႊတင္က ေျပာျပပါတယ္။

“ရတနာ့မာန္ေအာင္ ဆရာေတာ္ရဲ႕ ဒကာ မႏၲေလးက သူေဌး၊ ေဒါက္တာသန္းထြန္းက ျပဳျပင္တာ။ ျပဳျပင္တဲ့ အခ်ိန္မွာ မထင္မွတ္ဘဲ သြားေတြ႕တာ။ ဒီေန႔မနက္ ၉ နာရီခြဲေလာက္မွာ ေရွးေဟာင္းသုေတသန ဌာနခြဲ စစ္ေတြရဲ႕ လူႀကီးေပါ့၊ အဲဒီလူႀကီးက ေျမာက္ဦးကို သူ႔ရဲ႕ Super Roof ကားေလးနဲ႔ လာၿပီးေတာ့ အဲဒီဘုရားေတြကုိ ေနျပည္ေတာ္ကုိ တင္မယ္၊ သတၱဳရဲ႕ အရည္အေသြးကို ဆန္းစစ္မယ္ ဆုိၿပီးေတာ့ လာတယ္။

“ၿမိဳ႕ကလူေတြက ဘယ္လိုမွ လက္မခံႏုိင္ဘူး ျဖစ္သြားၾကတာေပါ့ေလ။ ေျမာက္ဦးက တကယ့္ ႏုိင္ငံေတာ္ သံဃာ့မဟာ နာယက ဆရာေတာ္ႀကီးေတြ ရွိတယ္ဗ်ာ၊ ၿပီးရင္ လႊတ္ေတာ္အမတ္ေတြ ရွိတယ္ဗ်ာ၊ ၿမိ္ဳ႕မိ ၿမိဳ႕ဖေတြ ရွွိတယ္ဗ်ာ၊ အဲဒါေတြက ေျမာက္ဦး ယဥ္ေက်းမႈ ျပတုိက္မွာပဲ ထားသင့္ပါတယ္ ဆုိတဲ့ဟာကို သြားၿပီး အေရးုဆိုၾကတာေပါ့။ အဲဒီ အေရးဆုိတဲ့ အခ်ိန္မွာ လူထုေတြက အမ်ားႀကီးပဲ။

“ေရႊခ်ိန္ ၄ ပိႆာနဲ႔ ၆၄ က်ပ္သား ေရႊဆင္းတုတခု ပါတယ္။ သူက ေလးၿမိဳ႕ေခတ္က၊ ဓည၀တီေခတ္ကဟာ ပါတယ္၊ ၿပီးရင္ ေျမာက္ဦးေခတ္ကဟာ ပါတယ္။ ေရႊဆင္းတု ပါတယ္၊ ေက်ာက္ဆင္းတု ပါတယ္၊ ေၾကးဆင္းတု ပါတယ္။ သလင္းဆင္းတုလည္း ပါတယ္ဗ်။”

ေျမာက္ဦးမွာ ေတြ႕ရွိတဲ့ ေရွးေဟာင္း အေမြအႏွစ္ေတြကို ေျမာက္ဦးမွာပဲ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ခြင့္ ရွိသင့္တယ္လို႔ ရခိုင္ျပည္နယ္ ယဥ္ေက်းမႈ၀န္ႀကီး ဦးေအာင္သန္းတင္ကလည္း ေျပာပါတယ္။ မေန႔က ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕မွာရွိတဲ့ ဒီ ေရွးဌာပနာေတြကို သူသြားၾကည့္အၿပီး ဒီကေန႔ စစ္ေတြၿမိဳ႕ကို ျပန္အေရာက္မွာ အခုလုိ ေနျပည္ေတာ္ကို ပင့္ေဆာင္ေတာ့မယ္ဆိုတဲ့ သတင္းေတြ ေျမာက္ဦးကေန သူ႔ကုိ လွမ္းေျပာလာၾကတာ ျဖစ္တယ္လုိ႔လည္း ေျပာပါတယ္။

“ဒီေန႔ သူတုိ႔က ဖုန္းဆက္လုိ႔ သြားၾကည့္တာ။ သြားၾကည့္ေတာ့ ျပတုိက္မွာ ေတြ႕တယ္။ ေတြ႕ေတာ့ က်ေနာ္က ဘုရားကို မ,ၾကည့္ေတာ့ ေလးတယ္ဆုိၿပီး ပန္းထိမ္ဆရာကို ေခၚၿပီး စစ္ၾကည့္မွ ေရႊဘုရားလို႔ သိတာပါ။ ဒီဘုရားကို ေျမာက္ဦးမွာ ဗိမာန္တခု ေဆာက္ၿပီးေတာ့ ထားေစခ်င္ပါတယ္။ ၿမိဳ႕လူထု လက္ထဲမွာပဲ ရွိေစခ်င္တယ္၊ ဒီဘုရားက။”

ရခိုင္ျပည္နယ္ ယဥ္ေက်းမႈ၀န္ႀကီး ဦးေအာင္သန္းတင္ ေျပာျပသြားတာ ျဖစ္ပါတယ္။

အခုေနာက္ဆံုး သတင္းေတြအရေတာ့ ေနျပည္ေတာ္ကို ပင့္ေဆာင္မယ့္ အစီအစဥ္ကို ရပ္ထားလိုက္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေဒသခံေတြက စိတ္မခ်ေတာ့တဲ့အတြက္ ဒီ ေရွးဘုရား ဌာပနာေတြကို ေျမာက္ဦးေဒသခံေတြ ကိုးကြယ္တဲ့ ရတနာ့မာန္ေအာင္ ဆရာေတာ္ေက်ာင္းကို ေျပာင္းၿပီး ပင့္ေဆာင္ထားလိုက္ၿပီလို႔လည္း ဦးေရႊတင္က ေျပာျပပါတယ္။

“ရွင္းရွင္းေျပာရရင္ေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ ယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္ေတြက ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား မလုံမၿခဳံတဲ့ သေဘာမွာ ရွိတယ္ဗ်။ ဒါေၾကာင့္ ဒါကို အျပင္ထြက္သြားရင္ ျပန္လာမလား၊ ျပန္မလာဘူးလား၊ အဲဒါကို လူေတြက သံသယစိတ္ေတြ ၀င္သြားၾကတာေပါ့ေလ။ အဲဒါ ေနာက္ဆုံးပိတ္ ရတနာ့မာန္ေအာင္ ဆရာေတာ္ရဲဲ႕ ေက်ာင္းမွာပဲ ထားမယ္ဆုိတဲ့ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ ထြက္လာတဲ့အတြက္ အဲဒါကို ကားနဲ႔ သယ္ၿပီးေတာ့ ရတနာ့မာန္ေအာင္ ေက်ာင္းကို ပင့္ေဆာင္သြားပါၿပီ။”

ေတာင္တန္းေတြ၀န္းရံၿပီး တေမွ်ာ္တေခၚ ၾကည့္မဆံုးေအာင္ကိုရွိတဲ့ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕က ဘုရားပုထိုးေတြဟာ ေရွးလက္ရာ အေမြအႏွစ္ေတြမို႔ အဖိုးမျဖတ္ႏိုင္ေလာက္ေအာင္ကို တန္ဖိုးရွိလွတာပါ။ ဒီလို တန္ဖိုးရွိလွတဲ့ ေရွးဘုရားပုထိုးေတြကို ေရရွည္ ထိန္းသိမ္းထားႏုိင္ဖို႔ လိုသလို အခုဆိုရင္ ဒီေရွးလက္ရာ အမ်ားအျပား ပ်က္စီးမႈေတြ ႀကဳံေနရၿပီလို႔လည္း ေျပာပါတယ္။

“က်ေနာ္တို႔ ေျမာက္ဦးက ေတာင္ေတြ ထပ္ၿပီးေတာ့ ရွိေနတဲ့ၿမိဳ႕ဗ်။ အဲဒီ ေတာင္တုိင္း ေတာင္တုိင္းက ေစတီ ပုထုိးေတြခ်ည္းပဲ။ တအားမ်ားတယ္၊ ၾကည့္လုိက္ရင္ အကုန္လုံး အပ်က္ေတြခ်ည္းပဲ။ ဒါေပမဲ့ ဒီဘက္က ႏုိင္ငံေတာ္ အပုိင္းကလည္း ျပဳျပင္သေလာက္ေတာ့ ျပဳျပင္တာေပါ့ဗ်ာ။ ျပဳျပင္ေပမဲ့ ရွိေနတဲ့ဟာနဲ႔ ျပဳျပင္တာနဲ႔ ဘယ္လိုမွ လုိက္မမီဘူး။ ရွိတဲ့ဟာက အမ်ားႀကီး၊ လုပ္တဲ့ဟာက နည္းနည္းေလးဆုိေတာ့ ဘယ္လိုမွ လုိက္မမီဘူးဗ်၊ အကုန္လုံး ၿပိဳတာ ပ်က္တာေတြခ်ည္းပဲ။ က်ေနာ္တုိ႔ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ရဲ႕ လူဦးေရနဲ႔လည္း ဒါေတြကို ျပဳျပင္ႏုိင္ဖို႔ဆုိတာ ဘယ္လုိမွ မျဖစ္ႏုိင္ဘူး။”

ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ခံ ဦးေရႊတင္ ေျပာျပခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။

မႏွစ္ ႏုိ၀င္ဘာတုန္းကလည္း ရခုိင္ျပည္နယ္၊ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕က ေရွးေဟာင္း သမုိင္း၀င္ ေနရာေတြကုိ ျဖတ္သန္းေဖာက္လုပ္မယ့္ ရထားလမ္း ေဖာက္လုပ္မယ္ ဆိုတဲ့အတြက္ ရဟန္းသံဃာေတြ အပါအ၀င္ ေဒသခံေတြက လမ္းေၾကာင္းေျပာင္း ေဖာက္လုပ္ဖို႔ အာဏာပိုင္ေတြကို ကန္႔ကြက္တာေတြ လုပ္ခဲ့ၾကရပါတယ္။

Credit to VOA news

သမိုင္းထဲက ေလာကီပညာ

သမိုင္းထဲက ေလာကီပညာ

ေဒါက္တာသန္းထြန္းက " ျမန္မာ့သမိုင္းတြင္ ေလာကီပညာအေရးပါပံု " စာတမ္းငယ္ကိုျပဳစုေရးသားတဲ့အခါ ဗဒံုမင္းလက္ထက္ကို အထူးကိုးကားခဲ့တယ္လို႕ဆိုပါတယ္။ အေၾကာင္းရင္းကေတာ့ ျမန္မာေတြရဲ့ အေခါင္အထြတ္ ကို ေရာက္တဲ့အခ်ိန္ျဖစ္လို႕ပါတဲ့။

ျမန္မာ့သမိုင္းတစ္ေလွ်ာက္မွာ ျမန္မာေတြ ေလာကီပညာကို ဘယ္ေလာက္ အားကိုးတယ္ဆိုတာ ေဖာ္ျပလိုတဲ့ရည္ရြယ္ျပီး ေရးသားတင္ျပသြားတယ္ဆိုေပမယ့္ ပဒံုမင္းလက္ထက္ ေခတ္တစ္ေခတ္တည္းကိုသာေျပာသြားတယ္။ ဒီေတာ့ က်န္တဲ့ေခတ္ကာလေတြအတြက္ မင္းတို႕လူငယ္ေတြဆက္လုပ္ၾကဆိုတဲ့သေဘာ သက္ေရာက္သြားပါတယ္။ ဒီအလုပ္ဆက္လုပ္ဖို႕ဟာ အေျပာလြယ္သေလာက္ တကယ့္လက္ေတြ႕မွာေတာ့ အခ်က္လက္ရွာရတာခက္ခဲျပီး အင္မတန္ ဝိေရာဓိျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ အလုပ္ျဖစ္ေနပါတယ္။

ျမန္မာေတြအတြက္ ေလာကီပညာဟာ အင္း၊ အိုင္ ၊ ခလဲ့၊ လက္ဖြဲ႕ ၊ ဂါထာ၊ မႏၲန္၊ ပီယ၊ ေဗဒင္ ယၾတာ၊ အတိတ္၊ နိမိတ္ ၊ တေဘာင္၊ စနည္း ၊ ဘေဝါ ဆိုျပီးရွိပါတယ္။ အင္း၊ အိုင္ ၊ ခလဲ့၊ လက္ဖြဲ႕ ၊ ဂါထာ၊ မႏၲန္၊ ပီယ စတာေတြကို ပထမအုပ္စု ၊ ေဗဒင္ ယၾတာကို ဒုတိယအုပ္စု ၊ နိမိတ္ ၊ တေဘာင္ ၊ စနည္း ၊ ဘေဝါ စတာေတြကို တတိယအုပ္စုုဆိုျပီးအုပ္စု သုံးစုခြဲလို႕ရမယ္ထင္ပါတယ္။ လူေျပာသူေျပာသိပ္မ်ားတဲ့ ေဆးမင္ေၾကာင္ဟာ ပထမအုပ္စုထဲကျဖစ္ျပီး ၊ ဥစၥာပစၥည္း ဘယ္မွာျမဳပ္ထားတယ္ဆိုတာကိုညြန္းတဲ့ သိုက္စာကို ဒုတိယအုပ္စုထဲထည့္ပါမယ္။

ေလာကီပညာကို ေမွာ္ပညာလို႕ေခၚျပီး သိုးေဆာင္းဘာသာစကားနဲ႕ေျပာေတာ့ Magic ။ ဖေရဇာ (J.G Frazer) ကျဖင့္ ေလာကီပညာဆိုတာ တူရာတူေၾကာင္းျဖစ္တယ္ (Homeopathic Magic) နဲ႕ ထိထားလို႕အက်ိဳးတူကူးစက္တယ္ ( Contagious Magic ) ဆိုျပီးအေျခခံ ႏွစ္မ်ိဳးရွိတယ္လို႕ဆိုပါတယ္။ ဒါကိုအလြယ္ေျပာတဲ့အခါ ျဖစ္ခ်င္တာကို အတုလုပ္ျခင္း (Imitation) နဲ႕ အစြမ္းထက္ျမက္တဲ့ပစၥည္းကို ထိကိုင္ထားလို႕ ကိုယ့္မွာလည္း အစြမ္းတိုးတက္လာျခင္း(Contagion) ဆိုျပီးေျပာရပါမယ္။

ေလာကီပညာ ေမွာ္ပညာဆိုတာ ယံုၾကည္မႈကိုအေျခခံကာ ျဖစ္တည္လာျခင္းျဖစ္ျပီး သမိုင္းမတင္မွီေခတ္ကာလကတည္းကရွိခဲ့တယ္လို႕ ယူဆႏိုင္ပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့အႏွစ္တစ္ေသာင္းေက်ာ္ကျဖစ္တဲ့ ျပဒါးလင္းဂူ ( ပဒတ္လိုဏ္ဂူ ) နံရံေပၚမွာေရးခဲ့တဲ့ အ႐ုပ္ေတြထဲက သမင္႐ုပ္ ၊ ႏြား႐ုပ္ ႏွင့္ ေမွာ္ဆရာ႐ုပ္ေတြဟာ သာမန္႐ိုး႐ိုး အ႐ုပ္ေတြမဟုတ္ပါ။

ေမွာ္ဆရာက ရြတ္ဖတ္ျပီး အ႐ုပ္ကိုလွံနဲ႕ထိုးၾကရင္ ေနာက္တစ္ေန႕ အမဲလိုက္တဲ့အခါ သားေကာင္ေတြရမယ္လို႕ ယံုၾကည္ခ်က္မႈနဲ႕ ဂူနံရံမွာေရးဆြဲခဲ့တာျဖစ္မယ္လို႕ ခန္႕မွန္းၾကပါတယ္။ ဒါဟာ အတူကိုအတုလုပ္တဲ့ (Sympathetic Magic) ေမွာ္အတတ္လို႕ ထင္ျမင္ခ်က္ ေပးထားပါတယ္။ အဲဒိ ေလာကီပညာဆိုင္ရာ ယံုၾကည္မႈဟာ ယေန႕ေခတ္သစ္ျမန္မာ့ယဥ္ေက်းမႈမွာေတာင္ ရွိေနပါေသးတယ္။ ဥပမာေျပာရရင္ " ေႂကြးတင္ ရွင္ဘုရင္ဆပ္ " စကားနဲ႕အတူ အိမ္မွာ ဘုရင္နဲ႕ မိဘုရားပံု ခ်ိပ္ဆြဲထားတက္သလိုမ်ိဳးပါ။

ပညာရွင္တခ်ိဳ႕က ျမန္မာ့ေလာ့ကီပညာဟာ သေရေခတၱရာ ေခတ္ ေလာက္ကတည္းက စတယ္လို႕ဆိုပါတယ္။ ေဒါက္တာသန္းထြန္းရဲ့ ျမန္မာ့သမိုင္းပံုစာအုပ္ထဲက " ပ်ဴ " စာတမ္းငယ္ထဲမွာေတာ့ ပ်ဴေတြဟာ သူတစ္ပါးအသက္မသတ္လိုလို႕ ပိုးထည္မဝတ္ ၊ သို႕ေသာ္ ေဗဒင္ေမးဝါသနာပါတယ္ လို႕ဆိုထားပါတယ္။ ကိုးကားစရာအေထာက္ထား နည္းပါးလြန္းတဲ့အတြက္ သေရေခတၱရာ ပ်ဴေခတ္ ကတည္းက ျမန္မာ့ေလာ့ကီပညာဟာ စေနျပီလို႕ေျပာရင္ သိပ္ရဲတင္းလြန္းရာက်ပါမယ္။

ပညာရွင္တခ်ိဳ႕ကဆိုတယ္။ ေလာကီပညာရပ္ေတြျဖစ္တဲ့ အင္း၊ အိုင္ ၊ ခလဲ့၊ လက္ဖြဲ႕ ၊ ဂါထာ၊ မႏၲန္၊ ပီယ၊ ေဗဒင္ ၊ ေဆးမင္ေၾကာင္ ပညာေတြဟာ ပုဂံေခတ္အေစာပိုင္းမွာ ဆိုးသြမ္းတယ္လို႕အဆိုရွိတဲ့ အရည္းၾကီးေတြရဲ့ပညာရပ္ျဖစ္ပါတယ္တဲ့။ အရည္းဆိုတာ ရဟန္းကိုေခၚတာျဖစ္ျပီး ေျမဝယ္တဲ့အခါ ေသပြဲက်င္းပျပီး ကိစၥျဖတ္ေလ့ရွိတယ္ဆိုတာေလာက္သာ ေက်ာက္စာေတြမွာေတြ႕ရတယ္။ ဒီေတာ့ ရဟန္းေတြဟာ ေသရည္ေသာက္တယ္ဆိုတဲ့အခ်က္ကိုသာ လက္ခံစရာရွိတယ္။ လူတခ်ိဳ႕ဆိုသလို မိုက္ရမ္းဆိုးသြမ္းတဲ့အျပဳမႈမ်ိဳးရွိတယ္ဆိုတဲ့ မွတ္တမ္းမ်ိဳးမေတြ႕ရွိေသးပါ။

ေက်ာက္စာထဲမွာလည္းေတြ႕ရျပီး ျဖစ္ႏိုင္တာကို ခန္႕မွန္း ( Studies Guess )ေျပာရရင္ ျမန္မာေတြရဲ့ ပထမေရႊေခတ္ ပုဂံ ၁၁ ရာစုေလာက္မွာေတာ့ ေလာကီပညာ အားေကာင္းစျပဳေနပါျပီ။ ပုဂံဟာ စီးပြါးေရး ၊ ႏိုင္ငံေရးအင္အားေတာင့္တင္းလာတဲ့အတြက္ မိမိတို႕ေကာင္းမႈကုသိုလ္ ဘုရားပုထိုးတည္ရာမွာလည္းေကာင္း ဗိသုကာလုပ္ငန္း၊ ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္း ၊ လယ္ယာလုပ္ငန္း၊ လက္မႈလုပ္ငန္းေတြမွာ အသုံးျပဳဖို႕ အႏၵိယသား လုပ္သားေတြတင္သြင္းေနရပါျပီ။

အခါေပး ပုဏၰား ဟူးရားေတြဟာ ဘုရင့္နန္းေတာ္ဆိုင္ရာ အခန္းနားေတြမွာ အဓိက ဦးစာေပး ပညာရွင္ေတြ ျဖစ္ေနပါျပီ။ တနည္းေျပာေတာ့ သူတို႕ဟာအဆင့္ျမင့္ ေလာကီပညာရွင္ေတြပါပဲ။ သူတို႕ႏွင့္အတူတပါတည္း တင္သြင္းမိရက္သားျဖစ္ေနတာက ဟိႏၵဳအယူဝါဒ နဲ႕ ေလာကီပညာ ဆိုင္အတတ္ပညာေတြပါဘဲ။ အတြင္း အျပင္မွာရွိတဲ့ အႏုပညာလက္ရာေတြကိုၾကည့္ျပီးေနာက္မွာေတာ့ ယခုအေခၚ နန္းဘုရား ၊ ေစတနာၾကီးဘုရားတို႕ဟာ ပုဂံေခတ္ အႏၵိယသားတို႕ ဝတ္ျပဳကိုးကြယ္ရာ ဟိႏၵဳနတ္ဘုရားေက်ာင္းေတြျဖစ္တယ္ဆိုတာ ျဖစ္ႏိုင္ေျခ ရာႏႈန္းျပည့္နီးပါးရွိပါတယ္။

ရာဇဝင္စာအုပ္ေတြထဲမွာေတာ့ မႏုဟာဘုရင္ ဟာ ဗ်တ္ဝိကိုသတ္ျပီ ျမိဳ႕႐ိုးေပၚမွာ ျမႇဳပ္တယ္။ သထံုျမိဳ႕ကိုပတ္ျပီး ေသြးစက္ေတြကိုခ်တဲ့အခါ အစိမ္းသရဲအျဖစ္နဲ႕ ျမိဳ႕ကို ေစာင့္ေရွာက္ရတယ္ လို႕ ဆိုတယ္။အနိ႐ုဒၶ ( အမ်ားအေခၚ အေနာ္ရထာ ) (၁၀၄၄- ၁၀၇၇ ) သထံုကိုသြားတိုက္တဲ့အခါ အခိုင္မာခုခံသည္ကတစ္ေၾကာင္း ျမိဳ႕႐ိုးေပၚမွာ ျမႇဳပ္ထားတဲ့ အစိမ္းေသသရဲ ဗ်တ္ဝိကခုခံတဲ့အခါ အလြယ္တကူတိုက္၍မရ လို႕ဆိုပါတယ္။

မႏုက်ယ္ ဓမၼသတ္ ျမီးခန္းမွာေတာ့ ျမိဳ႕စေတးခံရမယ့္ လူဆီက ေႂကြးမေတာင္းရလို႕ပါျပီးျဖစ္ေနပါတယ္။ ဟုတ္မဟုတ္ေသခ်ာမေျပာႏိုင္ေပမယ့္ ျမိဳ႕႐ိုး၊ က်ဳံး ၊ နန္းေတာ္တည္ေဆာက္တဲ့အခါ လူသတ္ျပီးစေတးတယ္ဆိုတာေတာ့ လူေျပာသူေျပာမ်ားတဲ့ ေလာကီပညာရပ္ တစ္ခုအပါဝင္ ျဖစ္ေနပါတယ္။

ထီးလိႈင္မင္း ( ၁၀၈၄- ၁၁၁၃) (အမ်ားအေခၚ က်န္စစ္သား) နန္းတက္ျပီး တစ္ဆယ့္ခုႏွစ္ ႏွစ္အၾကာမွာ နန္းေတာ္သစ္တည္ေဆာက္ပါတယ္။ နန္းေတာ္တည္ေဆာက္ပံုအေသးစိတ္ကို မြန္ဘာသာနဲ႕ ေက်ာက္စာေရးထိုးမွတ္တမ္းတင္ခဲ့ျပီး ယခု" က်န္စစ္သားနန္းတည္ေက်ာက္စာ မြန္ဘာသာ " လို႕ေခၚပါတယ္။

အဲဒိနန္းတည္ေက်ာက္စာဟာ ဗိသုကာပညာ ပႏၷနက္တည္ေဆာက္ပံု စတာေတြထက္ ေန႕စဥ္စီမံတဲ့ အႏၲရာယ္ကင္း ေလာကီအစီရင္ေတြကိုသာ အေသးစိတ္မွတ္တမ္းတင္ထားခဲ့တာမ်ားပါတယ္။ ဒါဟာ ပုဂံေခတ္ဦးပိုင္းေလာကီပညာအေၾကာင္းမွတ္တမ္းတင္ထားတဲ့ တစ္ခုတည္းေသာ အခိုင္မာဆုံး မွတ္တမ္းေက်ာက္စာျဖစ္ပါတယ္။

၄ ႏိုဝင္ဘာ ၁၁၀၁ မွ ၉ ေမ ၁၁၀၂ အထိ နန္းေတာ္တည္ေဆာက္ခ်ိန္ ၆ လၾကာတယ္။ တည္ေဆာက္ခ်ိန္ေျခာက္လဆိုေပမယ့္ တည္ေဆာက္မႈမွာ ပါဝင္သူေတြအားလုံးဟာ ေန႕စဥ္ရက္ဆက္လုပ္ငန္းခြင္ဝင္ရတာမ်ိဳးမဟုတ္ပါ။ ေလာကီပညာရွင္ ေဗဒင္ပညာရွင္ ပုဏၰား ဟူးရားေတြရဲ့ တြက္ခ်က္မႈအရ အခါေတာ္ေပးတဲ့ေန႕ရက္ေတြအတိုင္းသာ တသေဝမတိမ္း လုပ္ရပါတယ္။ တည္ေဆာက္ပံုအစ အဆုံးအေသးစိတ္ကို ေဒါက္တာသန္းထြန္းရဲ့ က်န္စစ္သားနန္းတည္ေက်ာက္စာ မြန္ဘာသာစာတမ္းမွာဖတ္ပါ။ ဒီေနရာမွာေတာ့ စိတ္ဝင္စားစရာ ေလာကီအစီရင္တခ်ိဳ႕ကိုသာရည္ညြန္းသြားပါမယ္။

၄ ႏိုဝင္ဘာ ၁၀၁၁ ။ ။ တည္ေဆာက္မႈမွာပါဝင္တဲ့ သံပ်င္ၾကီး၊ သံပ်င္ငယ္၊ ကလန္ ၊ သူၾကီး ၊ ယင္သင္ ၊ ပုဏၰား ၊ ဟူးရား ၊ ဗိသုကာ နဲ႕ ေဝါထမ္းပုဏၰား မ်ား အတြင္းအကႌ်တို ၊ အျပင္အကႌ်ရွည္ နဲ႕ ပုဆိုးျဖဴဝတ္ရတယ္။ မြန္လူမ်ိဳး ၁၂၆ ေယာက္ ၊ ေျမကာလသားအိုး ၁၂၀ ။ ဗိႆႏိုး နတ္မင္းကိုပူေဇာ္။ ေကာင္းျမတ္တဲ့အခ်ိန္ၾကေရာက္ျပီလို႕ စည္တီး။ ေန႕သုံးဗဟိုရ္ မွာတစ္ဆယ့္ခုႏွစ္ဌာနေတြမွာေရေဆး။

၅ ႏိုဝင္ဘာ ၁၀၁၁ ။ ။ ေရေဆး ေရပက္တစ္ၾကိမ္ထပ္ျပီးလုပ္။

၆ ႏိုဝင္ဘာ ၁၀၁၁ - ၂၄ ဇန္နဝါရီ ၁၁၀၂ ။ ။ အခါေတာ္မေပးတဲ့အတြက္ တည္ေဆာက္ေရးလုပ္ငန္းခြင္ရပ္နား။

၂၅ ဇန္နဝါရီ ၁၁၀၂ ။ ။ ေနာက္ထပ္တစ္ၾကိမ္ ေရေဆး ေရပက္လုပ္။

၂၆ ဇန္နဝါရီ ၁၁၀၂ - ၂၂ ေဖေဖာ္ဝါရီ ၁၁၀၂ ။ ။ အခါေတာ္မေပးတဲ့အတြက္ တည္ေဆာက္ေရးလုပ္ငန္းခြင္ရပ္နား။

၂၃ ေဖေဖာ္ဝါရီ ၁၁၀၂ ။ ။ ေဝါထမ္းပုဏၰားမ်ား အတြင္းအကႌ်တို ၊ အျပင္အကႌ်ရွည္ နဲ႕ ပုဆိုးျဖဴဝတ္ျပီးေရခတ္ဆင္း။ ပႏၷက္႐ိုက္ ေရႊၾကိဳးတား။

၂၄ ေဖေဖာ္ဝါရီ ၁၁၀၂ ။ ။ တစ္ဗဟိုလ္ တစ္နာရီ (စက္နာရီ ၉ နာရီ ၂၄ မိနစ္) မွာ အျပင္နကၡတ္ကိုၾကည့္ျပီး အတိတ္ေကာင္း နိမိတ္ေကာင္းဖတ္၊ စာနဲ႕ေရး။ ရဟန္းေတြ ပရိတ္ရြတ္။

၂၅-၂၇ ေဖေဖာ္ဝါရီ ၁၁၀၂ ။ ။ အခါေတာ္မေပးတဲ့အတြက္ တည္ေဆာက္ေရးလုပ္ငန္းခြင္ရပ္နား။

၂၈ ေဖေဖာ္ဝါရီ ၁၁၀၂ ။ ။ ေရႊကာလသားအိုး ၈လုံး၊ ေငြကာလသားအိုး ၈လုံး၊ ေၾကးကာလသားအိုး ၁၀၈လုံး။ ဓားလြယ္ကိုင္ထားတဲ့ ျမန္မာနဲ႕ အိုးကိုေပြ႕ကိုင္မယ့္လူေတြက ပုဆိုးျဖဴဝတ္ျပီး၊ ေပါင္းျဖဴေဆာင္း။

၁ မတ္ ၁၁၀၂ ။ ။ နံနက္ ၁၁နာရီ ၁၆ မိနစ္မွာ မဟာေထရ ၊ ရွင္အရဟံနဲ႕ ပရိတ္ရြတ္သံဃာ ၈၁၀၈ပါးပရိတ္ရြတ္ ၊ ေခါင္းေဆာင္ မဟာေထရွိပါးအတြက္ ဖ်ာရွစ္ခ်ပ္၊ ပန္းေရးပုဆိုး ၈ ထည္။ တူရြင္း ၈ ေခ်ာင္း။ ကာလသားအိုး ၁၀၈ လုံး။ ခ႐ုသင္း ၁၀၈ခု။ ဖ်ာ ၁၀၈ ခ်ပ္။ ပန္းေရးပုဆိုး ၁၀၈ထည္။ တူရြင္း ၁၀၈ ေခ်ာင္း။

၂ မတ္ ၁၁၀၂ ။ ။ တနဂၤေႏြေန႕ တစ္ဗဟိုရ္(နံနက္ စက္နာရီ ၉နာရီတိတိ) ဥသွ်စ္ရြက္နီ႑ာန္ ေရႊျပားခတ္တဲ့ အဆင္းတန္ဆာဝတ္ ပုဏၰားသမီးပ်ိဳေတြက ခ်ည္မွ်င္ကိုယူျပီး ၊ သံဗ်င္ျပဇ်ာ လကၤာရကတန္းထိုးျပီး ပႏၷက္တိုင္ေတြမွာရစ္ပတ္။

၃ မတ္ ၁၁၀၂။ ။ေၾကးကာလသားအိုး ၃၃ လုံး၊ ဖ်ာ ၃၇ ခ်ပ္၊ ငွက္ေပ်ာပြဲ ၃၇၊ ကာလသာေရအိုး ၁၄၈ လုံး၊ ေရႊပန္း ၃၇ ကုံး၊ ဆီမီး ေဒါင္းလန္း ၃၇ခု၊ သံဘုတ္ေဒါင္းလန္း ၃၇ ၊ ေနစာျမက္ထည့္ ခ႐ုသင္း ၃၇ လုံး။

၄ - ၆ မတ္ ၁၁၀၂ ။ ။ အခါေတာ္မေပးတဲ့အတြက္ တည္ေဆာက္ေရးလုပ္ငန္းခြင္ရပ္နား။

၇ မတ္ ၁၁၀၂ ။ ။ နန္းေတာ္ ၁၀ ဌာနမွာ ေရႊျပား၊ ေငြျပား ၊ ေၾကးျပား သုံးျပားစီ ေျမမွာျမႇဳပ္ႏွံ ။ တိုင္ထူဖို႕ တူးထားတဲ့တြင္းထဲမွာ ေရႊျပား ၊ ေငြျပား ၊ ေၾကးျပား ေတြကိုျဖန္႕ခင္း။ အစီရင္အားလုံးျပည့္စံုေၾကာင္း ပုဆိုးေပၚမွာေရးျပီး၊ တိုင္ရင္းမွာ ပုဆိုးကိုထုပ္စည္း။

၈ မတ္ ၁၁၀၂ ။ ။ စေနေန႕ သုံးဗဟိုရ္ ( စက္နာရီ ညေနသုံးညာရီ ) သံဗ်င္ ကကာၤသူရ္ ၊ သံဗ်င္ ရာဇိသူရ္၊ သံဗ်င္ ရိပုသဒၵေနာ၊ သံဗ်င္ မဟာဆတိၱ၊ သံဗ်င္ သံဗ်င္ျပဇ်ာ လကၤာရ ၊ ပုဏၰား ဟူးရားတို႕က နန္းရင္ျပင္ေလးဘဲအစပ္မွာ နိဓိ(ရတနာအိုး) ကိုပုဆိုးျဖဴထုပ္ျပီးျမႇဳပ္။

၉-၁၁ မတ္ ၁၁၀၂ ။ ။ အခါေတာ္မေပးတဲ့အတြက္ တည္ေဆာက္ေရးလုပ္ငန္းခြင္ရပ္နား။

၁၂ မတ္ ၁၁၀၂ ။ ။ ျပာသာဒ္ၾကီးၾကငွန္းတိုင္ တြင္းတူး။ ချပင္ဆင္ကပ္တိုင္ ေလးတိုင္စိုက္။ ၃ ဗဟိုရ္ ၂ နာရီ (စက္နာရီ ညေန ၅ နာရီ) မွာေထာင့္တိုင္ေတြစိုက္ထူ။

၁၃ မတ္ ၁၁၀၂ ။ ။ ေသာၾကာေန႕ နံနက္ေစာေစာ ၅ နာရီ ( စက္နာရီ ၇ နာရီ ) ေလွကားေလးဖက္တပ္ဆင္။ အရပ္ ဆယ္မ်က္ႏွာကို ရွစ္ခိုး။

၁၄ မတ္ - ၆ ဧျပီ ၁၁၀၂ ။ ။ အခါေတာ္မေပးတဲ့အတြက္ တည္ေဆာက္ေရးလုပ္ငန္းခြင္ရပ္နား။

၇ ဧျပီ ၁၁၀၂ ။ ။ တနလၤာေန႕ ေလးဌာနေဘးတိုင္ေတြကို ထြင္းေဖာက္။

၈ ဧျပီ ၁၁၀၂ ။ ။ အခါေတာ္မေပးတဲ့အတြက္ တည္ေဆာက္ေရးလုပ္ငန္းခြင္ရပ္နား။

၉ ဧျပီ ၁၁၀၂ ။ ။ ဗုဒၶဟူးေန႕ သီဟန ပလႅင္ထားဖို႕ရာ ျပသာဒ္ၾကီး ေလးမ်က္ႏွာ ေလွကားတပ္ဆင္။

၁၁ ဧျပီ ၁၁၀၂ ။ ။ ေလွကားတပ္ဆင္ျပီး။

၁၂-၁၅ ဧျပီ ၁၁၀၂ ။ ။ အခါေတာ္မေပးတဲ့အတြက္ တည္ေဆာက္ေရးလုပ္ငန္းခြင္ရပ္နား။

၁၆ ဧျပီ ၁၁၀၂ ။ ။ ဗလိနတ္စာေကြၽး ၊ ဗိႆႏိုးနတ္မင္းပူေဇာ္။

၁၇-၂၄ ဧျပီ ၁၁၀၂ ။ ။ အခါေတာ္မေပးတဲ့အတြက္ တည္ေဆာက္ေရးလုပ္ငန္းခြင္ရပ္နား။

၂၅ ဧျပီ ၁၁၀၂ ။ ။ ေသာၾကာေန႕ တိုင္ဖို ၊ တိုင္မအားလုံးစိုက္ထူျပီး။

၂၆ ဧျပီ - ၅ ေမ ၁၁၀၂ ။ ။ ပူေဇာ္ပြဲထပ္လုပ္။

၉ ေမ -၁၁၀၂ ။ ။ ဗိႆႏိုးနတ္ ပူေဇာ္။ သီဟန ပလႅင္အေခ်ာသတ္ ျပီးစီး၊ ရႊနန္းေတာ္တည္ေဆာက္မႈအျပီးသတ္။

အထက္ေဖာ္ျပပါအခ်က္ေတြဟာ နန္းေတာ္တည္ေဆာက္မႈလုပ္ငန္းေတြထဲကမွ စိတ္ဝင္စားစရာတခ်ိဳ႕ ျဖစ္ပါတယ္။ နန္းတည္ေက်ာက္စာအရ နန္းေတာ္တည္ေဆာက္မႈျဖစ္စဥ္တစ္ခုလုံးကို ေလ့လာတဲ့အခါ ေလာကီအစီရင္ေတြကသာလြမ္းမိုးထားတာေတြ႕ရပါတယ္။

ထီးလိႈင္မင္းဟာ ပိဋကတ္ သုံးပံုအလႉရွင္ ဗုဒၶဘာသာဝင္ျဖစ္ျပီး ရွင္အရဟံလို ဆရာေကာင္း မ်ိဳးအနားမွာရွိေနပါလွ်က္ နန္းေတာ္ဆိုင္ရာ အခန္းနားေတြမွာ ေလာကီအစီရင္ေတြကို ပိုပိုသာသာ ဦးစားေပးေဆာင္ရြက္ခဲ့တာေတြ႕ရပါတယ္။

၇ မတ္ ၁၁၀၂ မွာေတာ့ နန္းေတာ္ ၁၀ ဌာနမွာ ေရႊျပား၊ ေငြျပား ၊ ေၾကးျပား သုံးျပားစီ ေျမမွာျမႇဳပ္ႏွံတယ္ ။ တိုင္ထူဖို႕ တူးထားတဲ့တြင္းထဲမွာ ေရႊျပား ၊ ေငြျပား ၊ ေၾကးျပား ေတြကိုျဖန္႕ခင္းျပီးျမႇဳပ္ျပန္တယ္။ အစီရင္အားလုံးျပည့္စံုေၾကာင္း ပုဆိုးေပၚမွာေရးျပီး၊ တိုင္ရင္းမွာ ပုဆိုးကိုထုပ္စည္းထားတယ္။ အလြယ္ေျပာေတာ့ ဒါဟာ နန္းေတာ္သစ္တည္ေဆာက္ရာမွာ " အင္း " ခ် တာျဖစ္ပါတယ္။

လူေျပာသူေျပာမ်ားလွတဲ့ လူသတ္ျပီးစေတးတာမ်ိဳးေတာ့ မေတြ႕ရပါ။ သို႕ေပမယ့္ ျမန္မာ့သမိုင္းမွာ ဒီမင္းဟာ နန္းေတာ္သစ္တည္ေဆာက္ရာမွာ ေလာကီပညာေတြကို ဦးစားေပးေဆာင္ရြက္ေစတဲ့ ပထမဦးဆုံး မင္းအျဖစ္မွတ္တမ္းဝင္ပါတယ္။

ဆက္ရန္........................