မင္းတုန္းမင္း
( ပံုကို cmsmdy.blogspot.com မွ ကူးယူေဖာ္ျပသည္။ )
သီေပါမင္း
( ပံုကို my-myitkyina.blogspot.com မွကူးယူေဖာ္ျပသည္။ )
ကြၽန္ေတာ့အမွားကို ကြန္မန္႕ေရးျပီး ေထာက္ျပရင္း လင္႔ပါ ေပးထားခဲ့တဲ့အတြက္ သမိုင္းပညာရွင္ မၾကန္ ( ေဒၚၾကန္ ) ရဲ့ " ရတနာပံု ေဒါင္းဒဂၤါး " စာတမ္းကို " ျမန္မာ့ သတင္းဆက္သြယ္ေရး နည္းပညာအဖြဲ႕ " https://www.myanmarisp.com မွာ သြားဖတ္ရတယ္။ ကြန္မန္႕ ေရးေပးခဲ့တဲ့ အမည္မေဖာ္လိုသူကို သိပ္ေက်းဇူးတင္တယ္။
အဲဒိ ဆိုဒ္မွာ သမိုင္း/ သုေတသန ဆိုင္ရာ ေဆာင္းပါး အေတာ္မ်ားမ်ားတင္ေပးထားတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ တခ်ိဳ႕စာတမ္းေတြကျဖင့္ ခုခ်ိန္ အျပင္မွာ ဝယ္လို႕ရမယ္ မထင္။ ကြၽန္ေတာ့အတြက္ေတာ့ အဖိုးမျဖတ္ႏိုင္တဲ့ စာၾကည့္တိုက္ ျဖစ္လို႕ ေရွးျမန္မာကို လာတဲ့သူမ်ား အဲဒိဆိုဒ္ကိုလည္းသြား လို႕ညြန္ပါရေစ။
ကုန္းေဘာင္မင္းဆက္ေတြထဲက ေနာက္ဆုံးမင္းဆက္ႏွစ္ဆက္ျဖစ္တဲ့ မင္းတုန္းမင္း ႏွင့္ သီေပါမင္း တို႕ဟာ ကုန္းေဘာင္ဆက္ဘုရင္ေတြထဲမွာ အခ်မ္းသာဆုံးမင္းေတြလို႕ အေသအခ်ာ မေျပာႏိုင္ေတာင္ " ေငြအသုံး အင္မတန္ၾကမ္းတဲ့ မင္းေတြ " လို႕ ေျပာခ်င္တယ္။
မင္းတုန္းမင္း လက္ထက္အေထြေထြ ေရာင္းဝယ္မႈ တန္ဖိုး တစ္ႏွစ္ကို ပ်မ္းမွ် ေပါင္ သုံးသန္း ရွိတယ္။ သီေပါမင္း လက္ထက္မွာ ပ်မ္းမွ် ေပါင္ သုံးသန္း ႏွစ္သိန္း ျဖစ္လာတယ္။ ဒါဟာ စာရင္းအတိက်မဟုတ္ေသးပါ။ ဒိထက္ပိုႏိုင္တယ္။ အဂၤလိပ္ကုန္သည္ေတြ အေရာင္းဝယ္ပ်က္တယ္လို႕ စြပ္စြဲတဲ့ ၁၈၈၃-၄ ခုႏွစ္မွာေတာင္ သုံးသန္း ငါးသိန္းဖိုး ေရာင္းဝယ္ျဖစ္တယ္။ အဲလို ေရာင္းဝယ္မႈေတြကရတဲ့ အေကာက္အခြန္ေတြ ဘုရင့္ ဆီဆက္သြင္းရတယ္။ ၁၈၆၅ ခုႏွစ္ ကေနစတြက္ရင္ဘဲ ၁၈၈၅ ခုႏွစ္အထိ အႏွစ္ ၂၀ ကာလအတြင္း ျဗိတိသွ်သုံး ေပါင္ေငြ သန္း ၆၀ ေက်ာ္ ကုန္သြယ္မႈ မွ အခြန္ေငြေတြ ျမန္မာဘုရင့္ဆီေရာက္ပါမယ္။
" ရတနာပံု ေဒါင္းဒဂၤါးမ်ားကို မင္းတုန္းမင္း (၁၈၅၂ - ၁၈၇၈) လက္ထက္ သကၠရာဇ္ ၁၂၂၇ (၁၈၆၅) ရတနာပံု ေဒါင္းဒဂၤါး စက္႐ံု၌ စတင္ ခတ္လုပ္သည္။ ႏိုင္ငံေတာ္ ေခတ္မီ တိုးတက္ေရး အတြက္ တည္ေထာင္ လုပ္ေဆာင္ေသာ လုပ္ငန္းမ်ား အနက္ အေရးပါေသာ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ တရပ္ ျဖစ္၏။ အစဥ္အလာ သုံးစြဲေနခဲ့ေသာ အတံုးအခဲ အသျပာ စနစ္ကို ဒဂၤါးမ်ား သြင္းလုပ္္ ထုတ္ေဝ အစားထိုးျခင္းျဖင့္ ေရာင္းဝယ္ေရးတြင္ ပဓာနက်ေသာ ေငြေၾကးစနစ္ကို ျပဳျပင္ခဲ့သည္။ " လို႕ မၾကန္ရဲ့ စာတမ္းမွာ ေရးထားတယ္။ သမိုင္းဆရာေတြ ျမင္ထားတဲ့ ဒီအခ်က္ကို ျငင္းစရာမရွိ။ အျခားစက္႐ံုေတြ အမွန္တကယ္ တိုးတက္တယ္။ သို႕ေသာ္ ဒဂၤါးစက္႐ံုမပါ။
ရတနာပံု ဒဂၤါးေတြဟာ ထုတ္လုပ္စမွာ တိက်ျပီး အရည္ေသြးစံခ်ိန္မွီတယ္။ အဂၤလိပ္အစိုးရ ဒဂၤါး ႏွင့္ ျမန္မာ ဒဂၤါးတန္းဖိုး တူတယ္။ သို႕ေသာ္ ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ အမႈထမ္းအရာရွိေတြအပါဝင္ စက္႐ံုဝန္ထမ္းေတြ အက်င့္ပ်က္လို႕ ဒဂၤါးေတြ တိက်မႈမရွိေတာ့သလို အရည္ေသြးစံခ်ိန္ မမွီေတာ့ပါ။ ျမန္မာ ရတနာပံု ဒဂၤါးသုံးစြဲမႈ တရားဝင္ေငြေၾကးအျဖစ္မွ ရပ္စဲခံလိုက္ရတဲ့အထဲမွာ ဒီအခ်က္ဟာလည္း သိပ္အေရးပါတယ္။
ေငြေၾကး ဒဂၤါး ထုတ္လုပ္ပံု ၊ တန္ဖိုး ႏွင့္ အရည္ေသြးစံခ်ိန္ ထိမ္းသိမ္းပံု ၊ အုပ္ခ်ဳပ္ပံု ဥပေဒသ စတာေတြကို အဂၤလန္ ႏွင့္ အိႏၵိယ ကေန သင္ယူနည္းခံ ခဲ့လို႕ " မူ " ေကာင္းေသာ္လည္း " လူ " မေကာင္းလို႕ ရည္ရွည္မခံ။
မင္းမိန္႕ ႏွင့္ ရတနာပံု ဒဂၤါးေတြကို စတင္သုံးစြဲေစရာမွာ " တိုင္းၾကီး ျပည္ၾကီးအဂၤါရပ္ႏွင့္ အညီ ခ႐ိုင္ ႏိုင္ငံေတာ္အတြင္း အႏွံ႕အျပားသုံးစြဲၾကရ၏ " လို႕ေရႊနန္းသုံး ေဝါဟာရအဘိဓာန္ မွာေဖာ္ျပထားတယ္။ သို႕ေသာ္ ရတနာပံု ဒဂၤါးေတြ စသုံးျပီဆိုရင္ဘဲ ကုန္းေစ်းႏႈန္း မူလထက္ ပိုလာတယ္။ အရပ္စကားႏွင့္ ေျပာရရင္ ေစ်းၾကီးလာတယ္။ ဒါကို စာဆို ဦးပုညက " ႏွစ္ျပားတန္ ႂကြယ္ထမင္းရယ္နဲ႕ ၊ သည္လည္ပင္း ၾကိတ္လို႕သာျမိဳ " လို႕ ရြဲ႕ျပီးေရးတယ္။
မင္းတုန္းမင္းဟာ စက္႐ံုက အတိုင္းဆမရွိ ထြက္လာတဲ့ ဒဂၤါးေတြကို အသုံးျပဳျပီး မင္းမႈထမ္းေတြရဲ့ လုပ္ခလစာေတြကို တိုးေပးတယ္။ ဆုေတာ္ လာဒ္ေတာ္ေတြေပးတဲ့ အခါ စက္႐ံုထြက္ ဒဂၤါးေတြသုံးျပီး ေရွးကထက္ ပိုေပးတယ္။ အဂၤလိပ္ ၊ ျပင္သစ္ ၊ ဂ်ာမန္ ၊ တရုတ္ ႏွင့္ ကုလား ကုန္သည္ေတြက ကုန္ပစၥည္းေတြြကို အဆမတန္ ေစ်းတင္ျပီးေရာင္းရာမွာ အဓိက ဝယ္သူ ( Buyer )ဟာ ဘုရင္ႏွင့္ မိဖုရားေတြ ၾကီးစိုးတဲ့ နန္းတြင္းသာျဖစ္တယ္။
ေငြေၾကးအျဖစ္ ဒဂၤါးေတြကို အသုံးျပဳလာတဲ့အခါ ေရာင္းဝယ္မႈလုပ္ရာမွာ ေရွးကထက္ ပိုျမန္ဆန္လြယ္ကူလာတယ္။ စုေဆာင္း ထိမ္းသိမ္းရတာ လြယ္ကူျပီး ၾကာရွည္ခံတဲ့တြက္ ျပည္သူ ျပည္သားေတြကလည္း အသာတၾကည္လက္ခံ သုံးစြဲၾကတယ္။ သို႕ေသာ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ႏွင့္ လူေနမႈစနစ္မွာ လာဒ္ေပး၊ လာဒ္ယူမႈေတြ ပိုမ်ားလာတယ္။ အက်င့္ပ်က္ဝန္ထမ္းေတြ ပိုမ်ားလာတယ္။ ရာဇဝတ္မႈေတြ ေရွးကထက္ပိုမ်ားလာတယ္။
အခ်ဳပ္အားျဖင့္ေျပာရရင္ ထိမ္းခ်ဳပ္မႈ စနစ္တက်မရွိ တဲ့ ေငြေၾကးစနစ္ေၾကာင့္ ျမန္မာလူေနမႈစနစ္ သိသိသာသာ ပ်က္ယြင္းလာတယ္။ ဒါကို အခ်ဳပ္တန္း ဆရာေဖက " ျဗဟၼစိုရ္ေလးမည္ ၊ မတည္ၾကည္ ကုန္ကင္းလို႕ ၊ ေငြအရင္းမင္းမူသည့္တာ၊ တင့္တယ္လွပါ၊ လူေရတတ္မ်က္ႏွာငယ္၊ စကၠဝါနယ္ဝန္းသို႕ေလး " ဆိုျပီးေရးခဲ့တယ္။
မင္းတုန္းမင္း ကို သာသနာျပဳမင္းရယ္လို႕ ဆိုၾကတယ္။ စက္႐ံုထြက္ ဒဂၤါးေတြသုံးျပီး ရဟန္းႏွင့္ ေက်ာင္းတိုက္ေတြကို လႉဒါန္းမႈေတြလုပ္ခဲ့တယ္။ အဲဒိအခ်ိန္ ခန္႕မွန္းေျခ ေျခာက္ေသာင္းေက်ာ္ခန္႕ရွိတဲ့ ရဟန္းေတာ္ေတြကို စာသင္၊ စာခ် အစျပဳလို႕ ၾကီးငယ္ ဝါစဥ္အလိုက္ ရဟန္းတစ္ပါးလွ်င္ အနည္းဆုံး ၂ က်ပ္ ကေန အမ်ားဆုံး ၅၀၀ က်ပ္အထိ ေက်ာင္းတိုက္ေတြကို ေထာက္ပန္႕ လႉဒါန္းမႈေတြ လုပ္တယ္။ အခ်ိဳ႕ဆရာေတာ္မ်ားက မၾကိဳက္ပါ။
မဟာဝိသုဒၶါရာမ ဆရာေတာ္က ရဟန္းေတြ ေဒါင္းခြက္ခံရသလို မသင့္ေတာ္လို႕ ေရးရာမွာ " မိုးေလးခ်ဳပ္လို႕ ျပန္ခ်ိန္ေတာ္၊ ျမတ္စြယ္ေတာ္ ေပၚသည့္ေခ်ာင္းမွာ၊ ေဒါင္းေတြကေအာ္။ ေဒါင္းေအာ္ရင္ လူၾကိဳလြတ္ပါ့၊ ပ်ိဳတို႕ေမာင္ ဝါဝါဝတ္ကို ေဒါင္းခြပ္ခ်ည့္ေလး " လို႕ေရး ခဲ့ တယ္။
သီေပါမင္း လက္ထက္မွာ အရပ္ရပ္ စီးပြါးကုန္သြယ္မႈေတြ ပိုမ်ားလာလို႕ အခြန္ေတြပိုရလာတယ္။ ထို႕အတူ ဘုရင့္ ႏွင့္ မိဘုရားတို႕ရဲ့ ကိုယ္ပိုင္ အသုံးစရိတ္လည္းပိုမ်ားလာတယ္။ ကုန္သည္ေတြၾကားမွာ ျမန္မာဘုရင္ဟာ အသစ္အဆန္းပစၥည္းေတြအတြက္ အသုံးျဖဳန္းၾကီးတယ္လို႕ ေျပာစမတ္ျပဳၾကတယ္။
အမွတ္တံဆိပ္အသစ္ေတြႏွင့္ ေငြဒဂၤါးေတြ ပိုထုတ္သုံးလာတယ္။ စက္႐ံုထြက္ ဒဂၤါးေတြအားကိုးႏွင့္ ေက်ာက္စိမ္းလုပ္ငန္း ၊ မိုးကုတ္ ပတၱျမားလုပ္ငန္းေတြကို ဘုရင့္စီးပြါးေရးလုပ္ငန္းအျဖစ္ ေျပာင္းဖို႕လုပ္တယ္။ မေအာင္ျမင္။
ႏိုင္ငံျခားျပန္ သံအမတ္ေတြရဲ့ အၾကံေပးခ်က္အရ စက္႐ံုထြက္ ဒဂၤါးေတြ အသုံးခ်ဖို႕ရာ " ထီ " ႐ံုေတြ ဖြင့္တယ္။ ေသာင္းစုထီေတြ ေပါက္တဲ့အခါ စက္႐ံုထြက္ ေဒါင္းဒဂၤါးေတြထုတ္ေပးတယ္။
မင္းတုန္းမင္း လက္ထက္ကေန သီေပါမင္း လက္ထက္ အထိ ထုတ္သုံးလာတဲ့ ေငြဒဂၤါးေတြရဲ့ တန္ဖိုး ႏွင့္ အေရတြက္ကို စနစ္တက် ထိမ္းခ်ဳပ္ဖို႕ ဥပေဒ မရွိ။ တိက်တဲ့ စာရင္း ဇယားမရွိ။
ေငြဒဂၤါးစက္႐ံုက စတင္ထုတ္လုပ္တဲ့ ၁၈၆၅ ခုႏွစ္ကေန ၁၈၈၅ ခုႏွစ္အထိ အႏွစ္ ႏွစ္ဆယ္ အခ်ိန္ကာလအတြင္း ျမန္မာဘုရင္ ႏွစ္ပါးဟာ ေငြဒဂၤါးအေရတြက္ ၃၆သန္းေက်ာ္၊ တန္ဖိုးေငြ ၂၈ သန္းေက်ာ္ ထုတ္သုံးခဲ့တယ္။
