၁၁၄၆ အမရပူရ ဆင္ျဖဴမ်ားရွင္ ႏိုင္ငံ ဒဂၤါး

ဒဂၤါးေတြအေၾကာင္း ရွာလက္စ ျဖစ္ေနေတာ့ ရပ္လို႕မရေသးပါ။ မူရင္း ၾကည္လင္ျပတ္သားတဲ့ ပံုေကာင္းရေအာင္ အခ်ိန္အမ်ားၾကီးယူရတာမို႕ ပိုစ္တစ္ခုအျဖစ္ တင္ဖို႕ အခ်ိန္ေတြၾကာလာတယ္။ မူရင္းပံုေကာင္းေကာင္း တစ္ပံုရဖို႕ အခက္ခဲေတြရွိပါတယ္။

ဒီအလုပ္ကို အခ်ိန္ျပည့္မလုပ္ႏိုင္တဲ့အျပင္ ျမန္မာစကားေျပအေရးသားညံ့တဲ့သူမို႕ အေရးပါဆုံးလို႕ယံုၾကည္ရတဲ့ အခ်က္လက္ေတြကို ပံုႏွင့္တြဲတင္ပါတယ္။ အေသးစိတ္ျပည့္စံုမႈမရွိပါ။

ဒဂၤါးေတြအေၾကာင္း ဆက္မေျပာခင္ တစ္ခုေျပာခ်င္တယ္။ ေရွးေဟာင္းသုေတသနသမား ေတြထက္ သိုက္သမားေတြက ႏွာတဖ်ားအျမဲသာေနတဲ့ အေၾကာင္းပါ။ ေရွးေဟာင္းပစၥည္းေရာင္းဝယ္သူေတြကို သိုက္သမားေတြႏွင့္ တစ္ဂိုဏ္းထဲထားလိုက္ၾကပါစို႕။

ဘာေၾကာင္႔လဲဆိုေတာ့ သိုက္သမားေတြက တူးယူဖ်က္ဆီးျပီးတဲ့ေနာက္ ေရွးေဟာင္းပစၥည္းေရာင္းဝယ္သူေတြဆီကို သြားေရာင္းမယ္၊ ရွားပါးတဲ့ ပစၥည္းေတြဆိုရင္ ပိုျပီးေစ်းေကာင္းရေလ့ရွိတယ္။ ရွင္းရွင္းေျပာရရင္ ဒီႏွစ္ဦးေပါင္းမွ အက်ိဳးျမတ္ရတယ္။ အခ်ိဳ႕ ေရွးေဟာင္းပစၥည္းေရာင္းဝယ္သူေတြက ၾကိဳေငြသေဘာထုတ္ေပးျပီး သိုက္ရွာ/တူး လုပ္တာေတြရွိတယ္။

ေရွးေဟာင္းသုေတသန သမားေတြဟာ သိုက္သမားေတြလို ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံ ( Financial Support )မေကာင္း။ တစ္ခါ တူးဖို႕ စီမံကိန္းဆြဲရင္ ႏွစ္ခ်ီၾကာတယ္။ ဘာေၾကာင္႔ၾကာ ၊ ဘယ္ေလာက္ၾကာလဲဆိုတာ မခန္႕မွန္းႏိုင္ေလာက္ေအာင္ပါဘဲ။ ဒါေၾကာင္႔ ေရွးေဟာင္းသုေတသနကတူးလိုက္တိုင္း ေရွ႕က သိုက္သမားေတြ စြန္႕ပစ္ထားခဲ့အပိုင္းစေတြ ၊ မလိုခ်င္လို႕ခ်န္ထားခဲ့ထားေတြကို လိုက္ေကာက္ေနသလိုပါ။

ျပီးခဲ့တဲ့ ၂၀၀၉ ခုတုန္းက ရခိုင္၊ ေဝသာလီရြာရဲ့ အေနာက္ေတာင္ေထာင့္ ေဂါင္းရင့္ေတာကို ေရွးေဟာင္းသုေတသနဌာန ႏွင့္ သမိုင္းသုေတသန ဌာနတို႕ ပူးေပါင္းျပီး ေဝသာလီျမိဳ႕ေဟာင္းကုန္းအမွတ္ ( ၁၁ ) ဆိုျပီး တူးေဖာ္ၾကတယ္လို႕ သတင္းၾကားတယ္။ အစီရင္ခံစာ ထြက္၊ မထြက္ မသိပါ။ ပန္းခ်ီထူးလွ ( ေရွးေဟာင္းသုေတသန ) ရဲ့ ေဆာင္းပါးေတြရွာဖတ္ၾကည့္ရင္း သိလိုက္ပါတယ္။ ထုံးစံအတိုင္း သိုက္သမားေတြ စြန္႕ပစ္ထားခဲ့တဲ့ အိုးကြဲေတြ ၊ သူတို႕ခိုးတူးစဥ္က မေတာ္တဆ ပဲ့က်န္ခဲ့ဟန္ရွိ တဲ့ ေက်ာက္စစ္ရုပ္ အပိုင္းစေတြသာမ်ားတယ္။

ေရွးေဟာင္းသုေတသန သမားေတြက အဲလို ေကာက္သင္းေကာက္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ေရွးေဟာင္းပစၥည္းေရာင္းဝယ္သူေတြက အိမ္မွာေနရင္း ေရွးပစၥည္းမ်ိဳးစံုကို ျပတိုက္တစ္ခုလို စုေဆာင္းရရွိေနပါတယ္။ အဲဒိ ပစၥည္းေတြဘယ္လို ခိုးထုတ္တယ္ဆိုတာ အရင္ပိုစ္မွာ ေရးျပီးျပီ။

ဒီေနရာမွာ အဓိကေျပာခ်င္တာက ျမန္မာေရွးေဟာင္း ဒဂၤါးေတြအေၾကာင္း ေရွးေဟာင္းသုေတသန ကေပးႏိုင္တဲ့ အခ်က္လက္ေတြဟာ ပါခ်ီပါခ်ဲ႕။ သိပ္နည္းတယ္။ သို႕ေသာ္ ေရွးေဟာင္းပစၥည္းေရာင္းဝယ္သူေတြကေပးတဲ့ အခ်က္လက္ ေတြက မယွဥ္သာေအာင္မ်ားတယ္။ ။ ဘာေၾကာင္႔လဲ ဆိုျပီးထပ္မရွင္းလိုေတာ့ပါ။ ဆရာေတာ္ ဦးသုမဂၤလ ရဲ့ စကား " သေဘာပါသလား " ကို ယူသုံးျပီးသာ ေမးလိုက္ခ်င္ပါရဲ့ဗ်ာ။

========================

အမ်ားသိျပီးျပစ္တဲ့အတိုင္း ဘိုးေတာ္ဘုရား ေခၚ ဗဒံုမင္း( ၁၇၈၂ - ၁၈၁၉ ) လက္ထက္၊ ၁၇၈၄ မွာ ရခိုင္ကို သိမ္းယူရရွိတယ္။ ရခိုင္ဘုရင္ အဆက္ဆက္က မင္းေတြဟာ ေရွးအစဥ္အဆက္ကတည္းက ဒဂၤါးခပ္လုပ္သုံးစြဲေလ့ရွိတယ္။ ဒီေတာ့ ရခိုင္ကို သိမ္းယူျပီးတဲ့ေနာက္ ဗဒံုမင္းဟာ " ၁၁၄၆ အမရပူရ ဆင္ျဖဴမ်ားရွင္ ႏိုင္ငံ " ဆိုတဲ့ စာတမ္းတံဆိပ္ပါ ဒဂၤါးေတြ ကို ရခိုင္မွာ ခပ္လုပ္သုံးစြဲေစတယ္။

ျမန္မာဘုရင္က အမိန္႕ေပးျပီးထုတ္လုပ္ခိုင္းတဲ့ ေခတ္ျပိဳင္မွတ္တမ္းေတာ့ မရွိပါ။ ျမန္မာဘုရင္က ခန္႕ထားတဲ့ စစ္တေကာင္းအေျခစိုက္ ရခိုင္ " အၾကီးကဲ ဘုရင္ခံ " က ၾကီးၾကပ္ ထုတ္လုပ္ေစတယ္လို႕ လို႕ဆိုတယ္။
ၼ( Coin of Arakan, of Pegu, and of Burma, Volume III, Part I by Sir Arthur P. Phayre , စာ ၁၁ ၊ ပလိတ္ျပား အမွတ္ I , ဒဂၤါးအမွတ္ ၂၃ ။ ပံုကို ၾကည္႔ပါ။

သန္းထြန္း ( ေဒးဒရဲ ) ရဲ့ စာအုပ္မွာ ဒီ ဒဂၤါးပံု မပါ၊ ပံုေကာင္းလဲ ရွာလို႕ မရေသးတာေၾကာင္႔ ရွိတဲ့ ပံုဘဲတင္လိုက္တယ္။