စစ္ဘက္ဆိုင္ရာ အရာရွိဝတ္စံု။

အမ်ိဳးအစား - စစ္ဘက္ဆိုင္ရာ အရာရွိဝတ္စံု။
အခ်ိန္ကာလ - ၁၉ ရာစု ေနာက္ဆုံးႏွစ္အစိတ္
ေတြ႕ရွိရာေနရာ - မႏၲေလး ၊ျမန္မာ
ျပဳလုပ္ပံုနည္းပညာ - ႏိုင္ငံျခားျဖစ္ ဖဲသား၊ ပိုးထည္ ၊ ေရႊစင္ေရႊျပား ၊ စီးကြင့္ေဘာ္ၾကယ္၊ ဥေရာပျဖစ္ေခါင္းေပါက္ပါ ၾကယ္သီး စသျဖင့္ အသုံးျပဳ၍ စီရင္ခ်ဳပ္ထားေသာ စစ္ဘက္ဆိုင္ရာ အရာရွိဝတ္စံု။
လက္ရွိတည္ေနရာ - ဗစ္တိုးရီးယား နဲ႕ အယ္ဘာတ္ ျပတိုက္၊ လန္ဒန္
ျပတိုက္ပစၥည္း အမွတ္ - IS.256 to B-1960


ခုျမင္ေနရတဲ့ ဝတ္စံုပိုင္ရွင္ နာမည္ကိုအေသအခ်ာမသိရပါ။ ဗစ္တိုးရီးယား နဲ႕ အယ္ဘာတ္ ျပတိုက္၊ လန္ဒန္ျပတိုက္ မွာျပထားပါတယ္။ သီေပါမင္း ( ၁၈၇၈- ၁၈၈၅ ) ရဲ့အမႈထမ္း စစ္သူၾကီးဝတ္စံုလို႕ေျပာပါတယ္။

သီေပါမင္းလက္ထက္ ဘယ္သူ စစ္သူၾကီးဆိုတာ အေျဖရွာၾကည့္လို႕ရေသာ္လည္းဘဲ သူ႕ဝတ္စံုပါလို႕ အေသအခ်ာ မေျပာရဲပါ ။ ဒါေပမယ့္ သီေပါမင္းလက္ထက္ စစ္ဘက္ဆိုင္ရာ အရာရွိဝတ္စံုျဖစ္တယ္ ဆိုရင္ ေလာေလာဆယ္လံုေလာက္ပါျပီ။ ဘယ္သူ႕ဝတ္စံုရယ္လို႕ေတာ့ အေသအခ်ာမေျပာႏိုင္ေသးပါ။

အတြင္းဝန္မင္း ဝတ္႐ံု

အမ်ိဳးအစား - အတြင္းဝန္မင္း ဝတ္႐ံု
အခ်ိန္ကာလ - ၁၉ ရာစု ေနာက္ဆုံးႏွစ္အစိတ္
ေတြ႕ရွိရာေနရာ - မႏၲေလး ၊ ျမန္မာ

ျပဳလုပ္ပံုနည္းပညာ - ႏိုင္ငံျခားျဖစ္ ဖဲသား၊ ပိုးထည္ ၊ ေရႊစင္ေရႊျပား ၊ စီးကြင့္ေဘာ္ၾကယ္၊ ဥေရာပျဖစ္ေခါင္းေပါက္ပါ ၾကယ္သီး စသျဖင့္ အသုံးျပဳ၍ စီရင္ခ်ဳပ္ထားေသာအတြင္းဝန္မင္း ဝတ္႐ံု။

လက္ရွိတည္ေနရာ - ဗစ္တိုးရီးယား နဲ႕ အယ္ဘာတ္ ျပတိုက္၊ လန္ဒန္ျပတိုက္ပစၥည္း အမွတ္ - IM.44 to E, G, H-1912








ခုျမင္ေနရတဲ့ ဝတ္႐ံုဟာ မင္းတုန္းမင္း( ၁၈၅၂-၁၈၇၈ )၊ သီေပါမင္း(၁၈၇၈-၁၈၈၅) လက္ထက္ အတြင္းဝန္မင္း ဝတ္႐ံုျဖစ္တယ္။ ညီလာခံ နဲ႕ အခန္းနားပြဲေတြမွာဝတ္ဆင္ေလ့ရွိပါတယ္။ ကုန္းေဘာင္ေခတ္ နန္းတြင္းဝတ္စားဆင္ယဥ္မႈ ဟာ ယိုးဒယား နန္းတြင္းဆင္ယဥ္မႈကို အတုယူတယ္လို႕ အေနာက္တိုင္းပညာရွင္တခ်ိဳ႕ကဆိုပါတယ္။

ကင္းဝန္မင္းၾကီးဦးေကာင္၏ဝတ္႐ံု

အမ်ိဳးအစား - ကင္းဝန္မင္းၾကီးဦးေကာင္၏ဝတ္႐ံု
အခ်ိန္ကာလ - ၁၉ ရာစု ေနာက္ဆုံးႏွစ္အစိတ္
ေတြ႕ရွိရာေနရာ - မႏၲေလး ၊ ျမန္မာ
ျပဳလုပ္ပံုနည္းပညာ - ႏိုင္ငံျခားျဖစ္ ဖဲသား၊ ပိုးထည္ ၊ ေရႊစင္ေရႊျပား ၊ ျခည္သားဖြတ္ျမီးထိုး စသျဖင့္ အသုံးျပဳ၍ စီရင္ခ်ဳပ္ထားေသာ ဝန္ၾကီးဝတ္႐ံု။

အတိုင္းအတာ
အေပၚဖုံးဝတ္႐ံု /
အေပၚဆုံးပခုံးမွ ေအာက္ဆုံးအနားသတ္အထိ - ၁၁၂ စင္တီမီတတာ
လက္အရွည္ - ၅၀ စင္တီမီတာ
ေဘးအက်ယ္ - ၅၁ စင္တီမီတာ ( ဟိုဘက္ ဒီဘက္ ပခုံးအက်ယ္ )

ပုဆိုး /
ပုဆိုး အနံ - ၂၃၉ စင္တီမီတာ
ပုဆိုး ကြင္းအက်ယ္ - ၄၄ စင္တီမီတာ

အတြင္းခံ အကႌ်ျဖဴ /
အေပၚဆုံးပခုံးမွ ေအာက္ဆုံးအနားသတ္အထိ - ၁၀၉ စင္တီမီတာ
လက္အရွည္ - ၈၇ စင္တီမီတာ
ေဘးအက်ယ္ - ၄၆ စင္တီမီတာ ( ဟိုဘက္ ဒီဘက္ ပခုံးအက်ယ္ )

ေခါင္းစီး / ေခါင္းေပါင္း
ေခါင္းစီးၾကိဳး အလ်ား - ၅၀ စင္တီမီတာ
ေခါင္းေပါင္း အတြင္းက်ယ္ - ၁၆.၅ စင္တီမီတာ
ေခါင္းေပါင္း အျမင့္ - ၂၆.၅ စင္တီမီတာ

လက္ရွိတည္ေနရာ - ဗစ္တိုးရီးယား နဲ႕ အယ္ဘာတ္ ျပတိုက္၊ လန္ဒန္
ျပတိုက္ပစၥည္း အမွတ္ - IM.43 to D-1912

အခုျမင္ေနရတဲ့ ျမန္မာဘုရင္ ဝန္ၾကီးဝတ္စံုဟာ မင္းတုန္းမင္း(၁၈၅၂-၁၈၇၈) ႏွင့္ သီေပါဘုရင္ (၁၈၇၈-၁၈၈၅) လက္ထက္အထိ အမႉ႕ထမ္းခဲ့တဲ့ ' ကင္းဝန္မင္းၾကီး ဦးေကာင္း"ရဲ့ နန္းတြင္းဝတ္စံုျဖစ္တယ္။

ကင္းဝန္မင္းၾကီး သက္ရွိထင္ရွားရွိစဥ္က အမွန္တကယ္ဝတ္ခဲ့တဲ့ ဝတ္စံုအစစ္ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာ႔ ယဥ္ေက်းမႉ႕ဆိုင္ရာ ေရွးပစၥည္းေတြထမ္းသိမ္းရာမွာ အေကာင္းဆုံး ျဖစ္တဲ့ ဗစ္တိုးရီးယား နဲ႕ အယ္ဘာတ္ ျပတိုက္၊ လန္ဒန္ မွာျပသထားပါတယ္။ ဒီဝတ္စံုကို ဘယ္လိုကေနဘယ္လို ရတယ္လို႕ ျပတိုက္က အရိပ္အမြတ္ေတာင္ မေျပာပါ။

ျပတိုက္က ဒီဝတ္စံုကို ဘယ္လိုရတယ္ဆိုတာစိတ္ဝင္စားစရာပါ။ အဂၤလိပ္ေတြဟာ မႏၲေလးဘုရင့္နန္းေတာ္ကို မသိမ္းမွီကေန သိမ္းယူျပီးေနာက္အေတာ္ၾကာတဲ့အထိ ကင္းဝန္မင္းၾကီးဦးေကာင္းရဲ့အကူညီေတြအမ်ားၾကီး ယူခဲ့၊ ရခဲ့ပါတယ္။ တည့္တည့္ေျပာရရင္ ေကာင္းေကာင္းအသုံးခ်တာပါဘဲ။

ကင္းဝန္မင္းၾကီးအေၾကာင္း ေရးထားျပီးသား စာတမ္းေတြ အေျမာက္အမ်ား ရွိျပီးျဖစ္လို႕ ထပ္မေရးေတာ့ပါ။ ႐ုရွား လူမ်ိဳး ပါဠိ နဲ႕ သကၠတပညာရွင္ အိုင္ဗင္ ပဗလိုဗစ္ မိဖ္နယယ့္ (Ivan Pavlovich Minaev 1940- 1890 ) ရဲ့ ေန႕စဥ္ေရး မွတ္တမ္းအရ ျမန္မာဘုရင္ပါေတာ္မူျပီးျဖစ္ေနပါလွ်က္ ျမန္မာဝန္ၾကီးအခ်ိဳ႕ ဟာ ယခင္နန္းတြင္း အခစားဝင္စဥ္ကအခ်ိန္အတိုင္း နန္းေတာ္ထဲ အခစားဝင္ျမဲဝင္ေနေသးတာကို ေတြ႕ခဲ့တယ္လို႕ဆိုပါတယ္။ ဘယ္သူ ဘယ္ဝါရယ္လို႕ နာမည္အတိက် မပါ။

မိဖုရားဝတ္႐ံု

အမ်ိဳးအစား - မိဖုရားဝတ္႐ံု
အခ်ိန္ကာလ - ၁၈၆၀ ဝန္းက်င္
ေတြ႕ရွိရာေနရာ - မႏၲေလး ၊ ျမန္မာ

ျပဳလုပ္ပံုနည္းပညာ - ႏိုင္ငံျခားျဖစ္ ဖဲသား၊ ပုဇြန္ဆီေရာင္၊ အစိမ္းေရာင္ ၊ ေရႊ ၊ ေငြ ၊ စီးကြင့္၊ ေဘာ္ၾကယ္၊ နန္းၾကိဳး စတာေတြကို အသုံးျပဳ၍ စီရင္ခ်ဳပ္ထားေသာ ေရႊခ်ည္၊ ေငြခ်ည္ထိုး ဝတ္႐ံု။

လက္ရွိတည္ေနရာ - ဗစ္တိုးရီးယား နဲ႕ အယ္ဘာတ္ ျပတိုက္၊ လန္ဒန္
ျပတိုက္ပစၥည္း အမွတ္ - IM.45 to C, E, F-1912

ျပတိုက္မႉးေတြရဲ့အဆိုအရ မင္းတုန္းမင္း ( ၁၈၅၃-၁၈၇၈ ) ဟာ သူ႕ရဲ့မိဖုရားေတြထဲက တစ္ပါးအတြက္ ရည္ရြယ္ျပီး ဒီ ဝတ္႐ံုေတာ္ကို ခ်ဳပ္လုပ္ေစခဲ့တာျဖစ္တယ္လို႕ဆိုပါတယ္။

ဒီေတာ့ ေျပာစရာေပၚလာျပန္တယ္။ ဘယ္မိဖုရားလဲ။ ေရႊတိုက္ေတာ္စာရင္း ( Official Records ) အရ မင္းတုန္းမင္းမွာ တရားဝင္အမည္ေပါက္ မိဖုရား ၆၀ ရွိပါတယ္။ အမည္မေပါက္တဲ့ သာမန္ ေဆာင္ရမိဖုရား ၊ ကိုယ္လုပ္ေတာ္ဆိုတာေတြလည္းရွိပါေသးတယ္။


တင္းက်ပ္တဲ့ သက္ဦးဆံပိုင္ စည္းကမ္းေတြနဲ႕ ထိမ္းခ်ဳပ္ထားတဲ့ ကုန္းေဘာင္ နန္းတြင္းမွာ ခစားသူေတြေရာ၊ ဝတ္စားဆင္ယင္ထားတဲ့ ဝတ္႐ံု ကြဲပါတယ္။

ဝတ္႐ံုမွာ အလွဆင္ထားတဲ့ အရာ တစ္ခုျခင္းဆီမွာ သီးျခားအဓိပၸါယ္ေဖာ္ေဆာင္တာရွိသလို ရာထူးအဆင့္တန္းကိုပါ ေဖာ္ျပတယ္။ ( သက္ဦးဆံပိုင္ ဘုရင္စနစ္ ဆိုတဲ့အတိုင္း ဘုရင္မထင္ရင္ မထင္သလို ဝတ္ထားတဲ့ ဝတ္႐ံု၊ ရာထူး နဲ႕ ေနာက္ဆုံး အသက္ပါ အခ်ိန္မေရြးဆုံးပါးရေလ့ရွိတယ္)

ကိုလိုနီေခတ္ဦးပိုင္း ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အမူ႕ထမ္းခဲ့တဲ့ အရာရွိတစ္ဦးမွ ဒီမိဖုရားဝတ္စံုကို ဝယ္ယူခဲ့တာပါ။ သမိုင္းဆရာ ၊ ရာဇဝင္ဆရာ အေတာ္မ်ားမ်ားက ကုန္းေဘာင္ရာဇဝင္အေၾကာင္းေရးထားတာေတြ အမ်ားၾကီးရွိေနျပီမို႕ အက်ယ္မေရးေတာ့ပါ။

ျမန္မာဘုရင္ရဲ့ နန္းတြင္း ပစၥည္းနဲ႕ ရတနာေတြဘယ္လိုေပ်ာက္ကုန္တယ္ဆိုတာကိုေတာ့ သမိုင္းဆရာ ၊ ရာဇဝင္ဆရာေတြ သတိမထားမိဘူးထင္ပါတယ္။

ဒါေပသိ ႐ုရွား လူမ်ိဳး ပါဠိ နဲ႕ သကၠတပညာရွင္ အိုင္ဗင္ ပဗလိုဗစ္ မိဖ္နယယ့္ (Ivan Pavlovich Minaev 1940- 1890 ) ရဲ့ ေန႕စဥ္ေရး မွတ္တမ္းအရ သီေပါမင္း မႏၲေလးကေန ပါေတာ္မူျပီးေနာက္ ၅၇ ရက္ေျမာက္ေန႕မွာ ဘုရင့္နဲ႕ မိဖုရားအသုံးေဆာင္အပါဝင္ "နန္းတြင္းပစၥည္း" ေလလံပြဲတစ္ခုကို စေလဒင္ ဦးေဆာင္ျပီးလုပ္ခဲ့ပါေၾကာင္း။