၁၂ လရာသီကို အေျခခံထားတဲ့ ေရွးကျမန္မာ့ ျပကၡဒိန္ ဟာ စိုက္ပ်ိဳးေရး ႏွင့္ ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈ စတဲ့ေန႕စဥ္ၾကံုေတြ႕ရတဲ့ ကိစၥေတြကို သဟဇာတျဖစ္ေအာင္ စီရင္ထားတာျဖစ္တယ္။အဲဒိ ဆယ့္ႏွစ္လထဲက တစ္လ ကို တန္ခူး (တန္ခူးလ) လို႕ ေခၚတယ္။ သကၠတဘာသာစကားက ဆင္းသက္လာတဲ့ အမည္ျဖစ္ျပီး ထန္းခူတဲ့လ (ထန္းသီးခူးတဲ့လ)လို႕ အဓိပၸါယ္ရတယ္။ ထန္းပင္ဘယ္ကလာသလဲဆိုေတာ့ အိႏၵိယကလာတယ္၊ ခရစ္ႏွစ္အစပိုင္းေလာက္ကတည္းက ျမန္မာႏိုင္ငံကို ေရာက္လာတဲ့ အပင္ျဖစ္တယ္။ ပုဂံေခတ္ဦးပိုင္းမွာ ထန္းပင္ဟာ အေရးပါဆုံးအပင္ျဖစ္တယ္။ ထန္းပင္ေတြကို ဘုရားေက်ာင္းကန္ေတြမွာ အရိပ္ရဖို႕ႏွင့္ ေျမသားကန္ေဘာင္ေတြကို က်စ္လစ္ေအာင္ထိမ္းသိမ္းဖို႕ ရည္ရြယ္ျပီးစိုက္တယ္။ ေက်ာက္စာေတြထဲမွာ ထန္းပင္စိုက္တာကို " ဂ႐ုတစိုက္ " ထည့္ေရးေလ့ရွိတယ္။ ပုဂံကျမန္မာေတြကို ၾကီးပြါးေစတဲ့ စီးပြါးေရးလုပ္ငန္းေတြထဲမွာ " ထန္း " စီးပြါးေရးဟာလည္း အေရးပါတယ္။ ထန္းသီးကေန မုန္႕ လုပ္တယ္။ ထန္းရည္ကေန ထန္းလွ်က္ခ်က္တယ္၊ သကာ ခ်က္တယ္။ ထန္းလုံးကို ခံတပ္ေတြ ၊ တံတားေတြေဆာက္ရာမွာသုံးတယ္။ ထန္းရြက္ကို အိမ္မိုးရာမွာသုံးလို႕ရသလို စာေရးရာမွာလည္းသုံးတယ္။ ပုဂံေခတ္မွာ အရက္ ( Arak ) မရွိေသးေတာ့ ထန္းရည္ကေန ေသရည္ ( ယမကာ ) ခ်က္တယ္။ ပုဂံေခတ္ ေရာင္းဝယ္ေရးမွာ ေသရည္ေသာက္ ၊ ေသသားစား ျပီးမွသာ ျပီးျပတ္ေလ့ရွိတဲ့အတြက္ ထန္းရယ္ကျဖစ္တဲ့ အဲဒိ ေသရည္ဟာ အေရးပါတယ္။ အခ်ဳပ္ေျပာရရင္ေတာ့ ေရွးျမန္မာေတြအတြက္ ထန္ခူးတဲ့လ ( တန္ခူး လ ) ဟာ ပြဲလမ္းသဘင္ေတြကိုခါတိုင္းထက္ပိုလုပ္ေလ့ရွိတဲ့ အေရးပါတဲ့လ တစ္လျဖစ္မယ္။ ပုဂံေခတ္မွာ " သၾကၤန္ " ရွိမရွိ မသိႏိုင္ေသးပါ။ ေက်ာက္စာေတြမွာေတာ့ ေရးထားတာမ်ိဳး မဖတ္ရေသးပါ။ ႏွစ္ေဟာင္းကုန္ျပီ ၊ ႏွစ္သစ္ေရာက္ျပီ ဆိုတာမ်ိဳးလည္းမပါ။ ဝါၾကီး ၊ ဝါငယ္ ၊ ဝါထပ္တယ္ဆိုတာမ်ိဳး မွတ္တမ္းေက်ာက္စာမေတြ႕ရေသးပါ။ ဒါေၾကာင့္ ပုဂံေခတ္မွာ " သၾကၤန္ " မရွိလို႕ ေျပာခ်င္တယ္။ ပိုျပီး ပေဒသရာဇ္ ဆန္တဲ့ အင္းဝေခတ္ မွာေပၚလာတာျဖစ္မယ္ထင္ပါတယ္။ အေသခ်ာေတာ့ မေျပာရဲပါ။ ေခါင္းေလွ်ာ္ျခင္းလို႕ အနက္ရတဲ့ " သၾကၤန္" ေဝါဟာရဟာ ပါဠိ လို " သကၤႏၲ " ၊ သကၠတ လို " သၾကၤႏၲ " က ဆင္းသက္လာတာ ျဖစ္တယ္။ ေခါင္းထဲမွာရွိတဲ့ အညစ္အေၾကးကို ေရႏွင့္ေဆးခ်တယ္လို႕ အလြယ္မွတ္လို႕ ရႏိုင္တယ္။ ဘုရင္ ရဲ့ ကံဇာတာကို ေလာကီပညာအရတြက္ခ်က္ယူျပီးတဲ့အခါ ညံ့ေနရင္ မေကာင္းတာေတြပယ္တဲ့အေနႏွင့္ ေခါင္းေလွ်ာ္တယ္။ ကုန္းေဘာင္းရာဇဝင္ေတြမွာ ဘုရင္ေခါင္းေလွ်ာ္တာကို " သၾကၤန္ေတာ္ေခၚတယ္ " လို႕ မွတ္သားေလ့ရွိတယ္။ဘုရင္ျဖစ္တဲ့လူက ေခါင္းေလွ်ာ္တာမို႕ အေပါင္းပါေတြမ်ားမယ္။ ေနာက္ေတာ့ ပြဲလမ္းသဘင္တစ္ခု ၊ အေလ့ထတစ္ခုျဖစ္လာမယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ တနဂၤေႏြ ျဂိဳဟ္ တစ္ရာသီကေန ေနာက္တစ္ရာသီကို ကူးေျပာင္းတဲ့အခ်ိန္ ၊ မိန္ရာသီ ကေန မိႆရာသီကိုေျပာင္းတဲ့ကာလကို " သၾကၤန္ " အခါလို႕ သတ္မွတ္မယ္။ သၾကၤန္ ရက္ေတြဟာ အတာကူးရက္ေတြျဖစ္လာတာမို႕ ဘုရင္တစ္ဦးတစ္ေယာက္တည္းအတြက္ မဟုတ္ေတာ့ဘဲ လူအမ်ားႏွင့္ပိုျပီးသက္ဆိုင္လာမယ္။ ဘုရားေက်ာင္းကန္ေတြမွာ ဘုရားဆင္းတုေတြကို ေရသပၸာယ္၊ တရားနာ ၊ သီလယူ ဥပုသ္ေစာင္႔ မယ္၊ လူၾကီးမိဘေတြကို အရိုေသေပးရင္း ေခါင္းေလွ်ာ္ေပးမယ္ ဆိုတာေတြလုပ္လာရင္း ခ်စ္စရာေကာင္းတဲ့ ဓေလ့တစ္ခုျဖစ္လာတယ္လို႕ ထင္တယ္။ ဘိုးေတာ္ ဗဒံုမင္းက မင္းအာဏာသုံး မင္းမိန္႕ေပးျပီး အခ်ိန္ခါမဟုတ္ " သၾကၤန္ " က်ခိုင္းတဲ့အခါ အမတ္ျဖစ္သူ " ေပၚဦး " က ဒီလိုအတင္းအမိန္႕ေပးျပီး " သၾကၤန္ " က်ခိုင္းတာကို လူေတြကလိုက္နာႏိုင္ေပမယ့္ " ေခြး ႏွင့္ သစ္ပင္ " ကေတာ့ျဖင့္ လိုက္နာမွာ မဟုတ္ဖူးလို႕ ျပန္ေလွ်ာက္တယ္ လို႕ ေမွာ္ဘီ ဆရာသိန္းရဲ့ ပါးစပ္ရာဇဝင္မွာ ဖတ္ရဖူးပါရဲ့ ။ အားလုံး က်န္းမာ ခ်မ္းသာၾကပါေစ။ 
