10/2/11

ေမာင္းမ လက္သုံးပံု

ဟိုတေလာေလးက သတင္းၾကီးေနတဲ့ " ေဆာင္ၾကာျမိဳင္ မွတ္တမ္း " ဖတ္ျဖစ္တယ္။ မင္းတုန္းမင္းေနာက္ခံ မွတ္တမ္းလို႕ ထင္ေနခဲ့တာ။ ေခါင္းစဥ္မွာကိုက ' မွတ္တမ္း ' ဆိုတဲ့ အေရးသားနဲ႕ဆိုေတာ့ တကယ္ပဲ မွတ္သားရေတာ့မယ္ထင္ခဲ့တာ။ ဖတ္ၾကည့္ေတာ့မွ ေမာင္မိႈင္း ျဖစ္ေနတယ္။

ေပါက္ကရေလးဆယ္ေတာ့ေရးရဲ့ တကယ္တန္ဖိုးရွိတဲ့မွတ္တမ္းမွတ္ရာမ်ိဳးေတာ့ မဟုတ္ခဲ့။ စာေရးဆရာ လိုရာဇာတ္လမ္းဆင္တဲ့ေနာက္ အဟုတ္ၾကီးလိုက္ခဲ့ျပီး အဖ်ား႐ႉးျပန္တယ္။ ရွင္းရွင္းေျပာေတာ့ ဝတၳဳအေနႏွင့္လည္း အံမဝင္၊ မွတ္တမ္းလည္းမဟုတ္တဲ့ တကယ့္ အပ္ေၾကာင္းထပ္ ကာမခန္းေတြခ်ည္းေရးထားတဲ့ အျပာစာအုပ္လို႕သာမွတ္တယ္။

မင္းတုန္းမင္း မိဘုရားမ်ားတာလူတိုင္းသိတယ္။ ရွင္းရွင္းေျပာေတာ့ နန္းေတာ္ထဲက အမ်ိဳးသမီးေတြအားလုံးသူ႕မယားခ်ည္းလို႕ ေျပာလို႕ရတယ္။ ဒီေတာ့ နန္းေတာ္ထဲက အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ အေရးဟဲ့အေၾကာင္းဟဲ့ဆို သက္လုံးေကာင္းဖို႕ဆိုတာထက္ အရွင့္အလိုေကာင္းဖို႕ ေလ့က်င့္သင္ၾကားရဟန္တူပါတယ္။ ဒီေတာ့ လက္သုံးပံုက်မ္းအျဖစ္ မွတ္တမ္းလုပ္ျပီးသင္ၾကားေပးရပါတယ္။

အဲဒီ က်မ္းကို " ေမာင္းမ လက္သုံးပံု " လို႕ ေခၚပါသတဲ့။ ေဒါက္သာသန္းထြန္း နယ္လွည့္ရာဇဝင္ စာ၂၈၄ မယ္ေျပာထားတာက မင္းတုန္းမင္းၾကီးရဲ့ မိဘုရားတစ္ပါးမွာ ပုရပိုဒ္တစ္ခုရွိတယ္။ လူေယာက်္ား လူမိန္းမ ႏွစ္ေယာက္တြဲသံ ဝါသျပဳေနတဲ့ ပံုႏွစ္ဆယ့္ေလးပံုပါသတဲ့။ အသက္ၾကီးလာတဲ့ မိဘုရားၾကီးက မီး႐ိႈ႕ဖ်က္ဆီးခိုင္း လို႕ အခိုင္းခံရတဲ့လူက တိတ္တဆိတ္ ဓာတ္ပံု႐ိုက္ယူထားလို႕ ပံုမွတ္တမ္းက်န္ရစ္ပါတယ္တဲ့။ အဲဒီဓာတ္ပံုကိုေတာ့ ျမင္ဖူးခ်င္ပါရဲ့။ ဘယ္မိဖုရားျဖစ္တယ္ဆိုတာ နာမည္တပ္ျပီးမေျပာခဲ့ေပမယ့္ ထားဝယ္မွာေနသြားတဲ့ နာမည္ၾကီးမင္းတုန္းမင္းရဲ့ မိဘုရားၾကီးမ်ားျဖစ္မလားလို႕ ခန္႕မွန္းပါရဲ့။

ေရွးကျမန္မာ အမ်ိဳးသမီးတစ္ေယာက္မွာ နန္းတြင္းဝင္ျပီဆိုတာနဲ႕ သင္ၾကားရတဲ့ နန္းမူနန္းရာေတြထဲမွာ " လိင္မႈဆိုင္ရာပညာရပ္ ' ဟာလည္းဘဲ မသင္မျဖစ္သင္ၾကားရတဲ့ ပညာရပ္တစ္ခု။ ေရွးတရုတ္မွတ္တမ္းေတြမွာေတာ့ အတိအလင္း မွတ္တမ္းေတြက်န္ရစ္တယ္။ အိႏၵိယ မွတ္တမ္း ပုရပိုဒ္ေတြ ေဆးေရးေတြမွာလည္း မွတ္မွတ္သားသားက်န္ရစ္တယ္။ တိဘက္ဘက္က ေရွးလက္ရာေတြမွာလည္းက်န္ရစ္တယ္။ အထူးခ်ျဖင့္ ပုရပိုဒ္ေတြမွာက်မ္းတစ္ေဆာင္အျဖစ္နဲ႕ က်န္ရစ္တယ္။ အမွန္ေတာ့ ဒီလို နန္းဓေလ့ထဲ လိင္မႈဆိုင္ရာေတြကို တီးတိုးသဖန္းပိုး လို႕တမ်ိဳး အတိလင္းတစ္သြယ္သင္ၾကားေပးရတာဟာ အေရွ႕ အေနာက္ ကမၻာ ဘယ္ေနရာမွာျဖစ္ျဖစ္ ေရွးသက္ဦးဆံပိုင္ ဘုရင္စနစ္ရွိခဲ့တဲ့ တိုင္းႏိုင္ငံေတြမွာ လုပ္ျမဲထံုးစံသာျဖစ္တယ္။ ဘာသာတရားနဲ႕မဆိုင္ပါ။

မင္းတုန္းမင္းျပီးေတာ့ သီေပါမင္းလက္ထက္ လွမ္းၾကည့္ရေအာင္ပါ။ ညီအမေတြကို မယား/မိဖုရားလုပ္တာလူတိုင္းသိတယ္။ စုဖုရားလတ္ ခ်ဳပ္ခ်ယ္လို႕ သိပ္မ႐ႈပ္ႏိုင္ရွာဘူးရယ္လို႕ လူတိုင္းသိထားၾကတယ္။ ဒိုင္းခင္ခင္ကေတာ့ ဇာတ္လမ္းတစ္ပုဒ္အျဖစ္က်န္က်စ္တယ္။ စုဖုရားလတ္ ေဝဖန္ေရးေတြထဲမွာ ဆရာၾကီးျမသန္းတင့္ရဲ့ ေဝဖန္ေရးမွာေတာ့ စုဖုရားလတ္ သီေပါနဲ႕ေပါင္းဖက္ေတာ့ ဆယ္ေက်ာ္သက္။ ပါေတာ္မူေတာ့ ၂၀ စြန္းစြန္းရယ္။

ဒီေတာ့ ဒီအသက္ရြယ္ ဘုရင့္မိဘုရားတစ္ပါးဆီ ဒီလိုအျပဳမူေတြရွိတယ္ဆိုသာ သာမန္မိန္းမသားေတြလို ျပဳမူတာဘဲဆိုျပီး ေဖးေဖးမမေျပာသြားခဲ့တယ္။ လူတခ်ိဳ႕ကေတာ့ စုဖုရားလတ္ဟာ တစ္လင္တစ္မယား စနစ္ကိုတည္ေထာင္ဖို႕ ၾကိဳးစားခဲ့တဲ့ ေနဝင္ခ်ိန္မိဖုရားတစ္ပါးအျဖစ္ ေခၚဆိုတတ္ပါေသးတယ္။ ထားပါေတာ့။

သီေပါမင္းေခတ္ ဝက္မစြတ္ဝန္ေထာက္ သိမ္းထားတဲ့ ပုရပိုဒ္ေတြထဲမွာ ဘုရင္အလိုရွိတိုင္း ကာမဂုံျဖည့္ေပးရတဲ့ အမ်ိဳးသမီးစာရင္း က်န္ရစ္တယ္။ အဲဒီစာရင္းကို ျပဳစုေပးရတဲ့သူက ေရနံသာစားျဖစ္တယ္။ ရွင္းရွင္းေျပာေတာ့ ဘုရင္လုပ္သူက အဟမ္း အဟမ္း ဆိုရင္ ေရနံသာစားက စားရင္းထဲကအတိုင္း နီးစပ္ရာ အမ်ိဳးသမီးေျပးေခၚေပးရဟန္တူပါတယ္။ စာရင္းကို ၾကည့္ရေအာင္ပါ။

" ကာမဂံု အခြင့္ရလွ်င္ အခါမေရြး ( x ) လိုေၾကာင္း ေရနံသာ ေရတြက္သည့္စာရင္း "

သမီးပ်ိဳ စာရင္းျဖစ္ျပီး စုစုေပါင္း ၁၆ ေယာက္။
၁။ အစ္မေတာ္ဘုရား ( ခြၽန္းေတာင္း / မိုင္းခိုင္မင္းသမီး )
၂။ ျပင္စည္မင္းသမီး (မေကြး မိဖုရားသမီး )
၃။ မိုးမိတ္မင္းသမီး (စာပြဲေတာင္းမိဖုရားသမီး )
၄။ လိႈင္ကြၽန္းသမီးၾကီး (ေတာင္တြင္း/မင္းကေတာ္သမီး)
၅။ ငန္စြန္ (မိဖုရား)သမီး ထရန္ကာ (မင္းသမီး)
၆။ ေၾကးျမႇင့္ မိဖုရား
၇။ ပင္းအတြင္းဝန္ သမီး
၈။ မိုင္ခိုင္ ( ျမိဳ႕စားခင္မမင္းဝန္) မင္းသမီးအၾကီး
၉။ မိုင္ခိုင္ ( ျမိဳ႕စားခင္မမင္းဝန္) မင္းသမီးအငယ္
၁၀။ ေညာင္ဝန္ သမီး
၁၁။ ဥယာဥ္အုပ္ သမီး
၁၂။ တရားမ အေရးပိုင္သမီး
၁၃။ စာေရးၾကီး ငအံု သမီးအၾကီး
၁၄။ ကုလားဝန္ သမီးအၾကီး
၁၅။ သီေပါဝန္ သမီး
၁၆။ ပင္သာ သမီး

သူတပါး မယား ေတြလည္းပါတယ္။ စာရင္းၾကည့္ပါ
၁။ ေတာင္ခြင္မင္းၾကီး ကေတာ္
၂။ ပင္သာ (မင္းသား) မယား
၃။ စာေရးၾကီး ဦးဘိုးရွုတ္ မယား
၄။ ေရနံေခ်ာင္းမင္းၾကီး မယား သီလ
၅။ အေျမာံဝန္ မယား
၆။ ကြပ္ရြာဝန္ေထာံ မယား
၇။ ခန္ပတ္ဝန္ၾကီး မယား
၈။ ေရွ႕ဝင္းမႉး မယား
စုစုေပါင္း သူတပါး မယား ၈ ေယာက္ရွိတယ္။

သူတပါး တူမ ႏွင့္ အျခား သမီးလား မယားလားမသိတဲ့ စာရင္းက
၁။ ပင္းကလဲဝန္ေထာံ တူမ
၂။ ကုလားမ ဘီဘီ
၃။ ျပင္စည္
၄။ ေက်ာံပန္းေတာင္း
စုစုေပါင္း ၄ ေယာက္။ သီေပါမင္းေခတ္မွာ အျဖဴမ ကိုယ္လုပ္ေတာ္ေတြလည္းရွိတယ္။ သူတို႕ေတြဟာ သက္ဆိုင္ရာနယ္ခ်ဲ႕လိုတဲ့အစိုးရကေစလြတ္တဲ့ လခစားေၾကးစား မိန္မပ်က္ တစ္ျဖစ္လဲ သူလွ်ိဳေတြေပါ့။ နာမည္ၾကီးကိုယ္လုပ္ေတာ္ကေတာ့ ယြန္းခင္ခင္ (The Lacquer Lady)ေပါ့။

ဒီစာရင္းဟာ သီေပါမင္းရဲ့ မယားစာရင္းဆိုေသခ်ာေစတာက လူအမည္ေတြႏွင့္ အမိန္႕ေတာ္ထုတ္တဲ့ေန႕ ( မွတ္တမ္းတင္တဲ့ေန႕ ) ဟာ ျမန္မာလို ၁၂၄၆-၁၂၄၇ ခု ( ၁၈၈၄-၅ ) ျဖစ္တာေၾကာင့္ပါတဲ့။

အထူးမွတ္သားရမွာက ရွင္ဘုရင့္အလိုရွိတိုင္း လာေရာက္ျပီး ကာမဂံု ဆက္ရမယ့္စာရင္းထဲမွာ သူတပါးမယားေတြပါေနတာပါဘဲ။ ဘာသာတရားအဆုံးမႏွင့္ သီလတရား က်င့္ဝတ္ေတြရွိေစကာမူ ဘုရင္ေတြအတြက္ အက်ဳံးမဝင္တာ သတိထားမိပါတယ္။ ဘုရင္ဆိုတာ ကာေမသု သီလေစာင့္စရာမလိုတဲ့သေဘာေပါ့။ မင္းက်င့္တရားဆယ္ပါးေတာ့ မေျပာေတာ့ပါဘူး။

9/25/11

ေရွးက ျမန္မာ့တပ္မေတာ္မွာ အမွတ္သညာအျဖစ္ ေဆးေရး

ေရွးက ျမန္မာ့တပ္မေတာ္မွာ အၾကပ္ စစ္သည္ တပ္သားေတြကို အုပ္စုခြဲရာမွာ အမွတ္သားအျဖစ္ ေဆးေရးျပီးမွတ္တယ္လို႕သိရတယ္။ ေဆးေရးတယ္လို႕ ဆိုထားတဲ့အတြက္ အစီရင္သေဘာ ေဆးမင္ေၾကာင္ထိုးတာမ်ိဳးေတာ့မဟုတ္ပါ။ တပ္စု တပ္သား ခြဲျခားရာမွာ သူ႕အစု ကိုယ့္အစုလြယ္ကူသိသာေစရန္ေသာ္လည္ေကာင္း ဘယ္သူက ဘယ္အစုဆိုတာကိုအလြယ္တကူသိရွိႏိုင္ရန္ေသာ္လည္းေက ာင္း ရည္ရြယ္တယ္လို႕ထင္ပါတယ္။ ရာထူးရာခံ အဆင့္တန္းခြဲျခားတဲ့ သေဘာမသက္ေရာက္ပါ။

သို႕ေပမယ့္ သတိထားရမွာက အေလာင္းဘုရားလက္ထက္ ကသည္းျပည္ကိုတိုက္ရာမွာ အထူးတပ္သားအုပ္စု (တပ္ခြဲ) ဖြဲ႕တယ္၊ အဲဒီတပ္သားအဖြဲ႕ဝင္ေတြအားလုံးရဲ့ကိုယ္ေပၚမွာ မဟာ ပိႏၷဲေဆးစီရင္တယ္လို႕ အမိန္႕ေတာ္တစ္ခုမွာေတြ႕ရတဲ့အတြက္ တပ္သားေတြရဲ့ကိုယ္ေပၚမွာ အမိန္႕အရေသာ္လည္းေကာင္း ၊ အစီအရင္အျဖစ္ေသာ္လည္းေကာင္း အျခားေဆးမင္ေၾကာင္ေတြ ေတြ႕ႏိုင္ေသးတယ္ဆိုတာ သတိခ်ပ္ရပါမယ္။

ေရွးက ျမန္မာ့တပ္မေတာ္မွာ အၾကပ္ စစ္သည္ တပ္သားေတြကို အုပ္စုခြဲရာမွာ အမွတ္သညာအျဖစ္ ေဆးေရးေတြကိုအခံျပီး စာရင္းလုပ္ၾကည့္ပါတယ္။ ဇယားကြက္ေတြပါတဲ့အတြက္ ဖိုရမ္မတင္တတ္ပါ။ ဒါေၾကာင့္ ပံုအျဖစ္တင္လိုက္တယ္ ။ အထက္ပါစာရင္းဟာ ကုန္းေဘာင္ေခတ္ကိုဘဲကိုယ္စားျပဳပါတယ္။




9/7/11

၂၀ ရာစုလက္ရာ ေက်ာင္းအို ေက်ာင္းပ်က္မ်ား

ျမန္မာဗိသုကာအေၾကာင္းေျပာမယ္ ဆိုတာနဲ႕ လူအမ်ားစုက ပုဂံ ဘုရားေတြအေၾကာင္း ေဖာင္ေလာင္ေအာင္ေျပာခ်င္ၾကမလားဘဲ။ ပုဂံေခတ္ဟာ အမွန္တကယ္လည္း ျမန္မာဗိသုကာ ပညာအထြတ္အထိဋ္ေရာက္တဲ့ကာလ တစ္နည္းေျပာေတာ့ " ျမန္မာဗိသုကာ ေရႊေခတ္ " ေပါ့။ ဒီေတာ့ ေစတီ ပုထိုး ဂူဘုရား အေတာ္မ်ားမ်ားက်န္ရစ္တယ္။ လူေတြေနထိုင္တဲ့ အိမ္ ေတြကို သစ္သား/ ဝါးေတြႏွင့္ေဆာက္တာဆိုေတာ့ ခုခ်ိန္မေတြ႕ရေတာ့ပါ။ က်န္စစ္သားနန္းတည္ ေက်ာက္စာအရ " မင္းၾကီးအိမ္ " လို႕ဆိုျပန္ေတာ့ အုပ္ခ်ဳပ္သူ မင္းၾကီးေနတဲ့ အိမ္ဘယ္လိုရွိတယ္ဆိုတာ အရိပ္အမြတ္ေလာက္သိရတယ္။

ရဟန္းသံဃာေတြအတြက္ ေက်ာင္ေဆာက္ျပီး လႉဒါန္းတာမ်ိဳးကို ေက်ာက္စာေတြမွာ မၾကာခဏေတြ႕ရေလ့ရွိေတာ့ ရဟန္းေတြ သီတင္းသုံးေနထိုင္ရာေက်ာင္းေတြလည္း ရွိခဲ့မေပါ့ဆိုျပီး ေကာက္ခ်က္ခ်လို႕ရတယ္။ အဲဒီေက်ာင္းေတြကို အုတ္ေတြႏွင့္ ေဆာက္လုပ္ျပီးစီးထားတာမ်ိဳးဆိုရင္ေတာ့ ကုလားေက်ာင္း လို႕ေခၚတတ္ၾကပါေသးတယ္။ ဒီေတာ့ ကုလားဟန္ ပါတယ္လို႕ ေျပာတာပဲေပါ့။ အုတ္ေက်ာင္းတင္ ကုလားဟန္ပါတာမဟုတ္ပါ ေစတီ ပုထိုး ႏွင့္ ဂူဘုရားေတြဟာလည္းဘဲ ကုလားဟန္ပါတာပါဘဲ။ ကုလား ၊ မြန္ ၊ ပ်ဴ ဟန္ေတြေပါင္းစပ္ျပီးေနာက္မွာေတာ့ ျမန္မာဟန္ျဖစ္လာတယ္။ ပုဂံေခတ္ ဗိသုကာလက္ရာေတြအေၾကာင္းေရးထားတဲ့ စာအုပ္ေတြရွိျပီးသားမို႕ အျမည္းေလာက္သာ ေျပာပါမယ္။

ပ်ဴေခတ္ အေဆာက္ဦးေတြ ေရရွည္မခံပ်က္စီးရတဲ့အဓိက အေၾကာင္းအရာႏွစ္ခုရွိပါတယ္တဲ့။ ပထမ အမွားက ထုထည္ၾကီးေပမယ့္ ေအာက္ပိုင္းမွာေတာ့ ေျမသားနက္နက္တူးျပီး အုတ္ျမစ္ခ်တာမ်ိဳးမလုပ္လို႕ျဖစ္တယ္ ၊ ဒုတိယအမွားက ခုလိုထုထည္ၾကီးၾကီးရဖို႕ အုတ္စီတဲ့အခါ စပ္ေၾကာင္းလႊဲျပီးမစီလို႕ျဖစ္တယ္တဲ့။ အဲဒီအမွားေတြက အေၾကာင္းတစ္ခုခုေၾကာင့္ အေဆာက္ဦးလႈပ္တဲ့အခါ အေျခမခိုင္တဲ့အတြက္ ေဘးဘက္ကို ယိုင္ဆင္းသြားတာမ်ိဳး ၊အလြယ္တကူအက္ေၾကာင္းလိုက္ျပီး အထက္ေအာက္အျခမ္းလိုက္ကြဲထြက္သြားတာမ်ိဳး ျဖစ္ေလ့ရွိတယ္။

ျမန္မာေတြရဲ့ ဗိသုကာပညာရပ္ဟာ ပုဂံေခတ္ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ သိသိသာသာ ညံ့သြားတဲ့သေဘာေတြ႕ရတယ္။ ပုဂံေခတ္ေနာက္ပိုင္းေတြ႕ရတဲ့ သာသနိကအေဆာက္ဦးေတြမွာ အဓိကျပသနာက(Stuctural Failure )ျဖစ္တာအေတြ႕ရမ်ားတာသတိထားမိတယ္။ ပုဂံေခတ္ဦးပိုင္း ဂူဘုရားေတြဟာ မြန္ဗိသုကာဟန္လြမ္းတဲ့ ထုထည္ၾကီးၾကီး ႏွင့္ ေျမေပၚဝပ္ေနတဲ့ ဟန္ေတြမ်ားတယ္၊ ဂူတြင္းပိုင္းမွာေတာ့ အလင္းေရာင္ရရွိမႈနည္းတယ္။ သို႕ေသာ္ ႏွစ္ေပါင္း တစ္ေထာင္ေက်ာ္ျပီးသည့္တိုင္ အပ်က္စီးသိပ္မမ်ားဘဲ က်န္ခဲ့တာက မြန္ဗိသုကာဟန္ေတြျဖစ္ေနတာဟာ သိသိသာသာ သတိထားမိစရာျဖစ္လာတယ္။

တကယ္ေတာ့ မြန္ေတြရဲ့ ဗိသုကာဟန္ဆိုတာ ကေမၻာဒီးယား ခမဲလ္ (Khmer)ေတြကေန အတုယူထားတဲ့ဟန္ျဖစ္တယ္။ ခမဲလ္ေတြပညာရွင္ေတြက အေဆာက္ဦးတည္ေဆာက္ရာမွာ အဓိကေဆာက္လုပ္ေရးသုံးပစၥည္းအျဖစ္ ေက်ာက္တုံး ၊ ေက်ာက္ဆိုင္၊ ေက်ာက္သားကိုအသုံးျပဳတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီပညာရပ္ကို ျမန္မာမႈ (မြန္မႈ)ျပဳတဲ့အခါ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္အေျခေနအရ ေျမသားမီးဖုတ္ (အုတ္) ေတြကို အေျခခံေဆာက္လုပ္ေရးပစၥည္းအျဖစ္ အစားထိုးခဲ့ၾကျပန္တယ္။

ထီးလိႈင္မင္း (က်န္စစ္သား ) လက္ထက္ေလာက္ကစျပီး ဗိသုကာပညာ တစ္ဆက္ခ်ိဳး တိုးတက္တယ္လို႕ဆိုၾကပါတယ္။ ဥပမာ အျဖစ္ျပရရင္ သဗၺညဳ ဘုရားေပါ့။ မြန္ဗိသုကာဟန္လို ဝပ္ေနတာမ်ိဳးမဟုတ္ေတာ့ဘဲ အထက္ေကာင္းကင္ကို ငြါးငြါးစြင့္စြင့္ တက္သြားတဲ့ဟန္ ( တက္ႂကြဟန္ ) ဘက္ေျပာင္းလာတယ္။ ဒီလို တက္ႂကြဟန္ ဗိသုကာေၾကာင့္ ဂူအတြင္းပိုင္းကိုအလင္းေရာင္ ပိုမ်ားလာေအာင္ဖန္တီးလာႏိုင္တဲ့အျပင္ လူအမ်ားရဲ့အျမင္မွာ ဂူဘုရားဟာ တကယ္တမ္းအျမင့္ထက္ ပိုျပီးျမင့္တက္ေနဟန္ကိုျဖစ္ေစပါတယ္တဲ့။ ဒီလို တဆက္ခ်ိဳးေျပာင္းလဲလာတဲ့ ဗိသုကာဟန္ကို ျမန္မာဟန္လို႕အမည္ေပးၾကတာေတြ႕ရပါတယ္။

အဲဒီ ျမန္မာေတြရဲ့ တက္ႂကြဟန္ ဗိသုကာဟာ အင္းဝ ေခတ္ေႏွာင္းပိုင္းကစျပီး ကုန္းေဘာင္ေနာက္ဆုံး မင္းဆက္အထိ အခ်ိန္အတိုင္းတာတြင္းမွာေတာ့ ေစတီ ဘုရား ပုထိုးေတြတည္ေဆာက္ရာမွာ အသုံးနည္းသြားျပီး ရဟန္းတို႕ သီတင္းသုံးရာ ဘုန္းၾကီးေက်ာင္း ေတြတည္ေဆာက္ရာမွာသာ ပိုျပီးအသုံးမ်ားပါတယ္။ ဥပမာ ဘံုအဆင့္ဆင့္တက္သြားဟန္ ၊ ျပာႆဒ္ ၊ စႏု ၊ ေဘာဂေတြ ထည့္ျပီး မိုးေပၚခြၽန္တက္သြားတဲ့ဟန္ ' မိုးထိဟန္ ' ေတြဘဲေပါ့။

ခုခ်ိန္မွာေတာ့ အေတာ္ေလးအေတြ႕ရနည္းသြားပါျပီ။ ဒီဇိုင္း ထုတ္ႏိုင္တဲ့ပညာရွင္ေတြ နည္းသြားသလို လုပ္တတ္ကိုင္တတ္သူ ပညာရွင္ေတြလည္း ရွားပါးကုန္ပါျပီ။ ဒီလို ျမန္မာဗိသုကာဟန္ေတြ လူၾကိဳက္နည္း သြားတာဟာ အေတာ္စိတ္မေကာင္းစရာပါဘဲ။ ျပန္လည္ေဖာ္ထုတ္ျပီး မွတ္တမ္းတင္ ထိမ္းသိမ္းဖို႕ရာ အေတာ္ေလးေတာင္အခ်ိန္ေႏွာင္းေနျပီထင္ပါရဲ့။

၂၀ ရာစု ဒီဘက္ေခတ္ ေက်ာင္းအို ေက်ာင္းပ်က္ေတြ ရွိသေလာက္ ျပန္ေဝမွ်လိုက္ပါတယ္။ ၁၉ ရာစုလက္ရာ ေက်ာင္းေတြေလာက္ သစ္သား ပန္းပုလက္ရာေတြမပါေတာ့ေပမယ့္ ခု ၂၁ ရာစုထဲေရာက္ေတာ့ ဒီလိုအေဆာက္ဦးေတြဟာ ျပင္ဆင္ထိမ္းသိမ္းမႈအားနည္း တာေၾကာင့္ ျပိဳပ်က္ယိုင္လဲစျပဳလာပါျပီ။ အဲဒီအေဆာက္အံုေတြေနရာမယ္ ေလေအးေပးစက္တပ္ထားတဲ့ အာစီအုတ္တိုက္ေတြေနရာယူသြားပါျပီ။

ေရႊဘို ခ႐ိုင္၊ ဇီးကုန္း အနီး ငါးရာနဲ ( ငရနဲ ေက်ာင္း )

ေရႊဘို ခ႐ိုင္ ၊ ထန္းတပင္ ေက်းရြာ ( အုတ္ေက်ာင္း )

ေရႊဘို ျမိဳ႕ေပၚ ခ်မ္းသာၾကီးဘုရားေဘးက ဘုန္းၾကီးေက်ာင္း



ပဲခူး ေရႊသာေလွ်ာင္း ဘုရားေဘးက ဇရပ္အို

8/17/11

သမိုင္းထဲက ေလာကီပညာ (၆)


အခ်ဳပ္ကိုျပန္ေျပာရရင္ ျမန္မာေတြရဲ့ ေလာကီပညာေတြထဲက အင္း ၊ အိုင္၊ခလဲ့ ၊ လက္ဖြဲ႕ ၊ ဂါထာ မႏၲန္ ပီယ ဆိုတာတစ္အုပ္စုျဖစ္တယ္။ ေၾကးျပား၊ ေငြျပား ၊ ေရႊျပားေတြအေပၚမွာ အင္းကြက္ေလးေတြေရးျပီး အိမ္မွာျဖစ္ျဖစ္ လူကိုယ္တိုင္ျဖစ္ျဖစ္ေဆာင္ထားတဲ့အခါ အေဆာင္တန္ခိုးေၾကာင့္ ဒုတ္ျပီး၊ ဒါးျပီးမယ္ ၊ နဂိုထက္ အစြမ္းတိုးမယ္။ ရွင္းရွင္းေျပာေတာ့ ေဘးအႏၲရာယ္မ်ိဳးစုံကင္းမယ္ ဆိုတဲ့ ယံုၾကည္ခ်က္နဲ႕ လုပ္တဲ့အစီရင္ျဖစ္တယ္။


ေရွးကဘုရင္ေတြ စစ္တိုက္ထြက္တဲ့အခါ ေလာကီပညာရွင္၊ အင္းေရးဖို႕ ပန္းခ်ီပညာရွင္ နဲ႕ လိုအပ္လို႕ရွိရင္ ပရိတ္ ဂါထာ မႏၲန္ရြတ္ဖတ္ ဖို႕ ရဟန္းေတာ္ ေတြကိုပါ တစ္ပါတည္းေခၚေဆာင္သြားေလ့ရွိပါတယ္။ စစ္မ်က္ႏွာ ၊ စစ္တိုက္ရာအရပ္ကိုလိုက္ျပီး ေလာကီအစီရင္ေတြ မတူပါ။ အေလာင္းဘုရားလက္ထက္ ကသည္းျပည္ကိုစစ္တိုက္ထြက္ရာမွာ သူ႕အားကိုးတဲ့အမာခံတပ္သားေတြကို မဟာပိႏၷဲ အင္းကိုစီရင္တယ္ဆိုေပမယ့္ ယိုးဒယားကိုတိုက္တဲ့အခါ ဒီေလာကီအစီရင္ျပန္သုံးမယ္မထင္ပါ။ အင္းတစ္ခ်ပ္ကို လူေျခာက္ေယာက္ဝိုင္းေရးျပီး အင္းေရးစဥ္ အခါမလပ္ ဂါထာ မႏၲန္ရြတ္ဖတ္ေပးရမည္ ဆိုတဲ့ သကၠရာဇ္ ၉၉၇ခု နယံုလဆန္း ၄ ရက္ေန႕ ( ၉ ေမ ၁၆၃၅ ) ရက္စြဲပါ အမိန္႕ေတာ္တစ္ခုေတြ႕တယ္။


ဒီအုပ္စုထဲမွာ ေဆးမင္ေၾကာင္ အေၾကာင္း ခ်န္ထားလို႕မျဖစ္ပါ။ကိုယ့္အၾကိဳက္ေျပာရရင္ ေဆးမင္ေၾကာင္ ဆိုတဲ့အေခၚထက္ " ထိုးကြင္း မင္ေၾကာင္ " ဆိုတဲ့အသုံးကို ပိုႏွစ္သစ္ပါတယ္။ ျမန္မာပညာရွင္ေတြ က်ယ္က်ယ္ေလာင္ေလာင္ေျပာတာက ျမန္မာေတြ ေဆးမင္ေၾကာင္ စထိုးတာ အဝေခတ္မွာစပါတယ္တဲ့။ တခ်ိဳ႕ ရဲရင့္တဲ့ပညာရွင္ေတြကျဖင့္ ပ်ဴေခတ္ကတည္းက စ ပါတယ္တဲ့။ ဘာကို ကိုးကားျပီး ေျပာတယ္မသိပါ။ ပုဂံေခတ္ဦးပိုင္းကတည္းက အင္းခ်တဲ့အေလ့ရွိတယ္ဆိုတာ က်န္စစ္သား နန္းတည္ေက်ာက္စာကို ဖတ္ျပီးေျပာလို႕ရတယ္။ ဒါေတာင္ ဒီတစ္ခုတည္းကိုမွီျပီးေျပာတဲ့အတြက္ သိပ္ခိုင္မာလွတယ္မဟုတ္ပါ။


သို႕ေသာ္ ေဆးမင္ေၾကာင္ ပ်ဴေခတ္မွာစခဲ့သည္ရွိေသာ္ လက္ဆင့္ကမ္းလာမွာျဖစ္တဲ့အတြက္ ပုဂံေဆးေရးပန္းခ်ီေတြမွာ ေတြ႕ႏိုင္မယ္ထင္တယ္။ ခုေတာ့ ပုဂံေခတ္ အဝေခတ္ နန္ရံေဆးေရးပန္းခ်ီေတြမွာမေတြ႕ရေသးပါ။ ေက်ာက္စာေတြမွာလည္း ဒါမ်ိဳးကိုေဖာ္ျပေလ့မရွိ။ ရတု ၊ ရကန္ ၊ ေလးခ်ိဳး ကဗ်ာေတြထဲမွာေတြထဲမွာ ေတြ႕ႏိုင္လို႕ ဆက္ျပီးသုေတသနလုပ္ရဦးမွာပါ။


အီတလီလူမ်ိဳး ခရီးသြား Nicolo de' Conti' ရဲ့ ခရစ္ႏွစ္ ၁၄၃၅ ခုႏွစ္ျမန္မာျပည္ ခရီးစဥ္မွတ္တမ္းအရ ျမန္မာေတြ ရဲ့ကိုယ္ေပၚမွာ အမ်ိဳးသားတို႕ရဲ့ အေဆာင္ေယာင္ အလွပအျဖစ္ ဒီလို ခႏၶာကိုယ္အစိတ္ပိုင္း ေပၚ သံဆူးႏွင့္ ထိုးျပီး ေဆးေရာင္ ေတြပြတ္ထည့္သုတ္လိမ္းတယ္လို႕ ဆိုတဲ့အတြက္ ေဆးမင္ေၾကာင္ထိုးေလ့ရွိတယ္လို႕ ယူဆခ်င္စရာျဖစ္တယ္။ ဒါဟာေစာ ဆုံးေတြ႕ရတဲ့ ျမန္မာေတြရဲ့ ထိုးကြင္း ေခၚ မင္ေသ့ ေခၚ ေကာ္ရစ္ ေခၚ ေဆးမင္ေၾကာင္ အေၾကာင္းျဖစ္ေပမယ့္ အဲဒီ အီတလီခရီးသြား ျမန္မာျပည္ အင္းဝေရာက္တဲ့ ခုႏွစ္ ဟာ ၁၄၃၅ ခုႏွစ္ အေသျခာဟုတ္ရဲ့လားဆိုတာ စီစစ္ဖို႕လိုပါဦးမယ္။ ၁၄၃၅ ခုႏွစ္ေသျခာခဲ့ရင္ေတာ့ ေလာေလာဆယ္ ေဆးမင္ေၾကာင္ အေၾကာင္း အေစာဆုံးေတြ႕ရတဲ့ မွတ္တမ္းျဖစ္ပါမယ္။


ခရစ္ႏွစ္ ဟံသာဝတီ ဆင္ျဖဴမ်ားရွင္ ဘုရင့္ေနာင္ (၁၅၅၁ - ၁၅၈၁) လက္ထက္ေရာက္တဲ့အခါမွာေတာ့ အဲဒီေဆးမင္ေၾကာင္ေတြဟာ အေဆာင္ေယာင္ အလွပထက္ ေလာကီပညာရပ္ ဆိုင္ရာအစီရင္ေတြအျဖစ္ ေျပာင္းလဲတိုးတက္လာတယ္လို႕ ခန္႕မွန္းပါတယ္။ တစ္နည္းေျပာေတာ့ ထိုးကြင္းမင္ေၾကာင္ဟာ ယံုၾကည္မႈကိုအေျခခံတဲ့ ေလာကီပညာရပ္ဆိုင္ရအစီရင္ျဖစ္ပါတယ္။ အင္းခ်ျပီးေရးထားတဲ့ ေၾကးျပား ၊ ေငြျပားေလးေတြကိုလိပ္ျပီး လက္ေမာင္းမွာခ်ည္ထားမယ္။ ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႕ေဆာင္ထားမယ္။ အဲဒီအခါ အေဆာင္တန္ခိုးနဲ႕ အစြမ္းထက္မယ္၊ ခုန္ပ်ံ ေက်ာ္လႊား ႏိုင္မယ္ ၊ ဓား လွံ ေလး ျမႇား ရန္ကကင္းလြတ္မယ္ စသျဖင့္ ယုံၾကည္ၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္။


သို႕ေပမယ့္ ဒီလိုစီရင္ထားတဲ့ ေၾကးျပား ၊ ေငြျပားအေဆာင္ကို ကိုယ္မွာခ်ည္ထားေပမယ့္ က်ေပ်ာက္တာမ်ိဳးရွိမယ္။ ဒီေတာ့ တခ်ိဳ႕က အသားအနာခံျပီး အေရျပား ဒါမွမဟုတ္ အသားထဲထိ ခြဲျပီးထည့္မယ္။ ေနာက္ေတာ့ ေၾကးျပား ေငြျပားေပၚ အင္းေရးရာကေန လူ႕ခႏၶာကိုယ္ ေျခ လက္ ေခါင္း ခါးေတြမွာ တိုက္႐ိုက္ေရးျပီးစီရင္ၾကတယ္လို႕ထင္ပါတယ္။ အေဆာင္လက္ဖြဲ႕လို မေတာ္တဆ က်ေပ်ာက္ဖို႕ရာ ပူပင္စရာမလိုတဲ့အျပင္ ေဆးစြမ္းလည္းပိုျပီး ထက္လာေစလိမ့္မယ့္ယုံၾကည္ေနၾကပါမယ္။


၁၅ ရာစုေနာက္ပိုင္း မင္ေသ့ ၊ ထိုးကြင္း ၊ မင္ေၾကာင္ အေၾကာင္းေရးစပ္ၾကတဲ့ ပ်ိဳ႕ ၊ ကဗ်ာ ၊ လကၤာ ၊ ဧခ်င္း ၊ ေတးထပ္ ေတြအမ်ားၾကီးရွိပါျပီမို႕ တစ္ခုျခင္းစီကို မေရးလိုေတာ့ပါ။ မဟာဓမၼရာဇာ ဘြဲ႔ခံ အေနာက္ဖက္လြန္မင္း ခရစ္ႏွစ္ (၁၆၀၅-၁၆၂၈) ေခတ္ ရဟန္းတစ္ပါးျဖစ္တဲ့ အရွင္ကႆဖ ေရးတယ္လို႕ယူဆရတဲ့ ေညာင္ရမ္းေခတ္ လူတန္းစားအေၾကာင္း စပ္ဆိုတဲ့ ရကန္တစ္ပုဒ္မွာေတာ့ ' မင္ေသ့ထိုး ' သူ ဆိုျပီးပါတယ္။ ဒီေတာ့ ၁၆ ရာစုမွာ ဒီပညာရပ္ႏွင့္ အသက္ေမြးဝမ္းေၾကာင္းျပဳသူေတြရွိေနျပီလို႕ ခန္႕မွန္ရတယ္။ ဒါက ဘာကိုေျပာသလဲဆိုေတာ့ ပြဲေက်ာင္း ရဟန္းေတြအျပင္ ဒီပညာရပ္နဲ႕ အသက္ေမြးတဲ့ သီးျခားလူတန္းစားတစ္ရပ္ရွိတယ္ဆိုတာ နားလည္ရပါတယ္။


၁၈ - ၈- ၁၈၁၂ ေန႕စြဲ ဘုရင့္အမိန္႕ေတာ္ တစ္ခုမွာ " ငါးပိတန္းဆရာႏွင့္ အပါအဝင္ ရဟန္းသာမေဏတို႕မွာ ေရွ႕ပြဲေက်ာင္းတို႕ အေနအထိုင္ အတိုင္း ဦးထုပ္ေဆာင္း သရပတ္ေဆာင္း ဒုကုဋ္တင္ ရင္ဖြဲ႕စည္း စည္တီး မီးႏွက္ ေဆးေရး ကြင္းထိုး မသာလိုက္ ေဗဒင္ေဟာ ေလွေလွာ္ လက္ေဝွ႕သတ္မွစ၍ ေရွ႕ပြဲေက်ာင္းတို႕ ေနထိုင္သည့္နည္း ေနထိုင္ၾကေစ။ " လို႕ေတြ႕ရတယ္။ ေဆးေရး ကြင္းထိုး ဆိုတာ တစ္နည္း ေဆးမင္ေၾကာင္ထိုးတာကိုေျပာတာျဖစ္ျပီး " ေဆးမွတ္တယ္ " ဆိုတဲ့အေခၚနဲ႕မတူပါ။ ေရွးျမန္မာစစ္သည္ေတြ အစုဖြဲ႕ ခြဲတဲ့အခါ လြယ္ကူေစဖို႕အတြက္ လူ႕ခႏၶာကိုယ္ ေျခ လက္ ေခါင္း ခါးေတြမွာ နတ္သား ၊ ဘီလူး ၊ ဆင္ပံု ၊ ျမင္းပံု ၊ အလံ ၊ ဓား ၊ ေလး ၊ ျမႇား စသျဖင့္သင့္ေတာ္သလို ေရးမွတ္တာကို ေဆးမွတ္တယ္လို႕ေခၚပါတယ္။ ဒီႏွစ္ခု ခြဲျခားသိဖို႕လိုပါမယ္။


ေဗဒင္ ယၾတာ ဆိုတဲ့ေလာကီပညာရပ္ ဘယ္တုန္းကတည္းက စတယ္ဆိုတာေျပာဖို႕မလြယ္ပါ။ ဘာသာေရးအျမင္အရ သိတၳဒၶ မင္းသား ဘုရားျဖစ္၊ မျဖစ္ ပုဏၰားေတြက ေရွ႕ျဖစ္ေဟာတယ္ ဆိုရင္ ဒီပညာရပ္ဘယ္တုန္းကတည္းကေပၚတယ္ဆိုတာခန္႕မွန္းဖို႕ရာမလြယ္ပါ။ လူတစ္ေယာက္ဘာျဖစ္မယ္ ၊ ေဘးအႏၲရာယ္က်ေရာက္ဖို႕ရွိတယ္ ၊ ဘယ္လိုလုပ္ပါ ဘယ္လိုေနထိုင္ပါဆိုတဲ့ ေရွ႕ျဖစ္အေဟာ ဟာ အလြယ္ေျပာလို႕ရတဲ့ ေဗဒင္ နဲ႕ ယၾတာ။ ေနာင္လာမယ့္ ႏွစ္ပါင္း တစ္ရာ ႏွစ္ရာေလာက္အထိ ၾကိဳျပီး ေရွ႕ျဖစ္ေဟာတာမ်ိဳးကို သိုက္စာလို႕ေခၚတယ္။ ရတနာပစၥည္းေတြ ဘယ္အရပ္ ဘယ္ေနရာမွာ ျမႇဳပ္ႏွံထားတယ္ဆိုတာမ်ိဳးကို တြက္ခ်က္ေရးမွတ္ထားတာမ်ိဳးကိုလည္း သိုက္စာလို႕ေခၚပါေသးတယ္။


အတိတ္ ၊ နိမိတ္ ၊ တေဘာင္ ၊ စနည္း ဘေဝါဆိုတာေတြဟာလည္း ေလာကီပညာရပ္ဆိုင္ရာ အုပ္စုတစ္စုျဖစ္တယ္။ အတိတ္ကျဖစ္ခဲ့တာ အခုျဖစ္ေနတာေတြဟာ ေနာင္အခါျဖစ္လာဖို႕ရွိတယ္ဆိုျပီး ေရွ႕ေျပးဖတ္တာကို သတိေပးတဲ့အတိတ္လို႕ဆိုတယ္။ နိမိတ္ဆိုတာကေတာ့ မၾကာခင္ က်ေရာက္မယ္အႏၲရာယ္ကို ထင္သာျမင္သာေအာင္ အခု ခလုတ္တိုက္တယ္ဆိုသလို အခက္အခဲတစ္ခုကို ၾကဳံရတာမ်ိဳးျဖစ္တယ္။ တေဘာင္က ေနာင္မၾကာခင္က်ေရာက္မယ့္ ေဘးအႏၲရာယ္ကို လူအမ်ားက ၾကိဳျပီးေျပာေနတတ္တယ္ကိုေခၚတယ္။


စနည္းဆိုတာက လူသံမဟုတ္ဘဲ အသံဆိုးအသံနက္ ဘာေၾကာင့္မွန္းမသိဘဲ ၾကားရျခင္းကို ေထာက္ျပီးေရွ႕ျဖစ္ေဟာတာကိုဆိုလိုတယ္။ ဘုရင္ေတြအတြက္ စနည္းနာတယ္ ဆိုတာက မ်က္ျမင္ၾကဳံေတြ႕ရတဲ့ ကိစၥကို တျခားလူမၾကားဘူးအထင္နဲ႕အခ်င္းခ်င္း တီးတိုးေျပာဆိုေနတာမ်ိဳးကို ေခ်ာင္းနားေထာင္ျပီး ေဝဖန္ခ်က္ရယူတာပါတဲ့။ ဘေဝါက သိပ္ၾကီးက်ယ္တဲ့ ဒုကၡတစ္ခုေတြ႕ရေတာ့မယ္လို႕ ေၾကာက္လန္႕စိတ္ေပၚေအာင္ မျဖစ္စဘူး ျဖစ္တဲ့ကိစၥျဖစ္ပါတယ္တဲ့။ ဥပမာ ဆင္းတုေတာ္ ေသြးထြက္တယ္ ၊ မ်က္ရည္စို႕တယ္၊ ေကာင္းကင္အလုံးခ်င္းခ်င္းနီတယ္ ၾကယ္တံခြန္လြတ္တယ္ စသျဖင့္။


ျမန္မာ့သမိုင္းမွာ ေလာကီပညာရပ္ကို ေခတ္အဆက္ဆက္ မင္းေတြသာမက ရဟန္း ရွင္လူ ျပည္သူအေပါင္းကပါ အေလးေပး ေဆာင္ရြက္ေလ့ရွိတာကိုေတြ႕ရပါတယ္။ ရွင္းရွင္းေျပာေတာ့ ဘာသာတရားဆိုင္ရာ အဆုံးမေတြရွိေစကာမူ ေလာကီပညာရပ္ကို သိပ္အားကိုးတယ္လို႕ ဆိုႏိုင္တယ္။ ေလာကီပညာရပ္ေတြကို ေကာင္းက်ိဳး အတြက္သုံးတယ္လို႕ တပ္အပ္မေျပာႏိုင္ေပမယ့္ သူတပါးဒုကၡေရာက္ေအာင္ ဆိုးက်ိဳးအတြက္သုံးတာေတြလည္းရွိတယ္ဆိုတာ ေျပာႏိုင္တယ္။ ေခတ္အဆက္ဆက္ မင္းေတြေရာ လူေတြပါမက်န္ အမွန္တရားႏွင့္ ကင္းလြတ္ျပီး ေလာကီပညာရပ္ေတြကို သိပ္အားကိုးလြန္တဲ့အတြက္ အျပစ္မဲ့လူေတြထိခိုက္ပ်က္စီးေစတာမ်ိဳးဟာ နည္းနည္းေလးမွေကာင္းတဲ့အရာလို႕ မထင္ပါ။


အခ်ဳပ္ျပန္ေျပာရရင္ ဒီေဆာင္းပါးဟာ ဟိုတစ္စ ဒီတစ္စ ဆြဲထုတ္ထားတဲ့ " စပ္ထမီ " တစ္ထည္သာ။ လိုအပ္ခ်က္မ်ားစြာ ရွိေနဦးမွာပါ။ အျခားအခ်က္လက္ေတြ အေတာ္မ်ားမ်ားရွိေနေသးတယ္ဆိုတာ အားလုံးသိျပီးျဖစ္မွာပါ။ ဒီထက္ပိုျပီး အခ်ိန္ေပးႏိုင္တဲ့အခါ ျမန္မာ့ေလာကီပညာရပ္ေတြအေၾကာင္း ဒီထက္ပိုျပီး ျပည့္စုံတဲ့ စာတမ္းတစ္ေဆာင္အျဖစ္ ျပဳစုဖန္တီးႏိုင္လိမ္႔မယ္လို႕ ယုံၾကည္ပါတယ္။

ရည္ညႊန္း။ ။
ျမန္မာ့သမိုင္းတြင္ ေလာကီပညာအေရးပါပံု ၊ ေဒါက္တာသန္းထြန္း ၊ ျမန္မာေထြေထြရာရာသမိုင္း ၊ စာ ၄၈-၇၄။
ပဒတ္လိုဏ္ ( ဗဒလင္းဂူ ) ေက်ာက္ေရးအႏုပညာ၊ ေဒါက္တာသန္းထြန္း၊ ျမန္မာ့သမိုင္းပံု ၊ စာ ၃၄- ၄၂။
က်န္စစ္သားနန္းတည္ေက်ာက္စာ မြန္ဘာသာ၊ ေဒါက္တာသန္းထြန္း ၊ျမန္မာ့ ထီးမူနန္းရာ ၊ စာ ၃-၁၆။
ႏွစ္ ၆၀၀ ျပည့္ အင္းဝ၊ အင္းဝေခတ္ျပန္လည္သုံးသပ္ခ်က္ ၊ ေရႊကိုင္းသား ၊ ရာျပည့္စာအုပ္တိုက္၊ ဒီဇင္ဘာ ၂၀၀၈။
တေကာင္း -သေရေခတၱရာ - ပုဂံ - အင္းဝ- အမရပူရ - မႏၲေလး ႏွင့္ ေခတ္သစ္ ဆင္ယင္ထုံးဖြဲ႕မႈ ၊ ေရႊကိုင္းသား ၊ ရာျပည့္စာအုပ္တိုက္ ၊ ၂၀၀၅။
အမိန္႕ေတာ္ေပါင္းခ်ဳပ္ ပ-ဒု တြဲ ၊ ေဒါက္တာသန္းထြန္း ၊ The Royal Orders Of Burma, I & II
ကုန္းေဘာင္ေခတ္ စစ္တမ္းမ်ား ၊ ေဒါက္တာရီရီ ။
ျမန္မာ့ရက္စဥ္သမိုင္း ပ-ဒု-တ တြဲ၊ ယဥ္ေက်းမႈ ဝန္ၾကီးဌာန သမိုင္းသုေတသန ဦးစီးဌာန၊ ၂၀၀၉။
မႏၲေလးမဟာမုနိတံတိုင္းအတြင္းရွိ ေက်ာက္စာမ်ား တ-တြဲ၊ ပညာေရးဝန္ၾကီးဌာန ျမန္မာ့သမိုင္းအဖြဲ႕ ႏွစ္ ၅၀ ျပည့္ ေရႊရတု၊ ၂၀၀၆။
ျမန္မာမဟာ မဂၤလာမင္းခန္းေတာ္၊ စာေရးေတာ္ၾကီး ဦးရာေက်ာ္၊ရာျပည့္စာအုပ္တိုက္ ၊ တ-အၾကိမ္ ၂၀၀၉။
ေရႊနန္းသုံး ေဝါဟာရအဘိဓာန္ ၊ ဦးေမာင္ေမာင္တင္၊ သာသနာေရး ဦးစီးဌာန ဗုဒၶသာသနာအဖြဲ႕ ပံုႏွိပ္တိုက္၊ ဒီဇင္ဘာ ၁၉၇၅။
ပုဂံလြန္ ႏွစ္တစ္ရာ (၃) သတိုးမင္းဖ်ား ၊ ဒါက္တာသန္းထြန္း ၊ တစ္ေန႕တစ္လံ ပုဂံဘယ္ေျပးမလဲ ၂၀၀၆၊ စာ ၄၈၅-၄၉၀။
နယ္လွည့္ရာဇဝင္ ပ-ဒု-တ တြဲ ၊ ေဒါက္တာသန္းထြန္း ၊ ျပည့္စုံ စာအုပ္တိုက္ ၂၀၀၄။

8/8/11

သမိုင္းထဲက ေလာကီပညာ ( ၅ )

ဗဒံုမင္းေနာက္ ႏွစ္ေပါင္း ၄၀ အၾကာ၊ မင္းတုန္းမင္း (၁၈၅၃-၁၈၇၈) လက္ထက္မွာ မႏၲေလးနန္းေတာ္ကိုတည္ေဆာက္တယ္။ ၁၈၅၇ ဩဂုတ္လ ျမိဳ႕ကြက္႐ိုက္ျပီးကတည္းက အေစာင့္အေရွာက္ အရံအတားလည္းျဖစ္နန္းသက္လည္းရွည္ေအာင္ဆိုျပီး ေလာကီအစီအရင္ေတြအစြမ္းကုန္သုံးပါတယ္။၂၀ ဧျပီ ၁၈၅၈မွာ ျမိဳ႕တံခါးေတြမွာ အင္းျမႇဳပ္တယ္။ အင္းေတြေရးထားတဲ့ ျမိဳ႕ေစာင့္နတ္႐ုပ္ေတြကိုစီရင္တယ္။ ၂၇ မတ္ ၁၈၅၈ ခုႏွစ္မွာ နတ္႐ုပ္ေတြကို လိပ္ျပာသြင္းတယ္။ နတ္႐ုပ္ေတြကို လိပ္ျပာသြင္းတယ္ဆိုေတာ့ လူစေတးတာကိုေျပာသလားဆိုတာ ေသခ်ာမသိပါ။ ၁၅ ေမ၁၈၅၉ မွာ ျမိဳ႕ေထာင့္ေတြမွာ တစ္ရာ့တစ္ဆယ္ဝင္ စည္အိုးၾကီးေတြကို ဆီအျပည့္ထည့္ျပီးျမႇဳပ္တယ္။

မႏၲေလးနန္းေတာ္ ႏွင့္ ျမိဳ႕တည္ေဆာက္ရာမွာသုံးတဲ့ အင္းနာမည္ေတြက
၁။ စမၸာနဝေနာ ကိုးသြယ္ အင္း ( စမၸာနဝရတ္ ကိုးသြယ္ အင္းျဖစ္မယ္ထင္ပါတယ္)
၂။ ဥလႅလိရိအ႒မုက္ အင္း
၃။ သီရိေဇယ် သက္ေတာ္ရွစ္ဆယ္ အင္း
၄။ သီရိေဇယ် မဏိလသက္ေတာ္ရွည္ အင္း
၅။ သာသနာ ၅၀၀၀ အင္း
၆။ သိရသႎၼ ေမဂါထာ အင္း
၇။ သမၼဳေဒၶအင္း
၈။ သတၱ ရတနာအင္း
၉။ အ႒ေဇယ်မဂၤလာအင္း ( ေဒါက္တာသန္းထြန္း ၊ နယ္လွည့္ရာဇဝင္ ၊ စာ ၂၆၈ မွကူးယူပါတယ္။ )

ဘယ္အင္းကို ဘယ္လိုစီရင္ျပီးဘယ္လိုအကြက္ေတြခ်တယ္ဆိုတာ ေသျခာမရွိလို႕ မရွင္းျပႏိုင္ပါ။ သို႕ေသာ္ ၉ ေမ ၁၆၃၅ ခုႏွစ္ ဘုရင့္အမိန္႕ေတာ္ပါ အခ်က္လက္ေတြကို ကိုးကားျပီး အင္းခ်ရာမွာလိုက္နာရမယ့္ သံမဏိစည္းမ်ဥ္းေတြဘယ္လိုရွိတယ္ဆိုတာကို ေျပာႏိုင္သေလာက္ကို ခန္႕မွန္းျပီးေျပာပါမယ္။

" အင္းဆိုသည္အရာသည္ ကန္းျခင္းေစြျခင္းေထာင့္ယြန္္းျခင္းမရွိရ၊ သံကညစ္ျဖစ္ေစ၊ ႏြားေမြးစုတ္ျဖစ္ေစ၊ ကညစ္သြားစုတ္ဖ်ားခ်၍ ေရးျပီးမွ မသင့္မကာသည္ဟူ၍ ေျမျဖဴႏွင့္ မပြတ္ေခ်ေစႏွင့္ ၊ အင္းျပားျဖစ္ေစ ၊ ပန္းေပါင္းအင္းျဖစ္ေစ ၊ အင္းေရး ၁၊ ပညာရွိပုဏၰား ၁၊ ပညာရွိအမတ္ ၁၊ အင္းေရးေသာအခါဘတ္၍ ဆိုမည့္ အရိယာသံဃာ ၁၊ ကညစ္စုတ္သြားခ်မည္(ရွိ) ေသာအခါ အၾကည့္အ႐ႈ ရဟန္းေတာ္ ၁၊ ေရးသားျပီးလွ်င္ အကၡရာသခၤ်ာစစ္၍ တည္တိုက္ရမည္ တပည့္ရဟန္းေတာ္ ၁၊ အင္းတျပားလွ်င္ ေျခာက္ေယာက္၊ အင္းတကြတ္ေစ့ေအာင္၊ ၾကည့္႐ႈၾကပ္မျပင္ဆင္၍ ေရးေစရမည္။ ဆရာေတာ္တို႕ကိုလည္း ျပန္ေလွ်ာက္ရမည္ " လို႕ေျပာထားတယ္။

အင္းေရးတဲ့အခါ ကန္းျခင္းေစြျခင္းေထာင့္ယြန္္းျခင္းမရွိရ။ ကန္းျခင္း ( အင္းကန္းျခင္း ) ဆိုတာဘာကိုေျပာမွန္းေသခ်ာမသိပါ။ ကန္းျခင္းဆိုတဲ့အနက္ကို အလြယ္ေျပာရရင္ မေအာင္ျမင္တဲ့ အင္းကိုေျပာတယ္ဘဲထင္ပါတယ္။ ေစြျခင္း ( အင္းေစြျခင္း ) ဆိုတာကေတာ့ အင္းကြက္ေတြခ်တဲ့အခါ မညီမညာျဖစ္တာကိုဆိုလိုဟန္တူတယ္။ " ေစြတယ္ " ဆိုတဲ့အသုံးဟာ မညီမညာ ျဖစ္တယ္၊ တိမ္းေစာင္းတယ္ ဆိုတဲ့ သေဘာျဖစ္မယ္ထင္တယ္။ သို႕ေသာ္ အင္း ပညာရပ္မွာ အင္းေစြ ဆိုျပီး သီးသန္႕အသုံးရွိရင္ေတာ့ မေျပာတတ္ေတာ့ပါ။ ေထာင့္ယြန္းျခင္း ဆိုတာေတာ့ ေထာင့္မွန္မက်တာကို ဆိုလိုတာထင္တာဘဲ။ ေသခ်ာေတာ့အသိပါ။

အင္းေရးတဲ့အခါမွာ စာေရးကရိယာအျဖစ္ သံကညစ္ကိုအသုံးျပဳပါတယ္။ ႏြားေမြးစုတ္ ဆိုတာက ႏြားေမြးနဲ႕လုပ္ထားတဲ့ စုတ္တံကို ေျပာတာထင္တယ္။ ကညစ္နဲ႕ ေရးေနစဥ္ တစ္စုံတစ္ခုေၾကာင့္ ခြၽတ္ေခ်ာ္သြားခဲ့သည္ရွိေသာ္ ေျမျဖဴအသုံးျပဳျပီး ပယ္ဖ်က္ၾကဟန္တူပါတယ္။ အလြယ္ေျပာေတာ့ ခဲတံနဲ႕ေရးထားတဲ့ စာ မွားတဲ့အခါ ခဲဖ်က္သုံးျပီး ဖ်က္တဲ့သေဘာထင္ပါတယ္။ အတိုခ်ဳပ္ေျပာေတာ့ အင္းေရးတဲ့အခါ အမွားအယြင္း အတိမ္း အေစာင္းမရွိ ေသေသသပ္သပ္ေရးရမယ္ ၊ မေတာ္လို႕ မွားသြားတဲ့အခါ ေနာက္တစ္ခ်ပ္အသစ္ျပန္ေရးပါလို႕ ဆိုတာပါဘဲ။

အထက္ပါအလုပ္ေတြကို အင္းေရး ဆိုတဲ့အမႈထမ္းက သတိၾကီးၾကီးထားျပီးလုပ္ရပါတယ္။ ဘယ္ေနရာအတြက္ ဘယ္အင္းကိုသုံးမယ္ဆိုတာကိုေတာ့ ေလာကီပညာရွင္ ပုဏၰား ဟူးရား ေတြက ေရြးခ်ယ္စီရင္ပါမယ္။ ပုဏၰား ဟူးရား ေတြက ေရြးခ်ယ္စီရင္တဲ့ အင္းေတြ မွန္၊မမွန္ သင့္ေတာ္၏ မသင့္ေတာ္၏ဆိုတာေတြကို ေရွးေလာကီက်မ္းေတြႏွင့္အညီ တိုက္ဆိုင္စီစစ္ဖို႕ ေလာကီပညာရပ္ ႏွံ႕စပ္သိရွိျပီးျဖစ္တဲ့ ပညာရွိအမတ္က စစ္ေဆးၾကီးၾကပ္ရတယ္။

အင္းေရးတဲ့အခါ ဒီအတိုင္းေရးတာမ်ိဳးမဟုတ္ဘဲ သံဃာေတာ္ေတြက ရြတ္ဖတ္သရဇယ္ေပးရဟန္တူတယ္။ အင္းေရးတဲ့အခါ ဘယ္ေနရာ ဘယ္ေထာင့္၊ ဘယ္အရပ္ကို မ်က္ႏွာမူ ၊ အခ်ိန္အခါနဲ႕ ေနရာေတြကိုေသခ်ာ တြက္ခ်က္ရမွာမို႕ အင္းစေရးတဲ့ အစပိုင္းဟာ အေရးၾကီးဆုံးျဖစ္ဟန္တူတယ္။ အဲဒီ အစ မွန္မွန္ ကန္ကန္ရွိေစဖို႕ ေလာကီပညာ အင္းေရးပညာႏွံ႕စပ္ကြၽမ္းက်င္တဲ့ ရဟန္းေတာ္တစ္ပါးပါးက ၾကီးၾကပ္ေပးရဟန္တူပါတယ္။
ျပီးေနာက္မွာေတာ့ အင္းေရးရာမွာ သုံးတဲ့ စကားလုံး ( စာလုံး ဝါက် )၊ ဂဏန္း အပါအဝင္ စီရင္တဲ့အင္းရဲ့ သေဘာတရားနဲအညီတြက္ခ်က္ထားတဲ့ဟာ ကိုက္ညီမႈရွိ/မရွိ ကို စာေပပညာ ေလာကီပညာ အင္းေရးပညာႏွံ႕စပ္ကြၽမ္းက်င္တဲ့ ရဟန္းေတာ္တစ္ပါးပါးက ၾကီးၾကပ္ေပးရပါတယ္။

အင္းတကြက္ကို လူေျခာက္ေယာက္ ဝိုင္းေရးရတဲ့ အင္းအမ်ိဳးစားေတြလည္းရွိတယ္ဆိုတာ နားလည္ရျပန္တယ္။ အထက္မွာ ေျပာခဲ့တဲ့အရာအားလုံးဟာ စီရင္တဲ့အင္းကိုလိုက္ျပီး အေျပာင္းအလဲရွိမယ္ထင္ပါတယ္။ ဘုရင္လုပ္သူဟာ ဒီလို ေလာကီပညာ အင္းစီရင္ရာမွာ သတိၾကီးၾကီးထားျပီးအလုပ္လုပ္ၾကဖို႕ တခုတ္တရ အမိန္႕ေတာ္ထုတ္ရသလဲဆိုတာ တစ္ခုစဥ္းစားစရာျဖစ္လာပါတယ္။ဘာေၾကာင့္ပါလဲ။ တကယ္လို႕ နေမာ္နမဲ့ ျပီးလြယ္စီးလြယ္လုပ္ခဲ့သည္ရွိေသာ္ ဘာေတြျဖစ္သြားႏိုင္လဲ။ သာလြန္မင္း လက္ထက္ အမိန္႕ေတာ္တစ္ခုကို ကိုးကားျပီးေျဖရင္ေတာ့ ရႏိုင္ေကာင္းပါတယ္။

ဒီလို ခြၽတ္ေခ်ာ္မႈရွိေနတဲအင္းေတြကို ျမိဳ႕႐ိုး ျပအိုး တံခါးေပါက္ အစရွိတဲ့ေနရာေတြမွာ အသုံးျပဳမိခဲ့သည္ရွိေသာ္ ' ျပည္သူလူထု ရဟန္းရွင္လူကို ထိခိုက္ႏိုင္ပါတယ္တဲ့။ အမွန္ေတာ့ ေလာကီပညာအမ်ားစုဟာ ဘုရင္နန္းသက္ရွည္ေအာင္ ဘုရင့္အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ ရည္ရွည္တည္တံ့ေအာင္၊ ဘုရင္မွာ သိပ္ေကာင္းတဲ့ေလာကီအစီရင္ေတြရွိျပီးသားျဖစ္တယ္ ဒီေတာ့မင္းတို႕ ေတာ္လွန္ပုန္ကန္ဖို႕ မၾကိဳးစားၾကနဲ႕ ဆိုတဲ့သေဘာေတြနဲ႕ လုပ္ခဲ့တာေတြမ်ားပါတယ္။ ဒီေတာ့ ဘုရင့္အတြက္လုပ္တဲ့ ေလာကီအစီရင္မွာ ခြၽတ္ယြင္းခ်က္ေတြရွိခဲ့ရင္လည္း ဘုရင္ကိုသာထိခိုက္ရုံသာရွိေတာ့မေပါ့။ ျပည္သူ႕အက်ိဳးယုတ္တယ္ ဆိုတာ နာမည္ေကာင္းယူတဲ့သေဘာသာ။

သာလြန္မင္းေခတ္မွာ ရာဇဝတ္မႈ ႏွင့္ တရားမမႈ ဆိုျပီး အမႈအခင္းႏွစ္မ်ိဳးရွိပါတယ္တဲ့။ ရာဇဝတ္မႈဆိုတာကေတာ့ ဘုရင့္အာဏာကို မနာခံဖီဆန္တဲ့လူဟာ ရာဇဝတ္မႈေျမာက္ေတာ့တာပါဘဲ။ ခြၽတ္ေခ်ာ္ေနတဲ့ အင္းခ် အင္းေရး အင္းျမႇဳပ္ လုပ္တဲ့လူမွန္သမွ်ဟာလည္းဘဲ ရာဇဝတ္မႈေျမာက္ပါတယ္။ ကုန္းေဘာင္မင္းဆက္ေတြဟာ ေလာကီပညာကို သိပ္အေလးေပးေတာ့ ဒီလိုဘဲျဖစ္မယ္လို႕ ခန္႕မွန္းရပါတယ္။

ျပည္တြင္း ျပည္ပညာရွင္ေတြ မႏၲေလးနန္းေတာ္တည္ေဆာက္ရာမွာ ဘုရင္က " လူသတ္ျပီး စေတး " တဲ့ ေလာကီအစီရင္ကို သုံးတယ္လို႕ က်ယ္က်ယ္ေလာင္ေလာင္ေျပာၾကတယ္။ ျမန္မာေတြဘက္မွာေတာ့ ပါးစပ္ေျပာ အရပ္ေျပာရာဇဝင္ေတြအျဖစ္သာ လူေျပာမ်ားျပီး လူစေတးတယ္ဆိုတဲ့ မွတ္တမ္း မေတြ႕ရပါ။ ခ်ားလ္စ္ ဒူရိြဳင္ဆယ္ရဲ့ မွတ္တမ္းစာ ( C.Duroiselle: Guide to the Mandalay Palace, Rangoon, Govt.Printing, 1925, pp.25-8) အရ က်ား၊မ ၾကီးငယ္ ငါးဆယ့္ႏွစ္ေယာက္ စေတးတယ္လို႕ဆိုပါတယ္။

၁၉၆၃ ခုႏွစ္ တကၠသိုလ္ပံုႏွိပ္တိုက္ ေတာ္လွန္ေရးအစိုးရ ယဥ္ေက်းမႈဌာနအတြက္ ပံုႏွိပ္တဲ့ မႏၲေလးနန္းေတာ္ (Mandalay Palace) စာအုပ္မွာေတာ့ ခုလိုလူစေတးရာမွာ ကိုယ္ဝန္အရင့္မာ ရွိတဲ့ အမ်ိဳးသမီးကိုအသုံးျပဳရန္လိုလားတယ္လို႕ဆိုထားျပန္ပါတယ္။ လက္ဖတင္နင္ ဂ်င္နရယ္ဖိုက္ခ်္ရဲ့ " ယခင္ႏွင့္ ယခုျမန္မာႏိုင္ငံ " စာအုပ္မွာေတာ့ ျမိဳ႕တစ္ခါး တစ္ဆယ့္ႏွစ္ရပ္မွာ လူတစ္ဆယ့္ႏွစ္ေယာက္ ဖမ္းျပီးကၾကိဳးခ်ီဖိသတ္သည္ဆိုျပီး ေရးထားတယ္။ စုစုေပါင္းငါးဆယ့္ႏွစ္ေယာက္။

ဆက္ေျပာတာက လူေတြနဲ႕အတူ ျမိဳ႕ေထာင့္ေတြမွာ ဆီထည့္ထားတဲ့ စဥ့္အိုးၾကီးေတြကို အထိအခိုက္မရွိေအာင္ သတိၾကီးစြာထားျပီး ျမႇဳပ္ႏွံတယ္။ ဆီကို ျမႇဳပ္ရတဲ့အေၾကာင္းကေတာ့ အေစာင့္ ( နတ္စိမ္း ) မျပတ္အျမဲ ဆက္လက္ ေစာင့္ေရွာင့္ေစရန္ ေသခ်ာေအာင္ စီရင္ျခင္းျဖစ္သည္။ ေစာင့္ေရွာက္ေလွ်ာ့နည္းျခင္း ၊ သို႕မဟုတ္ လုံးဝေစာင့္ေရွာက္ျခင္းမျပဳဟုေသခ်ာလွ်င္ လူသစ္ အစားထိုးတယ္။ ဆီမခန္းေျခာက္သေရြ႕ ေစာင့္ေရွာက္ျခင္း မျပတ္ဟု ယံုၾကည္လက္ခံတယ္။ (စာအုပ္ေဟာင္း ၂၅၊ ၈၊ စာအုပ္သစ္ ၁၅-၁၇) ။

ခုလိုလူသတ္ျပီးစေတးတဲ့ ေလာကီအစီရင္မ်ိဳးအမွန္တကယ္ရွိ၊ မရွိ ေသခ်ာရွင္းရွင္းလင္းလင္းရွိဖို႕ရာ တူးေဖာ္ၾကည့္ဖို႕လိုပါမယ္။ လူအ႐ိုး ေတြရွာေဖြေတြ႕ရွိျပီ အမွန္ျဖစ္ေၾကာင္း အတည္ျပဳေပးရသည့္တိုင္ ျမန္မာေတြမွာသာ မဟုတ္ ဥေရာပတိုက္အခ်ိဳ႕ေနရာအပါဝင္ အာရွတိုက္တစ္ခုလုံးနီးပါး ေရွးယခင္ကတည္းက ရွိခဲ့တဲ့အေလ့ထျဖစ္တဲ့အတြက္ မေဖာ္ျပဝံ့စရာ အေၾကာင္းမရွိပါ။