ပ်ဴစာပါ ပုဂံေခတ္ ေျမပံုဘုရား

အမ်ိဳးအစား - ေျမပံုဘုရား ( အမ်ားအေခၚ အုတ္ခြက္ဘုရား )
လက္ရွိတည္ေနရာ - ျဗိတိလွ် ျပတိုက္၊ လန္ဒန္
ေတြ႕ရွိရာေနရာ - ျမန္မာ
ျပဳလုပ္ပံုနည္းပညာ - ပံုစံခြက္ သုံးျပီး ေျမသားပံုေဖာ္
မူလေနရာ - ျမန္မာ ( ပ်ဴ )
အခ်ိန္ကာလ - ၈ - ၁၀ ရာစု (this date according to Guy 2002; Luce suggests 10th-11thC)
မွတ္ခ်က္ ။ ။ Guy က ၈ - ၁၀ ရာစုလို႕ခန္႕မွန္းျပီး ၊ လုစ္ ကေတာ့ ၁၀-၁၁ ရာစုလို႕ ခန္႕မွန္းပါတယ္။ )
အရြယ္အစား
အျမင့္ - ၈ စင္တီမီတာ
ဗ်က္ အက်ယ္ - ၆.၅ စင္တီမီတာ

ဒီေျမပံုဘုရား ကို လန္ဒန္ ၊ျဗိတိလွ်ျပတိုက္ မွာသုေတသနလုပ္ေနဆဲအဆင့္ ေရွးပစၥည္းစာရင္းမွာ ေတြ႕ရပါတယ္။ သမိုင္း သုေတသန စိတ္ဝင္စားသူေတြကေတာ့ ဒီေျမပံုဘုရားကို မွတ္မိခ်င္မွတ္မိပါလိမ့္မယ္။ ေက်ာက္စာဝန္ေဟာင္း ဦးျမေရးတဲ့ " အုတ္ခြက္ ႐ုပ္ပြါးဆင္းတုေတာ္မ်ားအေၾကာင္း " စာအုပ္ ၊ ပံု ၁၀၅ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမင္းကပါ အေရွ႕ က်ဆင္းဘုရား အတြင္းကရရွိတယ္လို႕သိရပါတယ္။

ျမင္ေနရတဲ့အတိုင္း အနည္းငယ္ရွင္းျပလိုပါတယ္။ လန္ဒန္ ၊ျဗိတိလွ်ျပတိုက္မႉးအဆိုအရ မဟာေဗာဓိပင္ေအာက္မွာျဖစ္တယ္။ ဦးျမကေတာ့ ေဗာဓိပင္အေၾကာင္းေျပာမထားပါ။ တင္ျပင္ေခြ ႐ုပ္ပြါးေတာ္ သုံးခုလုံးရဲ့အေပၚမွာ ထီးအမိုးငယ္ရွိပါတယ္။ ႐ုပ္ပြါးေတာ္ သုံးခုလုံးရဲ့ ေအာက္မွာေတာ့ ၾကာပလႅင္ ခံထားတယ္။ အုတ္ခြက္အလယ္က ႐ုပ္ပြါးေတာ္ဟာ ျမတ္စြာဘုရား တရားေဟာေနဟန္ " ဓမၼစၾကာ မုျဒာ " ျဖစ္ျပီး ၊ အာသနေခၚတဲ့ ေျခဟန္ကို စစ္ေဆး ၾကည့္တဲ့အခါ ဘယ္ေျခကို ညာေျခေပၚထပ္ ေခြထားျပီးတည္ျငိမ္ေအးေဆးတဲ့ ဟန္ " ပဂ်င္ကာသန " ျဖစ္တယ္။

ယာဘက္ ႐ုပ္ပြါးဆင္းတုေတာ္ကေတာ့ အရိေမေတၱယ် ကိုကိုယ္စားျပဳတယ္။ လက္ေတာ္ေျမထိ ဘူမိဖႆမုျဒာ ျဖစ္ျပီးေျခဟန္ကေတာ့ " ပဂ်င္ကာသန " ျဖစ္တယ္။ဝဲဘက္ ႐ုပ္ပြါးေတာ္ဟာ ထူးျခားမႈရွိပါတယ္။ဦးေခါင္းမွာ မကိုဍ္ေဆာင္းထားတဲ့ အျပင္ ၊ မင္းဝတ္တန္ဆာဝတ္ဆင္ထားတယ္၊ စလြယ္လြယ္ထားတာျဖစ္လို႕ ပိုျပီးထူးျခားတယ္။ ၾကာပလႅင္ေပၚ မင္းထိုင္ ထိုင္ေနဟန္ " ရာဇလိလာသန" ျဖစ္ျပီး အဲဒိအခ်က္ေတြအားလုံးအရ ေျပာရရင္ ဘုရားေလာင္း ေဗာဓိသတၱျဖစ္တယ္။ ေျမပံုဘုရားတစ္ခုလုံး ကိုျခံုျပီးေျပာရရင္ေတာ့ ဒါဟာ မဟာယာန ဟန္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို ျမတ္စြာဘုရားကို ေဘးရံအရိေမေတၱယ် ႏွင့္ ေဗာဓိသတၱ ဘုရားေလာင္း ယွဥ္တြဲ ျပဳလုပ္ပူေဇာ္ၾကျခင္းဟာ ပုဂံေခတ္ဦးပိုင္းမွာ လူၾကိဳက္မ်ားပံုေပၚတယ္။အေတြ႕ရမ်ားတယ္။ ဒါေၾကာင္႔ လုစ္ က ပုဂံေခတ္ျဖစ္မယ္ဆိုျပီး ခန္႕မွန္းပံုရတယ္။

ေဒါက္တာသန္းထြန္းရဲ့စာတမ္းေတြမွာေတာ့ ဒီေျမပံုဘုရားအေၾကာင္း ေရးထားတာမေတြ႕ပါ။ ထုဆစ္ပံုဟန္ပန္ မွာေတာ့ ဘုရားေလာင္း ေဗာဓိသတၱ ကလြဲျပီး က်န္တဲ့ ႐ုပ္ပြါးႏွစ္ခုမွာ ပုဂံဟန္သိပ္မေတြ႕ရပါ။ မ်က္ႏွာေတာ္ ဥေခါင္းေတာ္တို႕က ပုဂံဟန္ မျပ။ ဦးျမကေတာ့ ပ်ဴ မွတ္တမ္းစာေရးထားတဲ့ ပုဂံ အေနာ္ရထာ ေခတ္ မဟာယာန ဗုဒၶဘာသာဆိုင္ရာ အုတ္ခြက္ဘုရားလို႕ ဆိုပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႕ဒီလိုေျပာႏိုင္လဲဆိုေတာ့ အဲဒီေျမပံုဘုရားရဲ့ ေအာက္ေျခ အလယ္မွာ ေရးထားတဲ့ ပ်ဴစာ ၇ လုံးေတြ႕တယ္ ၊ ပထမ စာလုံး ႏွစ္လုံးက ပ်ဴ အကၡရာႏွင့္ " ဗုဓ ( ဗုဒၶ ) " ဆိုျပီးေရးထားတာျဖစ္တယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ ရွင္းရွင္းေျပာေတာ့ ဦးျမရဲ့အယူဆကို ၾကိဳက္တယ္။ က်န္တဲ့ စာလုံးေတြကေတာ့ ရာသီဥတုဒါဏ္ေၾကာင့္ ဖတ္မရေလာက္ေအာင္ ဝါး (ပ်က္) သြားပါျပီ။

ဒီေနရာမွာ သတိထားျပီးေျပာလိုတာက အနိ႐ုဒၶ ( အေနာ္ရထာ ) ပုဂံေခတ္ဦး လက္ရာ ေျမပံုဘုရားေတြမွာ " နာဂရီ " ဘာသာႏွင့္ မွတ္တမ္းတင္တယ္လို႕ G.H Luce ကေျပာခဲ့တယ္။ ေနာက္ပိုင္း မြန္စာ ႏွင့္ မွတ္တမ္းတင္ထားတဲ့ ေျမပံုဘုရားေတြ႕တဲ့အခါ ေဒါက္တာသန္းထြန္းက " နာဂရီ ၊ မြန္ " စာဆိုျပီး ျဖည့္စြတ္ပါတယ္။ အခု သုေတသန လုပ္ဆဲျဖစ္တဲ့ ဒီေျမပံုဘုရားကို ပုဂံေခတ္ ဦးပိုင္း ပ်ဴလက္ေရး ျဖစ္တယ္လို႕အတည္ျပဳႏိုင္ရင္ေတာ့ " နာဂရီ ၊ မြန္ ၊ ပ်ဴ " စာေတြႏွင့္ မွတ္တမ္းတင္တယ္လို႕ ထပ္ျပီး ျဖည့္ခ်င္ျဖည့္ရႏိုင္ပါတယ္။


ဒီဘေလာ့ကိုလာဖတ္မိတဲ့ လူေတြထဲမွာ ပ်ဴစာဖတ္တတ္တဲ့လူရွိရင္ ေျပာခဲ့ပါ ၊ HR ဓာတ္ပံု ပို႕လိုက္ပါမယ္။

က်မ္းကိုး။ ။
ေဒါက္တာသန္းထြန္း၊ျမန္မာ့ မီးဖုတ္ေျမထယ္ ပစၥည္း ၊ မုံေရြး စာအုပ္တိုက္၊ ၂၀၀၂။
သီရိပ်ံခ်ီ ဦးျမ ၊ အုတ္ခြတ္ ႐ုပ္ပြါးဆင္းတုေတာ္မ်ားအေၾကာင္း ၊ ပ-ဒု ၊ Department of Archaeology၊ 1961။
THE ART AND CULTURE OF BURMA
Chapter II The Pre-Pagan Period: The Urban Age of the Mon and the Pyu
Dr. Richard M. Cooler , Art History of Southeast Asia, Northern Illinois University
Original Link http://www.seasite.niu.edu/burmese/cooler/Chapter_2/Chapter_2.htm