ျပည္စိုး

ငယ္ငယ္က အေမဆိုျပတဲ့ သီခ်င္းေတြထဲမွာ ' ေရႊျပည္စိုး ' ဆိုတာပါတယ္။ ေရႊျပည္ကို စိုးရတဲ့သူလား ဒါမွမဟုတ္ အျခားအဓိပၸာယ္ရွိလား ၊ ဒါမွမဟုတ္ " ျပည္စိုး " နဲ႕ အတူတူဘဲလား ဆိုတာေသျခာမသိလို႕ မေျပာတတ္ပါ။ သို႕ေသာ္ ေက်ာက္စာ ၊ ျပန္တမ္း ၊ စစ္တမ္း ေတြမွာ ေတြ႕ရတဲ့ ' ျပည္စိုး ' အေၾကာင္းေတာ့ အေထာက္အထားႏွင့္ အေသျခာေျပာလို႕ရတယ္။

ပံုအေထာက္အထားရမလားဆိုျပီး နံရံေဆးေရးပန္းခ်ီေတြ ႏွင့္ ပုရပိုဒ္ေတြမွာရွာေပမယ့္ သူၾကီးသာသာ ရာထူးအဆင့္ေလာက္သာရွိတဲ့လူဆိုေတာ့ တေရးတယူ ဦးစားေပးမွတ္တမ္းတင္တာမ်ိဳးေတာ့ ခုခ်ိန္ထိေတာ့မေတြ႕ေသးပါ။ ဦးေမာင္ေမာင္တင္ က " ေရႊနန္းသုံး ေဝါဟာရအဘိဓာန္ " ေရးထားခဲ့လို႕ ေႏွာင္းလူေတြ ေလ့လာခြင့္ရတယ္။ ေတာင္ၾကီးက ပါေမာကၡေဒၚတင္အုန္း ႏွင့္ ေတာင္ၾကီးတကၠသိုလ္ ျမန္မာစာဌာန ျပဳစုခဲ့တဲ့ " ပုဂံေခတ္ ျမန္မာေက်ာက္စာမ်ားလာ ေဝါဟာရမ်ား ေလ့လာခ်က္ " အဘိဓာန္စာအုပ္ငယ္ဟာ သမိုင္း သုေတသ ေလ့လာသူေတြအတြက္ သိပ္အသုံးဝင္တယ္။

တင္နိုင္တိုး က " ျမန္မာဝန္တစ္ရာ " စာအုပ္ထုတ္တယ္။ ေရွ႕ကလူေတြေရးျပီးသားေတြထဲက ဟိုတစ္စ ဒီတစ္စ ကူးခ်ျပီး ျပဳစုထားတဲ့ စာတမ္း၊ စာေဆာင္ မ်ိဳးကို ေဒါက္တာသန္းထြန္းကေတာ့ " စပ္ထမီ " ဆိုျပီး အမည္ေပးတယ္။ ေရွးျမန္မာဘေလာ့ေရးသူကေတာ့ ေရာင္းမစြန္တဲ့ စပ္ထမီေတြအေတာ္မ်ားမ်ား လုပ္ခဲ့ျပီးျပီ။ ေအဒီ ၂ ရာစုေလာက္ကေနျပီး ပ်ဴ ၊ ပုဂံ အပါဝင္ ၁၉ ရာစုေလာက္အထိ ေက်ာက္စာ၊ေျမပံုဘုရားစာ ၊ မင္စာ၊ ပုရပိုဒ္စာ ၊ ေပစာ ေတြထဲက အခ်က္လက္ ေဝါဟာရေတြကိုစုျပီး " စပ္ေစာင္ " တစ္ထည္လုပ္ဖို႕ ရည္ရြယ္စုစည္းထားပါေၾကာင္း။။။။

" ျပည္စိုး "

စစ္တမ္းမ်ား၌ ျမိဳ႕ရြာကို အုပ္ခ်ဳပ္သူအေၾကာင္းအျမဲတေစပါရွိ၏။ ျမိဳ႕ရြာကို အုပ္ခ်ဳပ္သည့္အရာထမ္းမ်ားမွာ ျမိဳ႕ကို ျမိဳ႕သူၾကီး၊ တိုက္နယ္ကို တိုက္သူၾကီး၊ ရြာကို ရြာသူၾကီးစသည္ျဖင့္ အမ်ားအျပားပင္ရွိေပသည္။ သူၾကီးရာထူးကား ပုဂံေခတ္ကပင္ရွိခဲ့၏။

သူၾကီးမ်ားအစား အခ်ိဳ႕ျမိဳ႕ရြာမ်ားတြင္ ျပည္စိုးဆိုသူက ၾကီးစိုးသည္။ ကုန္းေဘာင္ ေခတ္ဦးတြင္ ျပည္စိုးၾကီးစိုးသည့္ ျမိဳ႕အနည္းငယ္သာရွိဟန္တူသည္။ ပုဂံျမိဳ႕တြင္ ျပည္စိုး ၄ ေယာက္ရွိေၾကာင္း ၁၁၂၇ ခု စစ္တမ္းတြင္ပါသည္။ သို႕ရာတြင္ ပုဂံျမိဳ႕ ၁၁၄၅ ခုစစ္တန္း၌ ျပည္စိုးေနရာတြင္ ျမိဳ႕သူၾကီးဟူ၍ ၄င္း ေတြ႕ရွိရသျဖင့္ ျပည္စိုးႏွင့္ ျမိဳ႕သူၾကီးမွာ ထပ္တူထပ္မွ် ျဖစ္မည္ဟု ယူဆရေပသည္။ ေတာင္ဆင္းျမိဳ႕တြင္လည္း ျမိဳ႕သူၾကီးအစား ျပည္စိုးၾကီးစိုးသည္။ ျမိဳ႕သူၾကီးေအာက္ အဆင့္နိမ္႔ ၍ ရြာသူၾကီးထက္ အရာျမင့္သည့္ ရြာမ်ားကို အုပ္ခ်ဳပ္ရေသာ ျပည္စိုးတမ်ိဳးလည္းရွိေသးသည္။ ဥပမာ တူရြင္းတိုင္ျမိဳ႕ ေက်း၌ ေတာင္ေရွ႕ ျပည္စိုးသည္ ၂၁ ရြာကို ၄င္း၊ ေတာင္ေနာက္ျပည္စိုးသည္ ၂၃ ရြာကို၄င္း ၾကီးစိုးစီရင္ၾကသည္။

ပုဂံေခတ္တြင္ ျပည္စိုး ရွိ မရွိကို မေျပာႏိုင္ေသာ္လည္း အဝေခတ္တြင္ကား ရွိေနေပျပီ။ အဝေခတ္ ျပည္စိုးသည္ကား ရြာသူၾကီးထက္ အရာျမင့္၏။ အဝေခတ္ ေက်ာက္စာမ်ား၌ေတြ႕ရသည္ကား

" ရြာသူၾကီးစေသာ အသည္တိုင္သည္ ျပည္စိုဝ္ကိုဝ္ဆိုဝ္ေလ၏ " ။ ( ေက်ာက္ရစ္ရြာ ေရႊေပါင္းေလာင္းဘုရားေက်ာင္း ေက်ာက္စာ မ်က္ႏွာဖက္ ေၾကာင္းေရ ၇ ။ သကၠရာဇ္ ၇၅၇ )

" ေရႊျပည္စိုဝ္ မႅစ္သာသူၾကီး " ( စကိုင္း ေစတီလွ ေက်ာဖက္ - ေက်ာက္စာေၾကာင္းေရ ၁၃ ။ သကၠရာဇ္ ၇၈၅ )။ " စကိုင္ျပည္စိုဝ္ မဟာကမန္ ဆင္မတစီ ေရႊထာတစင္ " ( စကိုင္း ေအာင္းခ်မ္းသာေခ်ာင္ေက်ာက္စာ ေၾကာင္းေရ ၁၁ ။ သကၠရာဇ္ ၇၉၃ ) စသျဖင့္ေတြ႕ရပါသည္။

" ျပည္စိုဝ္စစ္သာ ေကႅာင္ကိုဝ္လႉတဝ္မူသည္" ( အျမင့္ျမိဳ႕နယ္ ေတာေက်ာင္းရြာ ေတာင္ဖက္ တမ်က္ႏွာေက်ာက္စာ ေၾကာင္းေရ ၂၀။ သကၠရာဇ္ ၇၂၆ )

" မင္ျပည္စိုဝ္စစ္သာခြန္တံ" ( ဆားလင္းၾကီးျမိဳ႕နယ္ ခြန္သာရြာ ျမတ္ေလးဆူဘုရား ေက်ာက္စာ ေၾကာင္းေရ ၁၃ ။ သကၠရာဇ္ ၇၄၅ )


ျပည္စိုး ၄ ေယာက္တို႕၏ တာဝန္ဝတၱရားမ်ားမွာ

၁။ တိုင္းသူရင္းမင္းမႈကို စီရင္ရျခင္း
၂။ တိုင္ေထာင္ တိုင္ေဆာ္ ေရာက္လွ်င္ ရုံးေတာ္မွာ စု၍ တန္းေခါင္းတို႕ႏွင့္ အမိန္႕ေတာ္ကို ေထာက္ခါ
ျပည္စိုးမင္းလ်င္က ျပည္စိုး၊ စခ်ီတန္းေခါင္းတို႕ကို အစုက် ခြဲခန္႕စီရင္ရျခင္း။
၃။ ျပည္စိုးမင္းလ်င္သည္ ျပည္စိုး၊ စခ်ီ၊ တန္းေခါင္းမ်ားမွ အစုသင့္က်သည္ကို တဝတည္း စုရုံး၍ ေပးရျခင္း။
၄။ တန္းေခါင္း၊ သူၾကီး ငယ္သားတို႕ ႐ိုးရာတရားစကားရွိလွ်င္ မင္းလ်င္ကစီရင္၍ တဝက္ကို
အရာေတာ္ဆက္သြင္းျခင္း။
၅။ ေခ်ာသံတမန္ ေရာက္လ်င္ ျပည္စိုးတို႕ႏွင့္ စခ်ီတို႕က ေခ်ာထမင္း အလွည့္သင့္ ပို႕ရျခင္း။
၆။ ကြၽဲဝင္ ႏြားဝင္ ျမင္းဝင္မ်ားမွ ၁၂ လေစ့၍ အရွင္မေပၚလွ်င္ မင္းလ်င္ သိမ္းလ်က္ တဝက္ကို
အရာေတာ္ဆက္သြင္းရျခင္း။
၇။ ဆင္ေသလွ်င္ အစြယ္ကို အရာေတာ္ အပို႕ဆက္သြင္းရျခင္း။
ဥကင္ေတာ္ၾကီးဖြင့္ေသာအခါ ျပည္စိုး ၁ လွ်င္ ေငြဖလား ၅ိ ခုတ္စီ ေပးေဆာင္ၾကရ၏။ ၄င္းတို႕၏ အခြင့္အေရးကာ

၁။ စီရင္သည့္ ႐ိုးရာမႈမ်ားမွ ကြမ္းဖိုးတဝက္ကို စားပိုင္ျခင္း။
၂။ ကြၽဲဝင္ ႏြားဝင္ မ်ားမွ တဝက္ကိုစားပိုင္ျခင္း။
၃။ ကြၽဲ ႏြားေသလ်င္ ျပည္စိုးတို႕က ဆင္ကုန္း၊ တင္သား စားပိုင္ျခင္း။

ျမိဳ႕သူၾကီးေသေသာ္ အရာကိုဆက္ခံလွ်င္ ေၾကး ၂၀ိ၊ ျပည္စိုး တို႕ အရာဆက္ခံလွ်င္ လက္ေဆာင္ေၾကး ၁၀ိ ဆက္႐ိုး။ သူၾကီးငယ္တို႕ အရာဆက္ခံလွ်င္ ဖ်င္တစံု ျမိဳ႕သူၾကီးကို တိုင္႐ိုးရွိပါသည္။ တူရြင္းတိုင္စစ္တမ္း ၁၁၆၄ ။

သားအရာခံလွ်င္ ေငြဖလား ၅ိလုပ္၊ လက္ဖက္ေခ်ာင္း ခါသာႏွင့္ ေရႊလက္ေတာ္မွာ ဆက္သ၍ အရာခံရပါသည္။ သူၾကီးတို႕ေသ၍ သားဆက္ခံလွ်င္ ဖ်င္တစံုႏွင့္ ကြၽန္ေတာ္ျပည္စိုးမွာ တိုင္ၾကားရသည္။ ေတာင္ဆင္း စစ္တမ္း ၁၁၄၅။


" ျပည္စိုး " အမႈထမ္းေတြအေၾကာင္း စုစည္းေဖာ္ျပလိုက္ပါတယ္။ ဦးေမာင္ေမာင္တင္ျပဳစုတဲ့ ေရႊနန္းသုံးေဝါဟာရအဘိဓာန္ ပဌမတြဲ မွာေတာ့ " ျပည္စိုး " မပါ။

ရည္ညြန္း ။ ။ ကုန္းေဘာင္ေခတ္စစ္တမ္းမ်ား ၊ ေဒါက္တာ ရီရီ။
တူရြင္းတိုင္စစ္တမ္း ၁၁၆၄ ။
ေတာင္ဆင္း စစ္တမ္း ၁၁၄၅။
ပုဂံျမိဳ႕ စီရင္စု ၁၁၂၇ ခုစစ္တမ္း။
ျမတ္ေလးဆူဘုရား ေက်ာက္စာ။
ေရႊေပါင္းေလာင္းဘုရားေက်ာင္း ေက်ာက္စာ ။
ျမတ္ေလးဆူဘုရား ေက်ာက္စာ ။
စကိုင္း ေစတီလွ ေက်ာက္စာ။
စကိုင္း ေအာင္းခ်မ္းသာေခ်ာင္ေက်ာက္စာ။
ဆားလင္းၾကီးျမိဳ႕နယ္ ခြန္သာရြာ ျမတ္ေလးဆူဘုရား ေက်ာက္စာ ။