ပုဂံ " သၾကၤန္ "

Special thanks to Peggie Scott http://www.flickr.com/photos/peggie/420861710/

၁၂ လရာသီကို အေျခခံထားတဲ့ ေရွးကျမန္မာ့ ျပကၡဒိန္ ဟာ စိုက္ပ်ိဳးေရး ႏွင့္ ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈ စတဲ့ေန႕စဥ္ၾကံုေတြ႕ရတဲ့ ကိစၥေတြကို သဟဇာတျဖစ္ေအာင္ စီရင္ထားတာျဖစ္တယ္။အဲဒိ ဆယ့္ႏွစ္လထဲက တစ္လ ကို တန္ခူး (တန္ခူးလ) လို႕ ေခၚတယ္။ သကၠတဘာသာစကားက ဆင္းသက္လာတဲ့ အမည္ျဖစ္ျပီး ထန္းခူတဲ့လ (ထန္းသီးခူးတဲ့လ)လို႕ အဓိပၸါယ္ရတယ္။ ထန္းပင္ဘယ္ကလာသလဲဆိုေတာ့ အိႏၵိယကလာတယ္၊ ခရစ္ႏွစ္အစပိုင္းေလာက္ကတည္းက ျမန္မာႏိုင္ငံကို ေရာက္လာတဲ့ အပင္ျဖစ္တယ္။ ပုဂံေခတ္ဦးပိုင္းမွာ ထန္းပင္ဟာ အေရးပါဆုံးအပင္ျဖစ္တယ္။ ထန္းပင္ေတြကို ဘုရားေက်ာင္းကန္ေတြမွာ အရိပ္ရဖို႕ႏွင့္ ေျမသားကန္ေဘာင္ေတြကို က်စ္လစ္ေအာင္ထိမ္းသိမ္းဖို႕ ရည္ရြယ္ျပီးစိုက္တယ္။ ေက်ာက္စာေတြထဲမွာ ထန္းပင္စိုက္တာကို " ဂ႐ုတစိုက္ " ထည့္ေရးေလ့ရွိတယ္။ ပုဂံကျမန္မာေတြကို ၾကီးပြါးေစတဲ့ စီးပြါးေရးလုပ္ငန္းေတြထဲမွာ " ထန္း " စီးပြါးေရးဟာလည္း အေရးပါတယ္။ ထန္းသီးကေန မုန္႕ လုပ္တယ္။ ထန္းရည္ကေန ထန္းလွ်က္ခ်က္တယ္၊ သကာ ခ်က္တယ္။ ထန္းလုံးကို ခံတပ္ေတြ ၊ တံတားေတြေဆာက္ရာမွာသုံးတယ္။ ထန္းရြက္ကို အိမ္မိုးရာမွာသုံးလို႕ရသလို စာေရးရာမွာလည္းသုံးတယ္။ ပုဂံေခတ္မွာ အရက္ ( Arak ) မရွိေသးေတာ့ ထန္းရည္ကေန ေသရည္ ( ယမကာ ) ခ်က္တယ္။ ပုဂံေခတ္ ေရာင္းဝယ္ေရးမွာ ေသရည္ေသာက္ ၊ ေသသားစား ျပီးမွသာ ျပီးျပတ္ေလ့ရွိတဲ့အတြက္ ထန္းရယ္ကျဖစ္တဲ့ အဲဒိ ေသရည္ဟာ အေရးပါတယ္။ အခ်ဳပ္ေျပာရရင္ေတာ့ ေရွးျမန္မာေတြအတြက္ ထန္ခူးတဲ့လ ( တန္ခူး လ ) ဟာ ပြဲလမ္းသဘင္ေတြကိုခါတိုင္းထက္ပိုလုပ္ေလ့ရွိတဲ့ အေရးပါတဲ့လ တစ္လျဖစ္မယ္။ ပုဂံေခတ္မွာ " သၾကၤန္ " ရွိမရွိ မသိႏိုင္ေသးပါ။ ေက်ာက္စာေတြမွာေတာ့ ေရးထားတာမ်ိဳး မဖတ္ရေသးပါ။ ႏွစ္ေဟာင္းကုန္ျပီ ၊ ႏွစ္သစ္ေရာက္ျပီ ဆိုတာမ်ိဳးလည္းမပါ။ ဝါၾကီး ၊ ဝါငယ္ ၊ ဝါထပ္တယ္ဆိုတာမ်ိဳး မွတ္တမ္းေက်ာက္စာမေတြ႕ရေသးပါ။ ဒါေၾကာင့္ ပုဂံေခတ္မွာ " သၾကၤန္ " မရွိလို႕ ေျပာခ်င္တယ္။ ပိုျပီး ပေဒသရာဇ္ ဆန္တဲ့ အင္းဝေခတ္ မွာေပၚလာတာျဖစ္မယ္ထင္ပါတယ္။ အေသခ်ာေတာ့ မေျပာရဲပါ။ ေခါင္းေလွ်ာ္ျခင္းလို႕ အနက္ရတဲ့ " သၾကၤန္" ေဝါဟာရဟာ ပါဠိ လို " သကၤႏၲ " ၊ သကၠတ လို " သၾကၤႏၲ " က ဆင္းသက္လာတာ ျဖစ္တယ္။ ေခါင္းထဲမွာရွိတဲ့ အညစ္အေၾကးကို ေရႏွင့္ေဆးခ်တယ္လို႕ အလြယ္မွတ္လို႕ ရႏိုင္တယ္။ ဘုရင္ ရဲ့ ကံဇာတာကို ေလာကီပညာအရတြက္ခ်က္ယူျပီးတဲ့အခါ ညံ့ေနရင္ မေကာင္းတာေတြပယ္တဲ့အေနႏွင့္ ေခါင္းေလွ်ာ္တယ္။ ကုန္းေဘာင္းရာဇဝင္ေတြမွာ ဘုရင္ေခါင္းေလွ်ာ္တာကို " သၾကၤန္ေတာ္ေခၚတယ္ " လို႕ မွတ္သားေလ့ရွိတယ္။ဘုရင္ျဖစ္တဲ့လူက ေခါင္းေလွ်ာ္တာမို႕ အေပါင္းပါေတြမ်ားမယ္။ ေနာက္ေတာ့ ပြဲလမ္းသဘင္တစ္ခု ၊ အေလ့ထတစ္ခုျဖစ္လာမယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ တနဂၤေႏြ ျဂိဳဟ္ တစ္ရာသီကေန ေနာက္တစ္ရာသီကို ကူးေျပာင္းတဲ့အခ်ိန္ ၊ မိန္ရာသီ ကေန မိႆရာသီကိုေျပာင္းတဲ့ကာလကို " သၾကၤန္ " အခါလို႕ သတ္မွတ္မယ္။ သၾကၤန္ ရက္ေတြဟာ အတာကူးရက္ေတြျဖစ္လာတာမို႕ ဘုရင္တစ္ဦးတစ္ေယာက္တည္းအတြက္ မဟုတ္ေတာ့ဘဲ လူအမ်ားႏွင့္ပိုျပီးသက္ဆိုင္လာမယ္။ ဘုရားေက်ာင္းကန္ေတြမွာ ဘုရားဆင္းတုေတြကို ေရသပၸာယ္၊ တရားနာ ၊ သီလယူ ဥပုသ္ေစာင္႔ မယ္၊ လူၾကီးမိဘေတြကို အရိုေသေပးရင္း ေခါင္းေလွ်ာ္ေပးမယ္ ဆိုတာေတြလုပ္လာရင္း ခ်စ္စရာေကာင္းတဲ့ ဓေလ့တစ္ခုျဖစ္လာတယ္လို႕ ထင္တယ္။ ဘိုးေတာ္ ဗဒံုမင္းက မင္းအာဏာသုံး မင္းမိန္႕ေပးျပီး အခ်ိန္ခါမဟုတ္ " သၾကၤန္ " က်ခိုင္းတဲ့အခါ အမတ္ျဖစ္သူ " ေပၚဦး " က ဒီလိုအတင္းအမိန္႕ေပးျပီး " သၾကၤန္ " က်ခိုင္းတာကို လူေတြကလိုက္နာႏိုင္ေပမယ့္ " ေခြး ႏွင့္ သစ္ပင္ " ကေတာ့ျဖင့္ လိုက္နာမွာ မဟုတ္ဖူးလို႕ ျပန္ေလွ်ာက္တယ္ လို႕ ေမွာ္ဘီ ဆရာသိန္းရဲ့ ပါးစပ္ရာဇဝင္မွာ ဖတ္ရဖူးပါရဲ့ ။ အားလုံး က်န္းမာ ခ်မ္းသာၾကပါေစ။

" နိတိ စႁႏၵ " ဒဂၤါး မဟုတ္ပါ

ဒီဒဂၤါး ကိုေတြ႕ စက အတုလို႕ ထင္မိတယ္။

ျဗိတိန္ ျပတိုက္၊ လန္ဒန္ ( British Museum, London ) က သုေတသန လုပ္ေနဆဲ ဒဂၤါးပါ။ ျပတိုက္က ဒီဒဂၤါးေပၚမွာေရးထားတဲ့ စာကို " နိတိ စႁႏၵ " လို႕ ေလာေလာဆယ္ မွတ္ခ်က္ေပးထားပါတယ္။ တိက်ေသခ်ာတယ္လို႕ေတာ့ေျပာမထားပါ။ မွားေနရင္ ေထာက္ျပပါလို႕ေတာ့ေျပာထားတဲ့အတြက္ ေထာက္ျပဖို႕ ၾကိဳးစားမိပါတယ္။

ေသခ်ာတာကိုအရင္ေျပာရရင္ " နိတိ စႁႏၵ " ဒဂၤါး မဟုတ္ပါ။ ဒီဒဂၤါးေပၚမွာေရးထားတဲ့ စာက ေရွးေဟာင္း ျဗဟၼီ အကၡရာပါ ။ " နိတိ စႁႏၵ " ဒဂၤါး အစစ္ ႏွင့္ ႏိႈင္းယွဥ္ၾကည့္လို႕ရေအာင္ ျပထားပါတယ္။

ဒဂၤါး ေပၚမွာ ေရးထားတဲ့စာ " နိတိ စႁႏၵ " မဟုတ္ရင္ ဘာေတြေရးထားတာလဲ ၊ ဘယ္သူ႕ နာမည္ျဖစ္မလဲ။ ေနာက္ဆုံး စာလုံး သုံးလုံးကိုဘဲ ဖတ္ႏိုင္ပါေသးတယ္။ သိရင္ေျပာခဲ့ၾကပါဦး။

ရခိုင္ ဘုရင္ " နိတိ စႁႏၵ " ဒဂၤါး

ရခိုင္ ဘုရင္ " နိတိ စႁႏၵ " ဒဂၤါး အေၾကာင္း အေသးစိတ္ ကိုအရင္ပိုစ္ေတြမွာ ေသခ်ာေရးျပီးသား ျဖစ္လို႕ ထပ္မေရးေတာ့ပါ။

ကုန္ေရာင္းေျပစာ (၂၆.၅.၇၆ )

ကိုယ္ၾကိဳက္တဲ့ ေထြရာေလးပါး စာရြက္ အပိုင္းစ၊ သတင္းစာ အပိုင္းစေတြကို သိမ္းထားတာၾကာပါျပီ။ အိမ္ေျပာင္းတိုင္း သယ္သြားရလို႕ တခ်ိဳ႕ေပ်ာက္ကုန္တယ္။ အဖိုးတန္ စာအုပ္ေတြ ၊ စာရြက္ေတြ ဘယ္က်န္ခဲ့မွန္း မသိတဲ့အခါ စိတ္မေကာင္းျဖစ္ရတယ္။ ေနာက္ေတာ့ စကင္ ဖတ္ျပီး ဘေလာ့မွာ သိမ္းထားရင္ေကာင္းမယ္လို႕ စိတ္ကူးရလို႕ စိတ္ၾကိဳက္ စာအုပ္ ေခါင္းစဥ္ေအာက္မွာ ခဏ သိမ္းထားပါတယ္။

၂၆.၅.၇၆ ခုႏွစ္က ကုန္ေရာင္းေျပစာ ဆိုေပမယ့္ အဲဒိ ၇၆ ခုနစ္ဝန္းက်င္ကလူေတြ ဘယ္လိုစာမ်ိဳးဖတ္ေလ့ရွိတယ္၊ စာအုပ္ေစ်းႏႈန္း ႏွင့္ ေရာင္းဝယ္မႈပံုစံ ဆိုတာမ်ိဳးသိခြင့္ရတယ္။

ဝယ္သူ အမည္ - ဦးလွၾကိဳင္
လိပ္စာ - ၃ ၊ ကင္းဘဲလမ္း
ေန႕စြဲ - ၂၆. ၅. ၇၆

စာအုပ္ေတြက

၁။ Life of Buddha ၃၇ က်ပ္ ၅၀ ျပား
၂။A western approach to Zen ၂၉ က်ပ္ ၂၅ ျပား
၃။Religion & Society ၂၆ က်ပ္ ၂၅ ျပား
၄။Vedanta for western world ၁၁ က်ပ္ ၂၅ ျပား
၅။Buddhist Meditation ၂၂ က်ပ္ ၅၀ ျပား

ကုန္ေရာင္းေျပစာကို ၾကည့္ျပီး စာအုပ္ဝယ္သူ ( စာဖတ္သူ )ဝယ္သြားတာ အဂၤလိပ္ လိုေရးထားတဲ့ စာအုပ္ေတြျဖစ္တယ္။ ဘာသာေရးစာအုပ္ေတြျဖစ္တယ္။ ကုန္သြယ္ေရး ၊ ျပည္သူ႕ဆိုင္ကျဖစ္တယ္။ ေျပစာမွာ မွတ္ခ်က္ေတာင္ပါေသးတယ္ " ဝယ္ယူျပီးပစၥည္းကို လဲလွယ္ခြင့္မျပဳ " တဲ့။

" ပ်ဴ " မင္းဘြဲ႕ အမည္မ်ား

ျပည္တြင္း ၊ ျပည္ပ ပညာရွင္ေတြ ျပဳစုထားခဲ့တဲ့ " ပ်ဴ " ` စာတမ္းေတြ အေတာ္မ်ားမ်ား ရွိျပီးသားပါ။ အဲဒိ စာတမ္းေတြထဲက သကၠတ လိုေရးထားတဲ့ " ပ်ဴ " နာမည္ေတြကို စာရင္း လုပ္ၾကည့္ေတာ့ ထင္သေလာက္မလြယ္ပါ။ အဓိက အေရးၾကီးဆုံး မူရင္း ( Primary Sources ) ျဖစ္တဲ့ အ႐ိုးအိုးစာ ၊ ေက်ာက္ ပလႅင္စာ ၊ ေငြပလႅင္စာ ေတြမွာ ေရးထားတဲ့ သကၠတေရာ " ပ်ဴ " မူရင္းစာ ေတြကို ဖတ္ဖို႕၊ စိစစ္ဖို႕လိုပါမယ္။

ေဒါက္တာသန္းထြန္း ေရး ပ်ဴစာမွတ္တမ္းေတြမွာ တစ္လုံးစ ႏွစ္လုံးစ သိတဲ့ နာမည္ေတြက
၁။ ဂုဟဒီပ ( မင္း ဆရာ )
၂။ စရ္ေက
၃။ ေဆာ
၄။ ဇၾတေဒဝိ
၅။ ဇယ စႁႏၵဝရ္မန္ ( မင္းဘြဲ႕ )
၆။ ၾတဥ
၇။ ဒဝိ
၈။ ဒံး
၉။ ဗာေဒဟိ
၁၀။ ဂုး
၁၁။ ႐ုဗ
၁၂။ သြး
၁၃။ သီဟ ဝိၾကမ ( မင္းဘြဲ႕ )
၁၄။ သူရိယ ဝိၾကမ ( မင္းဘြဲ႕ )
၁၅။ ႀသိဓၾတ ( မင္းဘြဲ႕ )
၁၆။ ႀသိိၾတိ ဝိျဂမ ( မင္းဘြဲ႕ )
၁၇။ ျဂိဂုပၲ ( မင္းဘြဲ႕ )
၁၈။ ျဂိစႁႏၵ မဟာေဒဝီ ( မင္းမိဖုရား )
၁၉။ ျဂီနလႏၵာ ယ ( မင္းဘြဲ႕ )
၂၀။ ျဂီျပ ဘုေဒဝီ ( မင္းမိဖုရား )
၂၁။ ျဂီ ျပသုဝရ္မန္ ( မင္းဘြဲ႕ )
၂၂။ ဟရိ ဝိၾကမ ( မင္းဘြဲ႕ )

ေဒါက္တာတိုးလွ ျပဳစုထားတဲ့ စာရင္းမွာ " သေရေခတၱရာ မင္း " ၁၅ ပါးရွိတယ္။ အ႐ိုးအိုးစာ ၊ ေက်ာက္ ပလႅင္စာ ၊ ေငြပလႅင္စာ ေတြမွာ ေတြ႕ရသမွ် မင္းဘြဲ႕ နာမည္ေတြျဖစ္တယ္လို႕ ေျပာထားပါတယ္။

၁။ ဂုပၲ / ျဂီ ( ေဒါက္တာ သန္းထြန္း ၊ ေခတ္ေဟာင္း၊ ၁၉၆၉ ၊ မ်က္ ၅၂ )
၂။ ဇၾတတတ ( ဝိၾကမ ) ( ဘုရားေထာင္ )
၃။ ဇၷၾတဝရ္မန္ ( ေက်ာက္ဆင္းတု ပလႅင္စာ )
၄။ ဇယ စႁႏၵဝရ္မန္ ( ေက်ာက္ဆင္းတု ပလႅင္စာ )
၅။ ေဒဝ မိၾတ ( ဘုရားေထာင္ )
၆။ ဓမၼဒိတ် ဝိၾကမ ၊ ဩိ ( ဘုရားေထာင္ )
၇။ ျပန ပန ဝိၾကမ ( ေက်ာက္ဆင္းတု ပလႅင္စာ )
၈။ ျပဘုဝရ္မန္ ( ေငြဆင္းတုစာ )
၉။ ေရာရိစိႁႏၵ ( ေက်ာက္ဆင္းတု ပလႅင္စာ )
၁၀။ ျဗိံ ထု ဝိၾကမ ( ဘုရားေထာင္ )
၁၁။ ဝါရိ ဝိၾကမ ( ( ေက်ာက္ဆင္းတု ပလႅင္စာ )
၁၂။ သီဟ ဝိၾကမ ( အ႐ိုးအိုး ၊ ဘုရားေထာင္ )
၁၃။ သူရိယ ဝိၾကမ ( အ႐ိုးအိုး ၊ ဘုရားေထာင္ )
၁၄။ ဟရိ ဝိၾကမ ( အ႐ိုးအိုး ၊ ဘုရားေထာင္ )
၁၅။ အာဒိၾတ ဝိၾကမ ( ဘုရားေထာင္ )

မင္းဘြဲ႕ နာမယ္ေတြကို ေရးရာမွာ သကၠတ ႏွင့္ေရးလို႕ ဒီလိုနာမည္ေတြသိရတယ္။ ။

သကၠတ လိုေရးထားတဲ့ ဝက္ေခါင္းကုန္း ေက်ာက္စာအရ ျဂီေကြၾတ ( သေရေခတၱရာ) ႏွင့္ ဝိၾကမ မင္းဆက္ကို တည္ေထာင္သူဟာ ဗိႆႏိုးနတ္မင္းရဲ့ လက္ရုံး အနက္ရ ဟရိဝိၾကမ မင္းျဖစ္တယ္။ ေနာက္ဆုံး အုပ္ခ်ဳပ္သြားတဲ့ မင္းဟာ ၇၁၈ မွာ နတ္ရြာစံတဲ့ ျခေသၤ့ကဲ့သို႕ ရဲရင့္သူ အနက္ရ သီဟ ဝိၾကမ လို႕ဆိုၾကျပန္တယ္။

ဒီေတာ့ ဝိၾကမ ဘြဲ႕ခံ မင္းဆက္ေတြရဲ့ " အစ ႏွင့္ အဆုံး " အေျဖ ထြတ္လာတယ္လို႕ နားလည္လာတယ္။ အေပၚက စာရင္းႏွစ္ခုထဲက မင္းဘြဲ႕နာမည္ေတြဟာ ဦးကုလား ၊ မွန္နန္း စတဲ့ ရာဇဝင္ က်မ္းေတြမွာထဲမွာ မပါ။

နန္ေခ်ာင္မင္း ပထမ မိုယွြန္ ( I - Mou - Hsun , AD 779- 808 ) က ပ်ဴေတြရဲ့ ဧရာဝတီ ျမစ္ညွာပိုင္းကို ခရစ္ႏွစ္ ၇၆၄ မွာ သိမ္းယူတယ္။ ခရစ္ ႏွစ္ ၈၀၂ ခုႏွစ္မွာ တရုတ္ ထန္ ( Tang ) မင္းဆက္ျမိဳ႕ေတာ္ ခ်န္အန္း (Ch'ang-An ) ကို သံအဖြဲ႕ ေစလြတ္တဲ့အခါ သူ႕လက္ေအာက္ခံ အဖြဲ႕ငယ္ အေနႏွင့္ " ပ်ဴ " တီးဝိုင္း ကိုပါထည့္သြင္း ေစလြတ္ခဲ့ပါတယ္။

မွတ္တမ္းေတြအရ ပ်ဴ မင္းအမည္ဟာ ကုမရ စႁႏၵ ျဖစ္ျပီး ၊ တီးဝိုင္းေခါင္းေဆာင္ အျဖစ္လိုက္ပါလာတဲ့ သီေပါျမိဳ႕စား သုနႏၵက ပ်ဴမင္းရဲ့သားေတာ္ျဖစ္တယ္လို႕ ဆိုတယ္။ အဲဒိ နာမည္ေတြ အေပၚက စာရင္း ႏွစ္ခုမွာ မပါတာကိုလည္း သတိထားမိပါတယ္။

မင္းဘြဲ႕ အမည္ပါ ပ်ဴ ေက်ာက္အ႐ိုးအိုးမ်ား

" ငတပါးမင္း" မ်ား

မင္းမ်ိဳးမဟုတ္သည့္ ငတစ္ပါးမင္း မ်ားသာျဖစ္ေသာ

(၁) ထိလိုင္မင္း ( အမ်ားအေခၚ က်န္စစ္သား )
(၂) ရာဇာဓိပတိ ( အမ်ားအေခၚ ဓမၼေစတီ )
(၃) ဆင္ျဖဴမ်ားသွ်င္ ( အမ်ားအေခၚ ဘုရင့္ေနာင္ )
(၄) ျဗဟိုင္းဓိရာဇာ ( အမ်ားအေခၚ ဗညားဒလ ) ႏွင့္
(၅) အေလာင္းမင္းတရား

တို႕ႏိုင္ငံႏွင့္ ျပည္သူ၏အက်ိဳးကို အနည္းနည္းအဖံုဖံု ၾကိဳးစားေဆာင္ရြက္ေၾကာင္းကို ေတြ႕ရွိၾကရပါသည္။ ထိုမင္းအားလုံးပင္ " ငတပါးမင္း" မ်ားျဖစ္၍ မွတ္တမ္းမ်ားကို စုေပါင္းေလ့လာေသာအခါ ထိုသူမ်ားသာ ထူးျခားစြာ ေရွ႕တန္းက ေပၚလာျခင္းမွာ တိုက္ဆိုင္မႈမဟုတ္ပါ။ သူတို႕ ၾကိဳးစားေဆာင္ရြက္ျခင္း တကယ္ထင္ရွားရွိသျဖင့္ ေပၚလြင္လာရျခင္းပင္ ျဖစ္ပါသည္။ စင္စစ္အားျဖင့္ ထိုသူမ်ားမွာ တိုင္းျပည္တြင္ အေျခေနအရ လိုအပ္သျဖင့္ ျပည္သူလူထုထဲမွ ေပၚထြက္လာသူမ်ားပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ဤသည္တို႕မွာ ကြၽန္ေတာ္တို႕ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္ သမိုင္းကေပးေသာ သင္ခန္းစာမ်ား ျဖစ္ပါသည္။

ေဒါက္တာသန္းထြန္း ၊ အေစာဆုံး အကၡရာတင္ တိုင္းရင္းျမန္မာမွတ္တမ္းမ်ား ၊ စာမ်က္ႏွာ ၈၀ ။

မူလ
သန္းထြန္း ၊ ေရွးမြန္ေက်ာက္စာပါ သမိုင္းအေထာက္အထားမ်ား ။
အတြဲ ၄၊ အပိုင္း ၄၊ ၁၉၆၉
တကၠသိုလ္ပညာပေဒသာစာေစာင္
စာမ်က္ႏွာ ၃၇-၆၇