မႅယ္တာ ( ဝါဆို )

ျမန္မာ ျပကၡဒိန္ရဲ့ စတုတၱေျမာက္လဟာ ဝါဆို လျဖစ္တယ္။ ပုဂံေခတ္ေက်ာက္စာေတြမွာေတာ့ ' မႅယ္တာ' ဆိုျပီး ေရးေလ့ရွိတယ္။ ဒီလႏွင့္ပတ္သက္ျပီး မတူျခားနားတဲ့ အယူဆသုံးမ်ိဳးေတြ႕ရပါတယ္။

၁။ မႅယ္တာ သည္ ပါဠိစကား " မလြယ္တာ" ကေနဆင္းသက္တယ္။ ' မလြယ္' ရဲ့ အဓိပၸာယ္က မာေလာႏြယ္ ျဖစ္ျပီး 'တာ' ရဲ့အနက္က တြယ္တက္/တြယ္တာ ျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ မႅယ္တာ ( ဝါဆို ) ဆိုတာ မာေလာႏြယ္တို႕ တြယ္တက္ေသာလ ျဖစ္တယ္လို႕ဆိုတယ္။ မွန္မယ္မထင္ပါ။ ေရွ႕လျဖစ္တဲ့ နံယုန္လမွာ မိုးအနည္းငယ္ရြာခဲ့ျပီးျဖစ္တာမို႕ မာေလာႏြယ္ တင္မကပါဘူး ရွိရွိသမွ် ႏြယ္ပင္ေတြပါ နီစပ္ရာကို တြယ္တက္ၾကမွာပါဘဲ။ ေနာက္ျပီး မာေလာႏြယ္အေၾကာင္းေရးထားတဲ့ မွတ္တမ္း၊ ေက်ာက္စာမေတြ႕ရပါ။ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာမွာ ပုဂံ ဦးခ်စ္စ ယာကုန္းကတူးေဖာ္ရရွိတဲ့ ေျမပံုဘုရားေတြမွာ ပုဂံေခတ္က အေရးပါတယ္လို႕ ထင္ရတဲ့ အပင္ေပါင္း ၅၃ ပင္ရဲ့အမည္ေတြေရးထားတယ္။ ' မာေလာႏြယ္ ' မပါ။ ဒါေၾကာင့္ မႅယ္တာ ( ဝါဆို ) ဆိုတာ မာေလာႏြယ္တို႕ တြယ္တက္ေသာလလို႕ ေ ျပာတာ မွန္မယ္မထင္ပါ။

၂။ မႅယ္တာ ရဲ့ တိုက္႐ိုက္အဓိပၸာယ္ ဟာ ' ေျမတာ ' ျဖစ္တယ္။ မႅယ္ ရဲ့အနက္က ' ျမယ္ > ေျမ ျဖစ္ျပီး ' တာ' ကေတာ့ ' တိုင္းတာ ' ျခင္းကိုဆိုလိုတာပါ။ ဒါေၾကာင့္ လယ္ေျမကို တိုင္းတာေသာလ( ဝါဆိုလ ) ျဖစ္တယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ ပ်ိဳးပင္ ေတြကို ေျပာင္းစိုက္ဖို႕ ရာ ထြန္ယက္ထားတဲ့ လယ္ေျမကိုတိုင္းတာမႈေတြလုပ္ၾကတဲ့အခ်ိန္ကာလ ျဖစ္တယ္လို႕ ဆိုလိုဟန္ရွိတယ္။ မိုးရြာျပီး လယ္ကြက္ထဲက်န္ေနတဲ့ ေရ ေတြအျပင္ကို စီးထြက္မသြားေစဖို႕ ရာ ' တာေဘာင္' (ကန္သင္း) ေဖာ္ရတဲ့အခ်ိန္ကာလလို႕ ယူဆရင္လည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။

စူ႒ာမုဏိ ( ၇၄၈/၃၆၄) ရွိ အင္းဝေခတ္ဟန္ နံရံေဆးေရးပန္းခ်ီ
Photo by Detengase @ flickr.com

၃။ ဝါဆိုလဟူသည္ သံဃာေတာ္တို႕ မိမိတို႕ေက်ာင္းအရာမ္အတြင္း၌ ဝါတြင္းသုံးလပတ္လုံး အရပ္တပါးသို႕ မေရႊ႕မေျပာင္းဘဲ ေနထိုင္သီတင္းသုံးျခင္းကို ရည္စူး၍ ဝါဆိုလဟုေခၚသည္။ ျမတ္စြာဘုရားလက္ထက္ ဘိကၡဳ ဘိကၡဳနီမတို႕ဟာခုလို မိုးရာသီအခါမ်ိဳးမွာ အရပ္တပါးကို ခရီးထြက္ရာမွာ လူေတြစိုက္ပ်ိဳးထားတဲ့အပင္ေတြအပါဝင္ စိမ္းစိုေနတဲ့ အပင္ေတြပ်က္ဆီး ရသလို အဲဒိအပင္ေတြမွာ တြယ္ကပ္ေနတဲ့ ပိုးမြားတို႕ကို ဖ်က္ဆီး ေသေက်ေစတယ္လို႕ ေဝဖန္ေျပာဆိုတယ္။ ဒါကိုအေၾကာင္းျပဳျပီး ဘိကၡဳ ဘိကၡဳနီမ အပါဝင္ သံဃာသည္မိုးတြင္း ၌ ေဒသစာရီ လွည့္လယ္သြားလာလွ်င္ ပါစိတ္ အာပတ္သင့္၏ ဆိုျပီး တားမ်က္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္' ဣမသႎၼ ဝိဟာေရ ဣမံ ေတမာသံ ဝႆံ ဥေပမိ ' ဟူ၍ ရြတ္ဆိုျပီး မိုးတြင္းသုံးလပတ္လုံး ေက်ာင္းအရပ္မွမခြါဘဲ သီတင္းသုံးပါမည္ဟု အဓိ႒ာန္ျပဳရသည္။
( ေမာင္ထင္ ၊ ဆယ့္ႏွစ္လရာသီ )

မႅယ္တာကို ဘယ္တုန္းကစျပီး ဝါဆိုလို႕ ေခၚသလဲဆိုတာမေျပာတတ္ပါ။ ပုဂံေခတ္ေက်ာက္စာေတြမွာ ဒီလိုအခါသမယမ်ိဳးကို ဝါဆိုလလို႕မေရးဘဲ ' မႅယ္တာ ' လို႕ေရးေလ့ရွိတယ္။ သီဟိုဠ္ ကေန ဗုဒၶက်မ္းဂန္ေတြအမ်ားဆုံးေရာက္ရွိခဲ့တဲ့ ' အဝ (အင္းဝ) ' ေခတ္ျဖစ္မယ္လို႕ ထင္တယ္။

လက္သစ္ ပုဂံ

Photo by Bodhi @ flickr.com

စာေရးဆရာၾကီး ေမာင္ထင္ ရဲ့ ၊ ဆယ့္ႏွစ္လရာသီ စာအုပ္ကို ဒီလင့္မွာ ေဒါင္းယူႏိုင္ပါတယ္။ ျမန္မာက်ဴးပစ္က ရလာတယ္ထင္တာဘဲ။ http://www.mediafire.com/?78omx5r074motz9